De medische benamingen voor een boerenlong zijn:
- allergische alveolitis,
- extrinsieke allergische alveolitis,
- allergische interstitiële pneumonitis,
- pneumoconiose door een organisch stof.
Het betreft een ontsteking in en rondom de alveoli (longblaasjes) en de bronchiolen (kleinste luchtwegen) die het gevolg is van een allergische reactie op organisch stof die in zijn geademd.
Oorzaken van een boerenlong
Een heleboel verschillende soorten stof kunnen in je longen een allergische reactie opwekken. Een boerenlong kan het gevolg zijn van organisch stof dat microben, eiwitten of chemicaliën, zoals isocyanaten, bevat. Bij een boerenlong gaat het vaak om het herhaaldelijk inademen van, in warmte gedijende bacteriën die zich in beschimmeld hooi bevinden.
Een allergische reactie zal gelukkig maar bij een gering aantal mensen ontstaan die dergelijke stoffen inademen. Bovendien zal van iedereen die een allergische reactie ontwikkelt slechts bij een klein percentage een onomkeerbare beschadiging van de longen ontstaan. Een overgevoeligheid, en de ziekte die daaruit voortvloeit, ontstaan in de regel alleen op het moment dat er sprake is van een langdurige en regelmatige blootstelling aan grote hoeveelheden van de verantwoordelijke antigenen.
Gevolgen van een boerenlong
Beschadigingen aan de longen lijken het gevolg te zijn van een combinatie van reacties van het immuunsysteem en cellulaire allergische reacties. Als gevolg van een eerste contact met de stof zal ervoor zorgen dat de lymfocyten geprikkeld. Bepaalde lymfocyten ondersteunen vervolgens bij de productie van antilichamen, die een rol vervullen bij beschadigingen aan weefsels. Andere lymfocyten zullen na een volgend contact met het antigeen direct aan de ontstekingsreactie deelnemen.
Een herhaaldelijke blootstelling aan het antigeen zal echter resulteren in een chronische ontstekingsreactie. Deze zal zich manifesteren in de vorm van een ophoping van witte bloedcellen in de wanden van de kleine luchtwegen en in de longblaasjes. Dergelijke ophopingen zullen op hun beurt steeds meer klachten of zelfs ziekte tot gevolg hebben.
Symptomen van een boerenlong
Indien je een overgevoeligheid voor een bepaalde organisch stof hebt ontwikkeld, zoals bacteriën in beschimmeld hooi, dan zullen er vier tot acht uur later een aantal typische symptomen zich manifesteren.
- een verhoogde lichaamstemperatuur (koorts),
- hoesten,
- kortademigheid,
- koude rillingen.
De klachten zullen echter binnen één tot twee dagen verbeteren wanneer je niet meer met het antigeen in aanraking komt. Een volledig herstel zal echter wel een paar weken vergen.
Indien er sprake is van een subacute (langzame) vorm van een boerenlong dan zul je binnen een paar dagen of weken last krijgen van kortademigheid en hoesten. In sommige gevallen zijn de klachten zo hevig dat je in een ziekenhuis dient te worden opgenomen.
Op het moment dat je maanden of jaren steeds weer met een antigeen in aanraking komt, is er sprake van chronische boerenlong. Je kunt dan last krijgen van:
- littekenvorming (fibrose) van het longweefsel.
- kortademigheid bij fysieke inspanning,
- het ophoesten van slijm (sputum),
- vermoeidheid,
- gewichtsverlies.
Uiteindelijk kan een boerenlong zelfs de reden zijn voor het ontstaan van ademhalingsinsufficiëntie.
Het stellen van de diagnose
De diagnose boerenlong zal worden gesteld op basis van de klinische symptomen en indien mogelijk in combinatie met de vaststelling van de stof die de klachten veroorzaakt. Bovendien dient bij het stellen van de diagnose aangetoond te worden dat er daadwerkelijk een contact is geweest met de verdachte stof door het vinden van antilichamen in het bloed.
Afwijking op een thoraxfoto zullen vaak de aanleiding zijn om een boerenlong te vermoeden. De uitslag van een onderzoek naar de longfunctie kan de diagnose bovendien ondersteunen. Bij een longfunctieonderzoek zal worden gemeten hoeveel lucht de longen kunnen bevatten en wat het vermogen is om de lucht in- en uit te laten stromen om de stofwisseling van zuurstof en kooldioxide mogelijk te maken.
Onderzoek van een bloedmonster dat gericht is op het vinden van antilichamen kan bevestigen dat je in aanraking bent geweest met het verdachte antigeen. Indien dit antigeen niet kan worden gevonden en de diagnose twijfelachtig is dan kun je, na je herstel, nogmaals bloot worden gesteld aan het allergeen en kan er beoordeeld worden of er zich symptomen dan wel veranderingen in de longfunctie voordoen. Een dergelijke werkwijze kan in bepaalde gevallen nuttig zijn om de diagnose te bevestigen.
Indien een arts te maken heeft met een onduidelijk geval, voornamelijk als een infectie ook tot de mogelijkheden behoort, kan een biopt (klein stukje weefsel) van de longen worden weggenomen en onder een microscoop worden onderzocht. Een biopsie kan plaatsvinden tijdens een luchtweginspectie met behulp van een bronchoscopie (kijkbuis).
Als vervanging van (of ter aanvulling op) een longbiopsie kunnen je longen ook, tijdens de bronchoscopie, gespoeld worden om cellen te verkrijgen die onderzocht kunnen worden. Slechts sporadisch zal er een onderzoek van het oppervlak en de holte van de longen noodzakelijk zijn. Een dergelijk onderzoek zal eveneens tijdens een longinspectie plaatsvinden of tijdens een operatieve ingreep waarbij een opening wordt gemaakt in de borstwand thoracotomie).
