Het lijkt erop dat JavaScript is uitgeschakeld. Schakel dit in om ervoor te zorgen dat deze website correct werkt.

Ziekte van Parkinson

Wat is de ziekte van Parkinson?

De ziekte van Parkinson is een neurodegeneratieve aandoening waaraan naar schatting zo’n 30.000 à 35.000 mensen in België lijden. Wereldwijd schat men dat er zo’n vier miljoen patiënten zijn.

Bij Parkinson wordt vaak aan wat oudere mensen gedacht. Dat komt omdat bij ongeveer twee derde van de patiënten de ziekte na de vijftigste verjaardag begint. Toch zijn er ook mensen die al voor hun veertigste aan de ziekte lijden, maar dat komt minder vaak voor.

Bij iemand die aan de ziekte van Parkinson lijdt, sterven de neuronen in de substantia nigra af in grote getale. Hierdoor wordt er niet genoeg dopamine meer aangemaakt, waardoor de hersenen als het ware niet meer aan de spieren kunnen ‘vertellen’ wat ze moeten doen. Dit veroorzaakt onder andere de welbekende snelle of juist langzame bewegingen, en het verlies van controle over de spieren.

Wanneer minimaal 70% van de neuronen gestorven zijn kan men de eerste symptomen van Parkinson herkennen.

De ziekte is helaas niet te genezen en vaak worden alleen de symptomen van de aandoening behandeld.

Hoe ontstaat de ziekte van Parkinson?

De ziekte van Parkinson heeft diverse mogelijke oorzaken. Ten eerste kan de ziekte erfelijk zijn. Dit is het geval bij 5 à 10% van de patiënten.

Zoals we al eerder zeiden, hebben vooral wat oudere mensen deze ziekte. Dat komt omdat een van de mogelijke oorzaken veroudering is. Over het algemeen hebben gemiddeld 3 op de 1000 mensen Parkinson. Maar bij mensen van 70 jaar en ouder is het 20 op de 1000.

Ook gifstoffen kunnen de ziekte van Parkinson veroorzaken. Denk hierbij aan vergiftiging door mangaan, koolmonoxide, insecticiden en pesticides.

Ook al zijn er meerdere mogelijke oorzaken, veel patiënten weten niet precies wat de ziekte bij hen veroorzaakt heeft.

Veel onderzoek

Er zijn veel onderzoeken gedaan naar de oorzaken van de ziekte van Parkinson. Er zijn delen van de cellen van de zwarte kernen onder de microscoop bekeken en in sommige cellen zijn kleine ronde vormsels te zien. Dit noemen ze ook wel de insluitlichaampjes van Lewy. Hierdoor kan wanneer iemand is overleden vast worden gesteld of dat hij inderdaad de ziekte van Parkinson had . Het ontstaan en de samenstelling van de Lewybodies is de laatste tijd vaak bekeken. Hieruit is naar voren gekomen dat ze afbraakproducten van dopamine bevatten. Dit heeft weer inzicht gegeven in hoe bepaalde fouten in de stofwisselingsstoornis van deze cellen schade kan aanrichten. Dit heeft allemaal weer te maken met de functie en de afbraak van eiwitten, voorbeelden hiervan zijn het alpha-synucleïne en het tau-eiwit. Als het over de ziekte van Parkinson gaat dan kan er worden gezegd dat het gaat over een stoornis in deze eiwitten. De aandoening wordt nu ook ingedeeld bij de ‘synucleopathie’ en bij de ’tauopathie’.

Oorzaak vaststellen na overlijden

Het is belangrijk dat er wordt gekeken naar de oorzaak van de ziekte van Parkinson. Soms is de oorzaak niet duidelijk wanneer iemand nog leeft. Maar uiteindelijk zal iemand aan de ziekte van Parkinson of aan de complicaties hiervan overlijden. Daarna kan er autopsie worden gedaan wanneer de familie graag wil weten wat de oorzaak is van de ziekte van Parkinson. Hier wordt niet altijd voor gekozen maar sommige families zien de noodzaak hiervan in voor de medische wetenschap en laten iemand dan onderzoeken, hierdoor zijn er al veel meer gegevens bekend worden over de oorzaak van de ziekte van Parkinson. Momenteel worden er meer onderzoeken gedaan omdat er een vermoeden is dat er meer oorzaken zijn dan die hier zijn benoemd. De wetenschap zal het over een paar jaar wellicht kunnen vertellen, maar er is nog veel onderzoek nodig.

Risicofactoren

Vooral oudere mensen hebben een verhoogde kans om de ziekte te krijgen. Maar ook degenen die met bepaalde gifstoffen werken kunnen neurologische problemen ontwikkelen.

DDT (een pesticide), wordt bijvoorbeeld in veel landen nog gebruikt, ook al is het in een groot aantal westerse landen verboden. Deze pesticide is erg schadelijk voor de gezondheid en kan onder andere de ziekte van Parkinson veroorzaken. Wanneer men hier regelmatig mee in contact komt, bij het bestrijden van de malariamug bijvoorbeeld, wordt de kans op Parkinson groter.

Aangezien de ziekte erfelijk kan zijn, hebben degenen met één van de zes genen waarvan bekend is dat ze de ziekte kunnen veroorzaken, een grotere kans op het ontwikkelen van Parkinson. Ook begint de ziekte bij deze mensen vaak op jongere leeftijd.

Er zijn bijna evenveel vrouwen als mannen met de ziekte van Parkinson. Het geslacht is dus geen risicofactor.

De stadia van de Ziekte van Parkinson

Omdat de eerste symptomen pas zichtbaar zijn wanneer een groot deel van de neuronen is afgestorven, lijdt men al een aantal jaren aan de ziekte voordat men dit merkt. We spreken hier over 5 à 10 jaar. Dit noemen we de pré-symptomatische fase. Dat is dus de periode waarin men de ziekte heeft, maar nog geen merkbare symptomen.

De schaal van Hoehn en Yahr bevat de volgende 5 stadia:

  1. Men krijgt symptomen aan één kant van het lichaam.
  2. De symptomen worden zichtbaar aan beide kanten van het lichaam, zonder evenwichtsstoornissen.
  3. Er zijn zowel verschijnselen aan beide kanten van het lichaam als evenwichtsstoornissen. De patiënt heeft nog geen hulp nodig met dagelijkse taken.
  4. De evenwichtsstoornissen en symptomen aan beide kanten van het lichaam zorgen ervoor dat de patiënt dagelijks hulp nodig heeft.
  5. De patiënt heeft verpleegkundige zorg nodig, en is zeer geïnvalideerd.

Symptomen van de Ziekte van Parkinson

De eerste symptomen van de ziekte worden zichtbaar wanneer ongeveer 70% van de neuronen is afgestorven. Iedereen zal andere klachten en symptomen hebben, en de één meer dan de ander.

Het begin van de Ziekte van Parkinson

De volgende symptomen komen in de beginfase van de ziekte voor. Echter kunnen deze ook doen denken aan andere aandoeningen, waardoor het stellen van een diagnose soms langer duurt.

Verloop van de ziekte van Parksinon

Over het verloop is meer bekend. Hierover kan gezegd worden dat het geleidelijk aan is en progressief. Het is bij iedereen anders hoe snel dat de klachten verergeren. Bij de een kan dat erg snel gaan en bij de ander erg langzaam, maar over het algemeen gaat het niet zo snel. Het kan zijn dat na de eerste verschijnselen van de ziekte van Parkinson er een tijdje niets gebeurt. De klachten worden dan niet erger.

Het kan zelfs zomaar zijn dat de ziekte tien of misschien wel twintig jaar stabiel blijft. Dit is bij ongeveer 15% van de mensen met de ziekte van Parkinson. Het is niet zo dat het ineens heel snel kan gaan met iemand die de ziekte van Parkinson heeft, er is dan wat anders aan de hand.

De symptomen die we hier noemen komen niet bij iedere patiënt voor. Sommigen hebben meer klachten dan anderen. Ook verloopt de ziekte niet altijd even snel. Deze lijst met symptomen is niet compleet, omdat er een groot aantal mogelijke klachten is.

Een aantal mogelijke symptomen:

  • Beven in rust (tremors), vooral in de armen en/of benen
  • Ongewenste bewegingen (dyskinesie)
  • Stijfheid
  • Langzame bewegingen
  • Problemen met de motoriek en het gebruiken van kleine objecten (knopen, veters…)
  • Spierpijn
  • Slecht handschrift (anders dan voor de ziekte)
  • Opeens sneller lopen (propulsie)
  • ‘s Nachts een grote drang hebben om te urineren
  • Vermoeidheid (en slaapstoornissen)
  • Veel zweten
  • Moeilijk kunnen slikken, kwijlen
  • Seksuele dysfunctie
  • Moeite met stoelgang
  • Stemmingsstoornissen (lusteloosheid, depressie, apathie, psychose, angst…)
  • Gedragsstoornissen (gokneiging, hyperseksualiteit, overmatig eten…)
  • Vernauwing van het gezichtsveld

Parkinson en dementie

De ziekte van Parkinson en dementie zijn niet hetzelfde. Bij beide ziektes heeft men neurologische problemen, maar niet precies dezelfde. Wel kan men spreken over Parkinsondementie. Dat ontstaat in het gebied in de hersenen dat is aangetast door de ziekte van Parkinson.

Wie de ziekte van Parkinson heeft, loopt 35 tot 55% kans om ook Parkinsondementie te hebben. Parkinsondementie is meestal niet erfelijk, maar komt wel vaker voor binnen dezelfde familie.

Parkinsondementie begint vaak tien à vijftien jaar na het begin van de ziekte van Parkinson. De aandoening komt over het algemeen vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Dit zijn de mogelijke symptomen van Parkinsondementie:

  • Het moeilijk kunnen ophalen van informatie
  • Trager denken
  • Trager spreken
  • Moeite met abstract denken
  • Problemen met plannen
  • Concentratieproblemen

Klik hier om meer te lezen over de symtomen van dementie (niet hetzelfde als Parkinsondementie zoals hierboven beschreven).

Parkinsondementie en Lewy Body dementie worden vaak door elkaar gehaald omdat ze overlappende oorzaken hebben, maar ze verschillen wel degelijk van elkaar. Bij Lewy Body dementie kunnen de symptomen in de beginfase elke dag verschillen. Bij Parkinsondementie heeft men geleidelijk steeds meer symptomen.

Aangezien er ook andere mogelijke oorzaken zijn voor het hebben van de hierboven genoemde klachten, zal de neuroloog een lichaams- en bloedonderzoek doen. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld nieraandoeningen, alcoholisme, vitaminetekorten en psychiatrische aandoeningen worden uitgesloten.

Complicaties ziekte van Parkinson

Bij de ziekte van Parkinson kunnen complicaties optreden. Symptomen kunnen ook meteen voor complicaties zorgen, als je namelijk veel gaat trillen met je armen en benen dan zorgt dat ook voor belemmeringen. Als je bijvoorbeeld wilt drinken dan kan dat er voor zorgen dat je alles uit je beker schudt. Maar ook de stijfheid en het maken van trage bewegingen horen er bij. Wanneer je de diagnose van de ziekte van Parkinson krijgt, kan het zijn dat je niet goed kunt slapen. Je krijgt hierdoor een verstoord dag- en nachtritme. Veel mensen die lijden aan deze ziekte hebben er moeite mee om in slaap te komen. Overdag kunnen ze dan even in slaap vallen omdat ze heel moe zijn en in de nacht niet hebben geslapen. In de nacht kunnen ze dan weer lastig slapen omdat ze niet moe zijn.

Moeite met slikken

Als je de ziekte van Parkinson hebt dan kun je moeite hebben met slikken. De spieren in de keel werken niet meer zo goed, je kunt je wanneer je wat eet of drinkt sneller verslikken. In het begin heb je hier misschien nog niet zoveel last van maar naarmate de ziekte erger wordt kun je hier veel meer last van krijgen en eten kan dan lastig zijn.

Constipatie

Andere spieren werken ook niet goed meer en dit kan zorgen voor constipatie. Eten blijft te lang in de darmen omdat de spieren niet goed meer werken en het wordt hierdoor hard en droog.

Problemen met urinewegen

Je kunt last krijgen van de urinewegen. De spieren werken niet goed meer en je kunt moeite hebben om te plassen.

Daling libido

Als je last hebt van de ziekte van Parkinson dan kan er sprake zijn van een daling van het libido. Dit heeft vaak een psychologische oorzaak.

Depressie en de ziekte van Parkinson

Iemand met de ziekte van Parkinson heeft een grotere kans op een depressie. Een deel in de hersenen wordt namelijk zo beïnvloed dat je hierdoor depressief kunt worden. Je kunt ook last krijgen van hypotensie. De bloeddruk daalt dan ineens en dan kun je duizelig worden. Het hele lichaam kan last krijgen van veel complicaties. Omdat het een aandoening is in de hersenen heeft dat veel gevolgen. Wanneer de hersenen niet goed functioneren, dan wordt er in het lichaam het een ander niet of niet goed aangestuurd.

Hart- en vaatziekten bij de ziekte van Parkinson

Het is mogelijk dat je bij de ziekte van Parkinson last krijgt van hart- en vaatziekten. Die kans is veel hoger dan bij mensen die de ziekte niet hebben. Veel mensen met deze ziekte komen vaak aan deze complicaties te overlijden. Mensen die deze ziekte hebben moet dan ook gezond blijven leven, bewegen (ook al is dat lastig) en gezond eten. Op deze manier kan worden geprobeerd of de compilaties uitgesteld kunnen worden.

Behandeling van Parkinson

Op dit moment kunnen alleen de symptomen aangepakt worden. Dat noemen we een symptoomgerichte behandeling. De ziekte is niet te genezen, maar er zijn wel medicijnen die de pijn bijvoorbeeld kunnen verlichten. Dat maakt het leven van de patiënt en zijn dierbaren net wat minder lastig.

Er zijn onderzoeken gedaan waardoor men het vermoeden heeft dat medicatie die reeds bestaat het vroegtijdig afsterven van de hersencellen zou kunnen afremmen. Echter zou dit alleen werken wanneer men actie onderneemt voordat meer dan 50% van de hersencellen die dopamine produceren afsterven.

Aangezien er bij die 50% nog geen klachten optreden, kan men de ziekte op dat moment nog niet herkennen, en dus niet behandelen. Het vroegtijdig ontdekken van de ziekte van Parkinson zou dus eventueel de mogelijkheid bieden het afsterven van de hersencellen af te remmen.

Bij zeer ernstige gevallen van de ziekte van Parkinson kan de arts een operatie overwegen. Bij een operatie wordt er een apparaatje in de hersenen geplaatst. Dit apparaatje moet de stijfheid in spieren oplossen en het trillen verminderen. De operatie wordt vaak niet bij iedere patiënt uitgevoerd. Vaak wordt hier alleen voor gekozen als geen enkel medicijn lijkt te werken en de klachten steeds erger worden.

Daarnaast kan therapie vaak helpen tegen de klachten van de ziekte van Parkinson. Een fysiotherapeut kan een patiënt helpen om soepeler te bewegen. Een ergotherapeut kan weer helpen om hobby’s te blijven uitoefenen zonder beperkingen. Soms is een psycholoog voor de behandeling ook noodzakelijk. Door de ziekte krijgen veel patiënten last van depressieve klachten. Voor de spraak en slikproblemen kan eventueel ook nog een afspraak gemaakt worden met een logopedist. Deze kan je helpen met oefeningen om het slikken en praten eenvoudiger te maken met tremors en andere aandoeningen die ontstaan door de ziekte van Parkinson.

Wanneer er bij de ziekte van Parkinson een behandeling in wordt gezet, dan bestaat deze vaak uit medicatie. De behandeling kan dan bestaan uit levodopa en dopamine agonisten. Het doel van deze medicatie is dat zij een tekort van dopamine aanvullen. Maar ze kunnen ook de dopamine receptoren stimuleren in het lichaam. Er zijn echter nog meer soorten medicatie die in worden gezet die een indirect effect hebben op het dopamine tekort. De neuroloog zal vanzelf aangeven wanneer er gestart moet worden met medicatie, vaak wordt dat gedaan wanneer je in het dagelijks leven, met je hobby of met je werk teveel last hebt van de symptomen van de ziekte. De medicatie wordt afgestemd op je klachten, maar ook op je leeftijd en nog een aantal andere factoren die medebepalend kunnen zijn voor de ziekte. Er zijn geen medicijnen die de ziekte van Parkinson kunnen genezen, en het ziekteproces kan ook nog niet worden vertraagd. Men is hier wel volop mee bezig en er wordt veel onderzoek naar gedaan om er voor te zorgen dat de ziekte van Parkinson vertraagd kan worden maar tot op heden helaas zonder resultaat.

Revalidatiearts bij de ziekte van Parkinson?

Als je de ziekte van Parkinson hebt en je wilt zo goed mogelijk functioneren en je medicatie nog niet verhogen, dan kun je naar een revalidatiearts.

  • Er zijn vaak bepaalde vaardigheden die lastig zijn, maar deze kunnen dan extra aandacht krijgen en weer worden geoefend. Hierbij kan worden gedacht aan opstaan, omdraaien in bed e.d. en de fysiotherapeut kan hiermee helpen.
  • Als het spreken lastiger is en wanneer eten en drinken moeizaam gaan kan een logopedist dit met iemand trainen.
  • Ergotherapie kan in worden gezet om samen te kijken naar hulpmiddelen.
  • Er kan voor een operatie worden gekozen, Deep Brain Stimulation (DBS). Er wordt dan een elektrode in delen van de hersenen geplaatst. Er worden dan elektrische impulsen naar de beoogde hersencellen gestuurd. Het doel is er dan voor te zorgen dat mensen daarna weer beter kunnen bewegen.
  • Je hebt zelf de keuze of je naar de arts gaat, maar het is wel aan te raden om ervaringen te kunnen delen en om te kijken welke adviezen iemand heeft. De arts heeft vaak tips waar je zelf niet aan had gedacht, terwijl ze eigenlijk heel eenvoudig kunnen zijn.

Hoe om te gaan met de ziekte van Parkinson?

Als je de diagnose van de ziekte van Parkinson krijgt dan kan dat agressie opwekken. Zeker in het begin krijgen mensen hier mee te maken. Ze worden boos dat zij die ziekte krijgen en zij schamen zich hier voor. Veel mensen schamen zich voor hun uiterlijk, ze willen zich verstoppen en ze trekken zich terug uit het sociale leven en dat heeft ook weer de nodige gevolgen. Het kan bij sommige mensen jaren duren voordat zij accepteren dat ze de ziekte van Parkinson hebben. Het ligt aan de persoonlijkheid hoe dat mensen hier mee omgaan. Maar de directe omgeving heeft hier ook invloed op. Als de omgeving er open over praat en hier goed over kan spreken dan kan iemand het sneller verwerken en er hopelijk beter mee omgaan. Als je er positief over spreekt van kijk eens wat dit goed gaat, dan gaat iemand ook het positieve inzien en niet alleen het negatieve. Wat kan de omgeving doen?

  • Het beste kun je iemand met de ziekte van Parkinson alles zelf laten doen. Alleen als het echt nodig is, of te gevaarlijk wordt dien je bij te springen.
  • Je wilt graag snel helpen, maar dat moet niet. Laat diegene zelf doen wat hij zelf kan doen!
  • Het is van belang dat vaardigheden zo lang mogelijk uitgeoefend worden zolang het kan.•Geef wel aan dat je wilt helpen wanneer het nodig is, maar doe het pas wanneer diegene zelf hulp vraagt.
  • Iemand stimuleren is zeer positief. Geef aan wat er mogelijk is en overdrijf hier niet in.
  • Iemand moet leren accepteren wat hij niet meer kan en dat kan tijd kosten.
  • Ga er niet continu met je neus bovenop zitten als iemand iets uit gaat voeren, maar geef iemand de ruimte en ook de tijd om een handeling uit te voeren.
  • Als iemand aan het praten is maak de zin dan niet af. Je bent snel geneigd om het af te maken zodat je een antwoord hebt, maar dat is niet goed. Neem de tijd en zorg dat iemand rustig kan antwoorden. Dit kan soms frustrerend zijn, maar geduld is van belang bij deze doelgroep.
  • Als je iets niet goed hebt verstaan vraag aan diegene dan om het te herhalen, voel je schuldig, behandel ze als ieder ander mens.
  • Je kunt aangeven wat je wel hebt verstaan en welk deel niet zodat diegene niet alles opnieuw hoeft te vertellen.

Het is belangrijk dat mensen met de ziekte van Parkinson zoveel mogelijk zelf blijven doen. De omgeving is van belang om dagelijkse bezigheden mee op te vangen die niet meer goed gaan. Je kunt zeggen dat je wilt helpen. Het is echter van belang dat iemand zelf aan gaat geven dat hij hulp wil. Als je zover bent dan is het van belang dat je geduld opbrengt wanneer iemand handelingen uitvoert of lastig uit zijn woorden komt. Als je de tijd neemt merkt diegene ook dat je hem of haar zo accepteert en geduld hebt. Dit is voor deze mensen van belang zodat zij toch, zonder schaamte, onder de mensen blijven komen.

Preventie of voorkomen van Parkinson

Het voorkomen van de ziekte van Parkinson is nagenoeg onmogelijk omdat men daarvoor meer kennis moet hebben over de oorzaken. Ook moet er genoeg motivatie zijn van regeringen en wetenschappers om een oplossing voor mogelijke oorzaken te vinden (zoals vervuiling en vergiftiging door pesticides en dergelijke).

De rol van dopamine bij de ziekte van Parkinson

Dopamine speelt een zeer belangrijke rol bij de ziekte van Parkinson. Het is namelijk de meeste bekend neurotransmitter. Dit houdt in dat het een stof is die een rol speelt bij het doorgeven van signalen tussen onze zenuwcellen. Deze stof wordt gemaakt door onze hersencellen in de delen van de substantia nigra. Als iemand de ziekte van Parkinson heeft, dan wil dat zeggen dat de hersencellen afsterven. Er is hierdoor een tekort aan dopamine. De spieren kunnen door het tekort niet meer goed worden aangestuurd en we gaan hierdoor moeite krijgen met bewegen.

Aantasting bewegingsapparaat

Door een tekort aan dopamine worden het bewegen steeds moeilijker want het bewegingsapparaat is aangetast. Het komt allemaal tot uiting in een afwijkende lichaamshouding. Maar het kan zich ook uiten door spierstijfheid en ongecontroleerde bewegingen. Mensen met de ziekte van Parkinson kunnen beven en kunnen erg traag zijn met het maken van bewegingen.

Medicatie bij de ziekte van Parkinson?

Het is mogelijk om medicatie te geven aan mensen die de ziekte van Parkinson hebben. Het eerste waar dan voor wordt gezorgd is dat het dopamine tekort aan wordt gevuld. Dit kan gedaan worden met L-dopa, Levodopa. Het lichaam zet dit dan om in dopamine. Uit onderzoek blijkt dat veel mensen hier baat bij hebben. Het bewegen kan dan net weer wat gemakkelijker gaan, maar er moet niet vergeten worden dat de ziekte van Parkinson niet gestopt kan worden.

De hersencellen sterven langzaam aan toch af tot mensen na een tijdje niet meer of nauwelijks kunnen bewegen. Mensen hebben steeds vaker hulp nodig en dat gaat er voor zorgen dat ze afhankelijker worden van anderen. Vaak zijn deze mensen mentaal nog goed en zij maken dus bewust mee, dat ze veel inleveren.

Bewustzijn van de ziekte van Parkinson

Het lastige bij de ziekte van Parkinson is dat je je bewust bent van wat je mee maakt. Je merkt dat je steeds meer in gaat leveren en dat is niet gemakkelijk. Het gaat er om dat je inziet wat er gebeurt en dat je dat gaat verwerken, maar dit is voor veel mensen lastig. Soms denken ze dat ze hebben geaccepteerd dat ze afhankelijker zijn van anderen en dat ze niet alles zelf kunnen, maar wanneer zij weer een terugval krijgen merken ze dat het vaak nog niet verwerkt is.

De omgeving speelt hierin een belangrijke rol. Zij hebben een belangrijke functie om iemand te steunen en ervoor te zorgen dat het leven zo normaal mogelijk kan verlopen. Doordat er een medicijn gegeven kan worden dat omgezet kan worden naar dopamine kan het bewegen na een tijdje weer wat beter gaan, maar na een tijdje neemt het toch weer af. Het is namelijk een ziekte die tot nu toe niet te herstellen is en beetje bij beetje gaat het toch bergafwaarts.

Dit kan een lang proces zijn, maar uiteindelijk weet je dat mensen steeds meer in moeten leveren als zij de diagnose van de ziekte van Parkinson hebben gekregen.