In de medische wereld wordt een hartblok ook wel aangeduid met de term atrio-ventriculair blok ofwel AV-blok. Als er wordt gesproken van een hartblok dan zal de geleiding van de hartprikkel via de AV-knoop vertraagd of geblokkeerd zijn. De AV-knoop, die voluit atrio-ventriculaire knoop wordt genoemd, ligt tussen de boezems en de kamers van je hart. Een hartblok is een hartritmestoornis die vrij vaak voorkomt.
Normaal hartritme
Als er sprake is van een normaal hartritme dan zal er een elektrische prikkel in de sinusknoop in de rechter hartboezem ontstaan. Vanaf de sinusknoop zal deze prikkel zich verspreiden over allebei de hartboezems om vervolgens aan te komen bij de AV-knoop. In de AV-knoop zal de prikkel echter kort vast worden gehouden om daarna zijn weg te vervolgen naar de beide hartkamers.
Oorzaken van een hartblok
Een hartblok kan het gevolg zijn van een aantal uiteenlopende factoren, zoals:
- het vorderen van de leeftijd (veroudering),
- bijwerkingen van geneesmiddelen die worden gebruikt om hartritmestoornissen tegen te gaan,
- een beschadiging van de AV-knoop (bijvoorbeeld door een acuut hartinfarct,
- een operatieve ingreep aan de hartkleppen waarbij in de buurt van de AV-knoop hechtingen aan zijn gebracht,
- een behandeling van een hartritmestoornis die in de buurt van de AV-knoop plaats heeft gevonden
Verschillende soorten hartblok
Er kunnen een aantal verschillende soorten hartblok worden onderscheiden, namelijk:
- Een eerstegraads AV-blok wil zeggen dat alle elektrische prikkels afkomstig uit de hartboezems wel de hartkamers bereiken, maar dat iedere prikkel een beetje wordt vertraagd door de atrio-ventriculaire knoop. Een eerstegraads AV-blok ontstaat meestal bij goedgetrainde sporters, tieners, jongvolwassenen en bij personen die te maken hebben met een erg actieve nervus vagus. Deze soort hartblok ontstaat echter eveneens bij mensen die lijden aan acute reuma en sarcoïdose (ofwel de ziekte van Besnier-Boeck).
Door deze aandoening zal je hart immers aan worden getast. Maar ook bij andere structurele hartziekten en door het gebruik van bepaalde medicijnen (in het bijzonder door geneesmiddelen die de geleiding van elektrische prikkels door de AV-knoop vertragen, bijvoorbeeld bètablokkers). Een eerstegraads hartblok heeft echter geen klachten tot gevolg en kan alleen aan het licht worden gebracht door middel van een elektrocardiografie (ECG). Een dit zogenaamde hartfilmpje kan de geleidingsvertraging namelijk zichtbaar worden gemaakt. In de meeste gevallen is het niet nodig om een eerstegraads hartblok te behandelen.
- Een tweedegraads AV-blok (ofwel een partieel hartblok) betekent dat maar enkele elektrische prikkels de hartkamers weten te bereiken. Als gevolg daarvan kan je hart kan traag of onregelmatig gaan kloppen. Ook kan er sprake zijn van een trage en onregelmatige hartslag zijn. Bepaalde vormen van een tweedegraads AV-blok kunnen na verloop van tijd erger worden en overgaan in een derdegraads AV-blok.
- Een derdegraads AV-blok houdt in dat er helemaal geen prikkels vanuit de hartboezems de hartkamers weten te bereiken. De frequentie en het ritme van de hartkamers zal in een dergelijk geval aan worden gestuurd door de AV-knoop, de bundel van His of de hartkamers zelf. De prikkels wordt dan dus verstuurd door de reserveprikkelcentra van je hart. Deze centra werken echter trager dan het reguliere prikkelcentrum (dit is de sinusknoop) en bovendien is de werking dikwijls minder regelmatig en minder betrouwbaar.
Hierdoor zullen je hartkamers erg langzaam samentrekken, minder dan 50 keer in een minuut (in zeer ernstige gevallen zelfs nog minder dan 30 keer per minuut). Een derdegraads AV-blok dient dan ook als een ernstige hartritmestoornis te worden beschouwd, die de pompwerking van je hart ernstig aan kan tasten. Bij een derdegraads hartblok heb je doorgaans last van verschillende symptomen die afhankelijk zijn van je hartritme.
Symptomen derdegraads hartblok
Bij meer dan 40 slagen per minuut
- actuur hartfalen
- duizeligheid
- syncope (flauwvallen)
- lage bloeddruk (vooral als je rechtop staat: orthostatische hypotensie)
- snel vermoeid zijn
- dyspnoe (kortademigheid)
Bij minder dan 40 slagen per minuut
- hartfalen
- cardiovasculaire shock
- coma
Behandelen van een hartblok
Een hartblok kan in bepaalde gevallen worden behandeld het implanteren van een pacemaker. Deze pacemaker zal je hart een signaal geven als het ritme is verstoord. In de regel zal alleen voor een behandeling met een pacemaker worden gekozen als je te maken hebt met een tweede- of derdegraads hartblok. Je behandeld cardioloog zal je hier de nodige voorlichting over geven en de voor- en nadelen van deze behandeling met je bespreken. In minder ernstige gevallen kan een behandeling bestaan uit het regelmatig controleren van de hartfunctie.
