Het lijkt erop dat JavaScript is uitgeschakeld. Schakel dit in om ervoor te zorgen dat deze website correct werkt.

Het fenomeen van Raynaud

Er is sprake van het fenomeen van Raynaud als je vingers en/of tenen plotseling verkleuren bij blootstelling aan kou, of als gevolg van emotie. Aanvankelijk zal een witte verkleuring ontstaan als gevolg van het samentrekken van de aanvoerende bloedvaten en je bloed niet goed doorgelaten wordt naar je huid.

Fasen van het fenomeen van Raynaud

Deze witte fase wordt gevolgd door een paarse- of donkerblauwe fase die het gevolg is van het niet doorstromen van het aanwezige bloed in je bloedvaten. Als reactie op het bloedtekort in de witte fase worden door je lichaam stoffen geproduceerd die de bloedvaten in je huid verwijden. De donkere kleur wordt versterkt door de aanmaak van deze stoffen. Vaak gaan beide fasen samen met:

  • pijn,
  • tintelingen;
  • een doodsgevoel in je vingers of tenen,
  • opvallende rode verkleuring van lichaamsdelen na opwarming (een gevolg van de sterkere doorbloeding).

In de meest ongunstige situatie zullen de bloedvaten gedurende een langere tijd afgesloten blijven en kunnen er wondjes of een bloedvatontsteking ontstaan.

Gevolgen van het fenomeen van Raynaud

Vaak blijft het fenomeen van Raynaud beperkt tot je handen en/of voeten. Soms kunnen er bij dit fenomeen echter ook andere delen van je lichaam betrokken zijn, zoals:

  • het puntje van je neus,
  • je hart, bijvoorbeeld als er inwendige spasmen van de bloedvaten optreden en je hart tijdelijk minder bloed krijgt en je pijn voelt op je borst,
  • je longen kunnen door het fenomeen worden beïnvloed waardoor je, bij blootstelling aan koude lucht, kortademig worden,
  • je nieren kunnen door het fenomeen worden beïnvloed zodat ook de bloeddruk kan veranderen.

Ontstaan van fenomeen van Raynaud

Bloedvaten kunnen als gevolg van een aantal factoren gaan samentrekken, zoals:

  • Een koudeprikkel zorgt ervoor dat de bloedvaten zich gaan vernauwen. Deze kunnen acuut en krampachtige reageren (spasme) als een soort beschermingsmechanisme van je lichaam tegen de kou. Er zal door de vernauwing van de bloedvaten aan het oppervlak immers genoeg bloed naar je vitale organen, zoals je hersenen, blijven stromen.
  • Een vernauwd bloedvat kan een lichte reactie op de kou, zoals die bij ieder mens op kan treden, al symptomen veroorzaken. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren op het moment dat bloedvaten door arteriosclerose (aderverkalking) zijn vernauwd, of doordat een bloedontsteking (vasculitis) de wand van bloedvaten oneffen heeft gemaakt.
  • Veranderingen in je bloed zelf waarbij de viscositeit is toegenomen, dus stroperiger is geworden. Door de toegenomen viscositeit wordt de stroomsnelheid van je bloed trager en ontstaat er dan lichte vernauwing van je bloedvaten. Als gevolg van deze veranderingen kan ook je bloedstroom veranderen en symptomen van het fenomeen van Raynaud ontstaan. Als je lijdt aan het Sjögren syndroom dan kun je hiermee te maken krijgen omdat je dan vaak meer eiwitten dan normaal in je bloed hebt. De bezinking zal dan ook zijn verhoogd.

In de regel zal een mix van de eerder genoemde factoren ervoor zorgen dat je bij kou daadwerkelijk last krijgt van het fenomeen van Raynaud.

Het stellen van de diagnose

De symptomen van het fenomeen van Raynaud zijn vaak dermate duidelijk dat alleen op basis van deze klachten de diagnose gesteld kan worden. Als je bekend bent met het Sjögren- syndroom dan kan dit fenomeen hier bijvoorbeeld zeer goed bij passen en hoeft er geen nader onderzoek te worden gedaan. Toch is het aan te raden om na te gaan of je medicijnen gebruikt die een dergelijke uitwerking hebben op je bloedvaten werken.

Sporadisch beperkt het fenomeen van Raynaud zich tot maar één extremiteit, zoals één hand. Juist dan moet je gaan denken aan primaire afwijkingen van je bloedvaten zelf, samen met één van de overige prikkels.

Behandelen van het fenomeen van Raynaud

Het voornaamste onderdeel van de behandeling is zelfhulp:

  • het voorkomen van blootstelling aan kou (het dragen van handschoenen en hoofdbedekking),
  • het streven naar een warme, en in het bijzonder ook een droge omgeving,
  • het proberen te vermijden van uitlokkende emoties.

Verder kunnen bloedvatverwijdende geneesmiddelen worden voorgeschreven. Je moet dan wel bedacht zijn op mogelijke bijwerkingen. De werking van deze geneesmiddelen is namelijk gebaseerd op het verwijden van je bloedvaten. Als gevolg hiervan zal je bloeddruk gaan dalen, zowel in de bloedvaten van je handen en voeten, als in de bloedvaten van je hoofd. Je kunt dan dus hoofdpijn krijgen en/of duizelig worden.

Indien de viscositeit van je bloed te hoog is kun je een lage dosering aspirine voorgeschreven krijgen zodat je bloedplaatjes minder snel aaneen kleven. In zeer ernstige vormen wordt je wel eens opgenomen voor een behandeling via een infuus.

Stoppen met roken kan ook de klachten van het fenomeen van Raynaud verminderen omdat deze ongezonde gewoonte leidt tot vernauwing van je bloedvaten. Het is zelf aan te raden om je niet in ruimtes te begeven waarin wordt gerookt.