Chikungunya is een van oorsprong tropische virale infectieziekte die wordt veroorzaakt door het Chikungunya virus wat met name voorkomt in landen rond Afrika, het Indische subcontinent, Zuidoost-Azië en recent op de eilanden in de Caraïben. Het gebied waarin besmettingen voor kunnen komen breidt zich door het toenemende reisgedrag van de mens steeds verder uit, wat de kans vergroot dat er reizigers terugkomen met een Chikungunyavirusinfectie.
Doordat deze virusinfectie steeds frequenter voorkomt is het ook voor Belgische reizigers die vermoeden te zijn geïnfecteerd mogelijk zich te laten onderzoeken op de aanwezigheid van het Chikungunya virus. Er bestaat momenteel nog geen specifieke behandeling voor een besmetting met het Chikungunya virus. Is er een besmetting gediagnosticeerd dan kan de patiënt worden geholpen met een symptomatische behandeling, bestaande uit pijnstillers en ontstekingsremmers.
Besmetting en incubatieperiode
Een besmetting met het Chikungunya virus vindt plaats door de beet van geïnfecteerde vrouwelijke Aedesmuggen. Deze muggen kunnen op elk moment van de dag bijten, maar de meeste kans op een besmetting vindt plaats in de openlucht tijdens de vroege ochtend en de recente middag. De incubatieperiode kan zich uitstrekken van 2 tot 12 dagen, maar de eerste symptomen van een besmetting met het Chikungunya virus manifesteren zich met name in de eerste 4 tot 8 dagen na de overdracht door de muggenbeet.
Symptomen van besmetting
Na een incubatieperiode kunnen er diverse klachten ontstaan waaronder plotseling opkomende koorts, meestal 38-39 °C, in individuele gevallen kan de koorts hoger oplopen tot 41 °C. Daarnaast komen vooral hevige gewrichtspijnen voor, met name van de ‘kleine gewrichten’ zoals polsen, vingers, enkels, voeten en eventueel knieën. De schouders en de heupen worden in mindere mate beïnvloed door een Chikungunyavirusinfectie.
Andere voorkomende symptomen kunnen zijn:
- hoofdpijn
- lichtschuwheid
- huiduitslag die enkele weken tot maanden kan aanhouden
Sporadisch komen, afhankelijk van de algehele conditie van de patiënt de volgende symptomen voor:
- puntbloedingen of gevlekte uitslag op ledematen en romp (huiduitslag)
- zwellingen van de handen en/of voeten
- anorexie (gebrek aan eetlust)
- misselijkheid
- buikpijn
- lichte bloedingen (tandvlees)
Infecties met het Chikungunya virus zonder ziekteverschijnselen komen slechts sporadisch voor. De symptomen kunnen kunnen wel per individueel geval variëren van milde tot ernstige klachten. Bij enkele risicogroepen kunnen klachten vaker voor komen. Dit is met name het geval bij pasgeborenen, ouderen of volwassenen die lijden aan andere virale infectieziekten. De acute symptomen na een Chikungunya infectie verdwijnen meestal binnen een periode van 14 dagen. De gewrichtspijnen (artritis) kunnen echter nog lang aanhouden varierend wat betreft de tijdsduur van enkele maanden tot enkele jaren). In enkele gevallen kunnen de gewrichtsklachten chronisch zijn, dit is echter slechts in 12% van de onderzochte infecties het geval.
Voorkomen van besmetting met het Chikungunya virus
Juist omdat de Aedesmug die het Chikungunya verspreid met name overdag actief is kan het lastig zijn om voor een optimale bescherming te zorgen. De enigste manier om u te beschermen tegen een Chikungunya infectie of de kans om gestoken te worden te minimaliseren is het opvolgen van de volgende adviezen:
- Draag zo veel mogelijk bedekkende kleding: kleding met lange mouwen, een lange broek, schoenen en sokken.
- Gebruik insectenwerende middelen op de onbedekte lichaamsdelen zoals het hoofd en de hals. Middelen waarin DEET (diethyltoluamide) zit zijn het meest effectief (vanaf een concentratie van 20%). Als u DEET gebruikt zorg er dan voor dat u het middel niet in uw mond of ogen krijgt. Wees met name bij kleine kinderen voorzichtig met het gebruik van DEET. Tracht te voorkomen dat kinderen DEET op de handen krijgen. De concentratie DEET van 30%-40% werkt het beste. Voor zwangere vrouwen en kinderen jonger dan 2 jaar geldt een maximaal percentage van 30%.
- Slaap overdag (bij malaria ’s nachts) onder een (geïmpregneerd) muskietennet (klamboe). Een klamboe of geïmpregneerd muskietennet is doordrenkt met een antimuggenvloeistof zoals permethrine of deltamethrine. Na een half jaar, of na vier keer wassen, zijn deze middelen uitgewerkt. Dat betekent dat u het muskietennet opnieuw moet impregneren.
- Muskietengaas (horren) voor ramen en deuren helpt muggen buitenshuis te houden.
Behandeling van de infectie
Er bestaan geen medicijnen om een besmetting met het Chikungunya virus te genezen. Het bestrijden van de symptomen van een Chikungunya infectie is de meest voorname manier. Eventueel kan er wel voor worden gekozen om de meeste symptomen te bestrijden:
- Tegen koorts en pijn kunt u Paracetamol of Ibuprofen gebruiken. Pas uiteraard wel op met het gebruik van combinaties van medicatie.
- Als dat niet helpt, zijn er andere middelen (NSAID’s), zoals Diclofenac of Naproxen.
Let op: Bent u ouder dan 60 jaar? Heeft u maag-, hart-, vaat- of nierproblemen? Of gebruikt u medicijnen? Overleg dan altijd eerst met uw huisarts voordat u deze pijnstillers gaat slikken.
- Tegen het overgeven (in verband met misselijkheid) kunt u Domperidon nemen.
- Drink voldoende. Om uitdroging te voorkomen kunt u zakjes met ORS (Oral Rehydration Salt) oplossen in gekookt water dat is afgekoeld, en er steeds wat van drinken.
Als u, na een besmetting met het Chikungunya virus, gewrichtspijnen en ontstekingen blijft houden dan is het raadzaam uw huisarts te raadplegen, deze u dan naar de reumatoloog verwijzen.
In de meeste gevallen bent u na 2 weken hersteld en bent u niet langer vatbaar voor een nieuwe infectie met het Chikungunya virus.
