De term ondervoeding staat voor een tekort aan of een verloren balans van eiwit, energie en andere belangrijke voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft om te functioneren. Omdat er te weinig van deze belangrijke voedingsstoffen zijn, breekt het lichaam automatisch de reserves van het lichaam aan. Hierbij kan de spiermassa ook worden aangebroken, waarbij men te maken krijgt met een verminderde lichaamsomvang, een verandede lichaamssamenstelling en een verminderd functioneren van het lichaam.
Er is sprake van ondervoeding als men als volwassene een Body Mass Index van 18,5 of lager heeft. Ook is er sprake van ondervoeding als men een onbedoeld gewichtsverlies heeft van meer dan 5 procent in de afgelopen maand of meer dan 10 procent in het afgelopen half jaar. Dit betekent dat ook mensen met een normaal gewicht ondervoed kunnen zijn, als zij ongewild kilo’s kwijtraken. Ouderen zijn ondervoed bij een Body Mass Index van minder dan 20 en mensen met COPD zijn ondervoed bij een BMI van minder dan 21.
De oorzaken van ondervoeding
Er zijn enkele mogelijke oorzaken van ondervoeding aan te wijzen. Zo kan men ondervoed zijn door een onvoldoende gevarieerd voedingspatroon, waarbij men onvoldoende voedingsstoffen binnen krijgt. Ook kan men te maken krijgen met ondervoeding als men simpelweg te weinig eet, zoals vaak het geval is bij mensen die in armoede leven of bij mensen die in een hongersnood leven. Daarnaast kan men ondervoed raken door bewust te weinig te eten of bij bewust niet eten (bijvoorbeeld bij vasten of een hongerstaking) of door psychische aandoeningen, zoals anorexia, dementie en een beroerte. Tot slot zijn er ook enkele medische aandoeningen die ondervoeding kunnen veroorzaken, zoals een chronische darm-aandoening of een beroerte.
Naast enkele oorzaken, zijn er ook enkele risicogroepen aan te wijzen voor ondervoeding. Deze risicogroepen hebben een verhoogd risico op ondervoeding. Het betreft de volgende personen: pubers die in een fase van snelle lengtegroei zitten, jonge kinderen met een slechte eetlust, zwangere vrouwen, bejaarden, vegetariërs, jonge alleenstaanden, mensen die in armoede leven, alcoholverslaafden, drugsverslaafden, patiënten met een chronische ziekte met koorts, mensen met anorexia, mensen met kanker, mensen met aids, mensen met een verhoogde schildklierfunctie, mensen met ernstige brandwonden en mensen die medicijnen gebruiken waarbij de eetlust of spijsvertering vermindert.
De symptomen van ondervoeding
Je kunt ondervoeding gemakkelijk herkennen aan de volgende symptomen:
- Bleekheid/wit zien
- Bloedend tandvlees
- Een dikke buik, maar wel hele dunne beentjes hebben
- Een tekort aan ijzer
- Kloofjes in de mondhoeken
- Vermoeidheid
- Sneller blauwe plekken ontwikkelen
- Een tekort aan eiwit
- Een tekort aan vitaminen
Bij kinderen herken je ondervoeding aan het achterblijven van de groei door een geremde groei en aan de gezwollen polsen die het kind heeft. Deze symptomen duiden vaak bij ondervoeding bij kinderen.
Wat moet ik doen bij ondervoeding
Als er sprake is van ondervoeding, is het altijd verstandig om naar de dokter te gaan. De dokter kan vervolgens uitzoeken of er daadwerkelijk sprake is van ondervoeding, om vervolgens een specifiek en individueel plan op te zetten om van de ondervoeding af te komen. Dit individuele plan wordt opgesteld op basis van de kenmerken van de patiënt, maar ook van het stadium van de ondervoeding. Op deze manier krijg je altijd een passende behandeling en krijg je snel weer een gezond voedingspatroon.
