Het lijkt erop dat JavaScript is uitgeschakeld. Schakel dit in om ervoor te zorgen dat deze website correct werkt.

Kwallenbeet

Zon, zee, strand en kwallen. Kwallen leven in zout water maar de zoetwaterkwal, oorspronkelijk uit China, leeft in zoet water. Er zijn ongeveer tweehonderd verschillende soorten kwallen. Het zijn ongewervelde dieren met de vorm van een uitgeklapte paraplu. Die paraplu bestaat uit twee huidlagen met daartussen een steunlaag. De onderkant van de paraplu vormt een holte. Kwallen worden dus holtedieren genoemd. Ook worden ze neteldieren genoemd want elke kwal heeft netelcellen. De aanraking met een netelcel kan een prikkend gevoel veroorzaken. Dat noemen wij een kwallenbeet alhoewel er dus geen sprake is van een beet.

Wat zijn netelcellen?

Onder aan de paraplu van de kwal hangen slierten, de tentakels. Soms veel en soms weinig de tentakels kunnen lang of kort zijn. Het zijn vangarmen waarmee de kwal voedsel in de richting van zijn mond zwaait. Op de tentakels zitten netelcellen die naaldjes met gif afschieten. Daarmee wordt voedsel zoals plankton en vis gedood. Sommige soorten kwallen hebben netelcellen die door de menselijk huid kunnen dringen. Het gif van de meeste kwallen in Nederland is ongevaarlijk voor de mens. Je kunt er echter wel last van krijgen. Als je allergisch bent kunnen er heftige reacties optreden.

Mogelijke reacties bij een kwallenbeet

Als je met je blote huid in aanraking komt met de tentakels kan je huid geïrriteerd raken. Er ontstaan jeukende rode vlekjes of bultjes. Ook kan de huid branderig aanvoelen en pijn doen. Mochten de verschijnselen ernstiger zijn, dan kan het zijn dat je allergisch bent. Denk dan bijvoorbeeld aan hoofdpijn, misselijkheid, ademhalingsproblemen en zelfs hartritmestoornissen. In Nederland zijn de gevolgen van een kwallenbeet zelden ernstig. Dit kan wel zo zijn als je allergisch bent of zeer veel kwallenbeten hebt opgelopen. In andere delen van de wereld komen wel kwallen voor die gevaarlijk kunnen zijn.

Directe actie na kwallenbeet

De tentakels van zowel levende als dode kwallen kunnen gif afgeven. Kom uit het water als je wordt gestoken. Douchen of afspoelen met zo heet mogelijk water (tot 45 ℃) verlicht de pijn. Als er geen heet water is, kun je de plek afspoelen met zout water. Verwijder tentakelresten, maar niet met blote handen. Schraap bijvoorbeeld voorzichtig met een bankpasje of (bot) mes of gebruik een handschoen of pincet. Zand op de gestoken plek strooien verlicht de pijn. Koel de huid met lauw, zacht stromend water of met ijs dat in een doek is gewikkeld.

Wat moet je niet doen bij een kwallenbeet

Raak niet in paniek. In Nederland is een kwallenbeet in de meeste gevallen niet ernstig. Blijf niet in de buurt van de kwallen. Door te wrijven verspreid je het gif. Doe dat dus niet, ook niet met zand. Gebruik geen zoet water omdat er dan juist meer gif kan vrijkomen. Gebruik bij kwallen uit de Noordzee of bij de beet van een Portugees oorlogsschip geen azijn. Azijn helpt alleen bij sommige tropische kwallen. Ook urine helpt niet bij kwallenbeten. Dat is een fabeltje en het kan de jeuk en pijn juist verergeren.

Gevolgen van een kwallenbeet

Vaak worden de klachten snel minder. Je kunt de huid eventueel insmeren met een middel tegen insectenbeten. Ook zijn er verschillende middelen tegen kwallenbeten waardoor de jeuk zal verminderen. Bij hevige, blijvende jeuk kun je een anti-jeukzalf gebruiken die op doktersrecept te verkrijgen zijn. Als je allergisch bent kunnen de gevolgen ernstiger zijn. Zoals hierboven al genoemd kun je last krijgen van hoofdpijn, misselijkheid, ademhalingsproblemen of hartritmestoornissen. Ook braken, duizeligheid, verwardheid, flauwvallen, bewusteloosheid, koorts, spierverkramping en verlammingen kunnen voorkomen. Neem in dat geval direct contact op met de huisarts.

Gevaarlijke kwallen in Belgie

Van sommige kwallen is het gif zeer gevaarlijk voor mensen. Deze kwallen komen voornamelijk voor in de Indo-Pacifische en Australische wateren. Heel soms is het Portugese oorlogsschip ook in Belgie te vinden. De steek van deze kwal voelt als een elektrische schok. Een gevaarlijke kwal die ook in de Belgische wateren voorkomt is de kruiskwal. De steken van deze twee soorten kwallen kunnen een shock veroorzaken. Dit gebeurt gelukkig zelden. Verschijnselen van een shock zijn onder andere: verwardheid, rillen, transpireren, snelle ademhaling, dorst en misselijkheid. Er moet dan zo snel mogelijk medische hulp worden ingeschakeld.

Voorkomen is beter dan genezen

Wees voorbereid. Dit geldt niet alleen als je allergisch bent voor kwallenbeten maar in alle gevallen. Draag slippers of schoenen als er veel kwallen op het strand liggen. Blijf uit het water als er door de wind veel kwallen richting de kust drijven. Weet wat de gevaren zijn als je gaat duiken en informeer daarnaar. Welke (gevaarlijke) kwallen kunnen je diep onder water tegenkomen. Wat moet je doen bij een kwallenbeet. Zorg dat je spullen bij je hebt waarmee je kunt behandelen. Denk aan een pincet, crème tegen jeuk en het alarmnummer van het land.