De aandoening artrose wordt in de volksmond vaak aangeduid als gewrichtsslijtage en duid op een aandoening aan het kraakbeen dat zich in je gewrichten bevindt. Gewrichtsslijtage ontstaat als gevolg van het verloren gaan van een grotere hoeveelheid gewrichtskraakbeen ten opzichte van de aanmaak van dit kraakbeen door je lichaam. Het kraakbeen zal achteruitgaan en in bepaalde gevallen zelfs volledig verdwijnen. Bij gewrichtsslijtage wordt eveneens de vloeistof in het gewricht minder. Deze vloeistof (synovium) zorgt ervoor dat je gewricht soepel kan draaien en dat schokken op worden gevangen. Als gevolg van slijtage van het kraakbeen en een afname van de schokabsorberende vloeistof in een gewricht kunnen een bot overeen gaan schuren en pijn veroorzaken.
Waar en bij wie komt gewrichtsslijtage voor?
Gewrichtsslijtage komt in het bijzonder voor in de gewrichten van je:
Vanaf het zestigste levensjaar heeft elk mens eigenlijk te maken met gewrichtsslijtage die op een röntgenfoto zichtbaar is. Deze slijtage van de gewrichten kan bij sommige mensen echter ook al op een beduidend jongere leeftijd de kop opsteken.
Symptomen van gewrichtsslijtage
Gewrichtsslijtage kenmerkt zich door stijfheid en pijn bij het bewegen van een aangedaan gewricht. Een aangedaan gewricht zal in het bijzonder stijf aanvoelen na een poosje niet te hebben bewogen, na het ontwaken. Daarnaast kan een ernstig aangedaan gewricht gaan kraken, kan het beperkt bewogen worden en in sommige gevallen kan er zelfs een standsverandering ontstaan. Ook kan er in bepaalde gevallen sprake zijn van hydrops (vochtophoping) in een aangedaan gewricht als gevolg van een ontsteking.
Gewrichtsslijtage kan een gevolg zijn van:
- slijtage van gewrichten,
- een te grote belasting van gewrichten,
- letsels die in het verleden zijn ontstaan.
Het stellen van de diagnose
Er kunnen twee vormen van gewrichtsslijtage worden onderscheiden:
- Primaire of idiopathische artrose is een vorm waar geen duidelijke oorzaak voor aangewezen kan worden.
- Secundaire artrose is een vorm waarbij er wel een duidelijke onderliggende oorzaak bekend is.
Gewrichtsslijtage wordt gediagnosticeerd op grond van het klinische beeld. In bepaalde gevallen wordt een röntgenfoto gemaakt om de diagnose te staven. Op een röntgenfoto kan immers de verminderde dikte van het kraakbeen indirect af worden geleid. Dit gebeurt door te kijken naar de botuiteinden die te dicht bij elkaar zijn gelegen bij gewrichtsslijtage. Het kraakbeen zelf kan niet op een röntgenfoto zichtbaar worden gemaakt. Verder kunnen er door gewrichtsslijtage osteofyten ontstaan. Dit zijn botuitsteeksels en -haken die zich aan de randen van de gewrichtsvlakken hebben gevormd en op een röntgenfoto wel zichtbaar gemaakt kunnen worden. Over het algemeen zal er een röntgenfoto onder belasting gemaakt worden.
Oorzaken van gewrichtsslijtage
Eigenlijk kan gewrichtsslijtage worden beschouwd als een normaal proces van de gewrichten op het moment dat er een gewricht onderbelast is. Met andere woorden: wanneer het totale kraakbeenoppervlak een tekort heeft aan belast. Het gevolg van een dergelijke onderbelasting is dat er in gewrichten minder kraakbeen aanwezig is en dat bewegen pijnlijk kan worden.
Risicofactoren voor het ontstaan van gewrichtsslijtage zijn:
- Het chronische overbelasten of het verkeerd belasten door een verkeerde lichaamshouding,
- Overgewicht, vooral bij gewrichtsslijtage in je knieën, heupen en enkels.
- Beschadiging van gewrichten, zoals door een sportblessure,
- De snelheid waar mee gewrichtsslijtage optreedt, is in zekere mate erfelijk. Sporadisch zal vroegtijdige gewrichtsslijtage te wijten zijn aan een dominant overerfelijke ziekte,
- Gewrichtsslijtage ontstaat soms ook door een lichte ontstekingsreactie van je lichaam. Het gevolg is een versnelde afbraak van het gewrichtskraakbeen.
Behandelen van gewrichtsslijtage
Door inactiviteit van een aangedaan gewricht zal voor meer stijfheid en meer pijn zorgen. Blijven bewegen is dus het devies. Bijvoorbeeld wandelen, zwemmen of fietsen zijn aanraders. Bij een ernstige mate van stijfheid, een bewegingsbeperking of spieratrofie (achteruitgang van de spieren) kan fysio-, bewegings- of oefentherapie nuttig zijn.
Overgewicht is een beïnvloedbare risicofactor voor gewrichtsslijtage en zal de belasting op een gewricht vergroten. Als je niet alleen gewrichtsslijtage hebt, maar ook nog een te zwaar bent dan kan afvallen vaak helpen bij het verminderen van je klachten.
Omdat gewrichtsslijtage nog altijd niet genezen kan worden en steeds meer bij relatief jonge mensen ontstaat, is het essentieel om een operatie zo lang mogelijk uit te stellen. Bij een operatie wordt namelijk het aangedane gewricht door een kunstgewricht vervangen. De tijd dat een dergelijk kunstgewricht meegaat, is echter beperkt tot ongeveer vijftien jaar en brengt bovendien een heleboel complicatierisico’s met zich mee. Eerst zal altijd worden getracht de klachten te verminderen en in de hand te houden door de conservatieve behandelingen.
Medicatie bij gewrichtsslijtage
Pijnbestrijding met behulp van medicijnen behoort eveneens tot de zogenaamde conservatieve behandelingen van gewrichtsslijtage. In de regel zal eerst met paracetamol worden begonnen en wanneer deze niet meer voldoende helpen zal de overstap worden gemaakt naar een NSAID. Verder kunnen NSAID’s eveneens worden gegeven vanwege de ontstekingsremmende werking wanneer het gewricht geïrriteerd is geraakt en dit met vocht is gevuld en rood ziet.
