De borderline-persoonlijkheidsstoornis, ofwel kortweg borderline, is slechts één van de, in de wetenschap, beschreven, persoonlijkheidsstoornissen. De term borderline kan letterlijk worden vertaald met grens. In het verleden werd namelijk verondersteld dat de stoornis zich in het tussengebied tussen een neurose en een psychose bevond. Vandaag de dag is het beeld wat deskundigen hebben van deze stoornis echter veranderd, hoewel de benaming ongewijzigd is gebleven. Er gaan echter steeds meer stemmen op om deze eveneens te wijzigen in bijvoorbeeld emotieregulatiestoornis (ERS) of iets soortgelijks
Belangrijke symptomen en kenmerken van borderline
De symptomen en kenmerken van borderline kunnen van persoon tot persoon verschillen. Er zijn bovendien verschillende gradaties te onderscheiden bij borderline. Deze gradaties kunnen variëren van erg leefbaar tot erg heftig. Daarnaast zie je bij borderline, net zoals bij mensen zonder deze stoornis, extra- en introverte personen. Een paar mogelijke kenmerken en symptomen van borderline zijn:
- vaak het hebben van een laag gevoel van eigenwaarde,
- automutilatie (zelfbeschadiging) kan soms een voortvloeisel zijn uit dit lage gevoel van eigenwaarde. Iemand gaat zich dan bijvoorbeeld bewust snijden of branden, in bepaalde gevallen zal dit gedrag samengaan met manipulatie,
- overschreeuwen van onzekerheid door provocerend gedrag wordt eveneens soms waargenomen,
- vaak een sterke neiging tot extreme (voor)oordelen. bijvoorbeeld: in een relatie is het alles of niets,
- in sommige gevallen is er sprake van dissociatie: tijdelijk weg zijn uit de realiteit. Het lijkt in dergelijke situaties alsof zij zichzelf van een afstand bekijken. Dissociatie wordt ingezet als vluchtmechanisme om emoties onder controle te houden en ontstaat vaak bij te veel stress,
- verlatingsangst,
- een gevoel van eenzaamheid, zelfs in een groep,
- kortdurende psychoses (een paar uur tot een paar dagen).
Het stellen van de diagnose
Sommige mensen beschouwen borderline als een modeziekte omdat deze stoornis pas sinds de jaren negentig van de vorige eeuw officieel erkend is. Er wordt bovendien vaak op een denigrerende manier over borderline gesproken. De kenmerken en uitingsvormen van borderline zijn voor een belangrijk deel debet aan de negatieve manier van spreken. Maar ook mensen in de omgeving van iemand met borderline kunnen ook te maken krijgen met het beschadigde gedrag.
Oorzaken van borderline
Borderline manifesteert zich in de regel op het moment dat iemand jongvolwassen is (adolescentie). De oorzaken kunnen echter niet volledig worden bewezen, maar er zijn wel aanwijzingen gevonden dat niet alleen genetische- maar ook omgevingsfactoren bij het ontstaan van de stoornis een rol kunnen spelen. Zo zou de kans vijf maal zo groot zijn om borderline te ontwikkelen als deze bij naaste familieleden eveneens voorkomt. Over het algemeen wordt aangenomen dat dergelijke factoren, samen met de sociale omgeving het ontstaan en het verloop zullen bepalen. Er is echter geen bewijs gevonden dat traumatische gebeurtenissen uit de kindertijd verantwoordelijk zijn. Toch heeft een hoog percentage van de mensen die aan borderline lijden met seksueel misbruik of emotionele verwaarlozing in hun kindertijd te maken. Door dergelijke verwaarlozing zijn er stoornissen in de hechting ontstaan.
Het kan als opvallend worden opgemerkt dat borderline vier tot vijf keer zoveel vrouwen als mannen wordt gediagnosticeerd. De zogenaamde antisociale persoonlijkheidsstoornis wordt echter wel als borderline voor mannen aangeduid, wellicht omdat vrouwen emoties (zoals agressie) vaker naar binnen richten zodat deze minder opvallen. Mannen daarentegen zullen hun emoties eerder op de buitenwereld afreageren
De omgeving van iemand met borderline
Het kan soms lastig zijn om om te gaan met iemand die lijdt aan borderline: soms ka er namelijk sprake zijn van een extreme neiging tot (een zelfs verstikkend aanvoelende) toenadering die meestal af wordt gewisseld met (perioden van) volledige afwijzing. Een dergelijke verandering kan soms erg snel optreden en zelfs erg abrupt gebeuren. Om die reden is het essentieel om ouders, en andere mensen uit de omgeving van een persoon met borderline, goede voorlichting te geven.
Een zo groot mogelijke betrokkenheid vanuit de naaste omgeving staat hierbij voorop. Naasten weten namelijk uit eigen ervaring hoe de persoon in kwestie zich gedraagt en hoe het is om (elke dag) met deze persoon te maken te hebben. Doordat veel onwetende omstanders meegaan in het gedrag van iemand met borderline, zal dit gedrag in stand worden gehouden. Dikwijls verzwijgen ouders bijvoorbeeld bepaald gedrag van hun kind met borderline. Dit neemt niet weg dat bedrog en manipulatie regelmatig voorkomen bij mensen met borderline. Wanneer dit gedrag in stand wordt gehouden zal de genezingskans aanzienlijk kleiner worden.
Als naaste omgeving van iemand met borderline dien je dus duidelijke grenzen te stellen, en de persoon in kwestie geen kans te geven om deze te vermijden indien dat beter van pas komt. Iemand met borderline zal bovendien graag zijn verantwoordelijkheden afschuiven en letterlijk anderen gebruiken om zaken geregeld te krijgen. Verder heeft iemand met borderline een grote behoefte aan begrip en toewijding, vanwege het verminderde vermogen om te hechten met hun verzorgers in hun kinderjaren.
