Niet iedere botbreuk is hetzelfde, zo kan er bijvoorbeeld sprake zijn van een enkel- of meervoudige botbreuk, maar eveneens om de aanwezigheid kleine scheurtjes in het bot (fissuren) of om botverbrijzelingen. Bij een verbrijzeld bot is de breuk zo ernstig (het bot is in minimaal drie delen gebroken) dat het bot soms bijna niet meer herkend kan worden.
Oorzaken van een botbreuk
In een groot deel van alle gevallen zal een botbreuk veroorzaakt zijn door een trauma. Hierbij kun je onder andere denken aan een:
- ongeval,
- val,
- mishandeling,
- botsing.
Een bot dat verzwakt is kan eveneens spontaan breken. Dat betekent dat bijvoorbeeld mensen die lijden aan botontkalking (osteoporose), een vorm van botkanker of een aangeboren botziekte, zoals in het zeldzame geval van osteogenesis imperfecta (brozebottenziekte), soms zonder duidelijke reden één of meerdere botbreuken oplopen.
Verschillende soorten botbreuken
Botbreuken kunnen op een aantal verschillende manieren in worden gedeeld, zoals naar breuktype of breukplaats. Zo kan er bijvoorbeeld sprake zijn van:
- een instabiele breuk: de botdelen zullen bij een dergelijke botbreuk op hun plaats gehouden moeten worden om te voorkomen dat de breuk erger wordt,
- een stabiele breuk: bij deze botbreuk is het niet nodig dat botdelen gefixeerd dienen te worden,
- een open botbreuk: bij deze soort botbreuk is de huid beschadigd en kan het bot in contact zijn gekomen met de buitenlucht, de kans op een botinfectie zal daarbij vergroot zijn,
- een gesloten botbreuk: een deze botbreuk is de huid niet beschadigd geraakt,
- een stressfractuur is een bijzondere botbreuk die het gevolg van een herhaalde zware druk op een bot.
Symptomen van een botbreuk
Op het moment dat je een bot breekt dan weet je eigenlijk meteen dat er iets niet in orde is. Vaak voel of hoor je het betreffende bot zelfs breken, of knappen. Het breken van een bot kan een krakend geluid veroorzaken doordat de gebroken delen langs elkaar schuren.
Bovendien kun je een botbreuk vaak herkennen door de aanwezigheid van een aantal andere symptomen. Hierbij kun je onder andere denken aan:
- de plaats van de botbreuk zal bij aanraking veel pijn doen,
- de plaats van de botbreuk zal snel op gaan zwellen,
- de plaats van de botbreuk kan een misvorming laten zien,
- je kunt het deel van je lichaam, waar de botbreuk zich bevindt, minder gemakkelijk, of vaak zelfs helemaal niet, bewegen en/of belasten.
Behandeling van een botbreuk
Om helemaal zeker te zijn dat er sprake is van een botbreuk, zal er in het ziekenhuis een röntgenfoto worden gemaakt. Op het moment dat een bot daadwerkelijk gebroken blijkt te zijn dan kan het nodig zijn dat de breuk gezet wordt. Bij het zetten van een botbreuk zullen de gebroken botdelen, die over elkaar geschoven zijn, weer tegen elkaar aan worden geplaatst. Het zetten van een botbreuk wordt in de medische wereld ook wel repositioneren genoemd.
Immobiliseren van een gebroken bot
Om de gebroken botdelen weer aaneen te laten groeien, is het essentieel dat deze voor een bepaalde tijd niet kunnen bewegen. Het onbeweeglijk maken van een gebroken bot wordt door medici ook dikwijls als immobiliseren aangeduid. De immobilisatie van een gebroken bot kan op verschillende manieren gebeuren, zoals:
- Het aanbrengen van een gipsverband: de aard, de locatie en de ernst van de botbreuk zijn hierbij bepalend voor de tijd dat een gisverband gedragen dient te worden.
- Het aanleggen van een functioneel verband: hierbij kun je denken aan het gebruik van een sling of een brace waardoor alleen het beperkt- of gecontroleerd bewegen van de gewrichten, die vlakbij de botbreuk zitten, mogelijk is.
- Het uitoefenen van tractie: dit wil zeggen dat het gebroken bot in de juiste stand gehouden wordt door er een lichte, gelijkmatige trekkracht op de aangedane botten uit te oefenen. Tractie kan in bepaalde gevallen nodig zijn als een botbreuk gezet moet worden.
- Het toepassen van interne fixatie: is een operatieve ingreep die uit wordt gevoerd door een orthopedisch chirurg. Tijdens deze ingreep zal het bot met behulp van inwendige schroeven en metalen platen op zijn plaats houden. In sommige gevallen van interne fixatie zal de breuk vast worden gezet met behulp van metalen staven die in het bot worden aangebracht. Indien er sprake is van een gebroken heup dan zal er in veel gevallen een kunstheup (heupprothese) in worden gebracht en is er dus feitelijk geen sprake van een interne fixatie maar van het vervangen van een gewricht of bot.
- Het toepassen van externe fixatie: een operatie waarbij boven en onder de botbreuk pennen en/of schroeven in het bot aan worden gebracht. Deze pennen of schroeven worden aan één of meerdere metalen staven aan de buitenkant van het lichaam vastgemaakt zodat er een frame ontstaat dat het bot fixeert. Na de heling van de botbreuk zullen de staven weer weg worden gehaald.
