Het lijkt erop dat JavaScript is uitgeschakeld. Schakel dit in om ervoor te zorgen dat deze website correct werkt.

Prikkelbare darmsyndroom (PDS)

Het prikkelbare darmsyndroom wordt vaak afgekort tot de letters PDS. Het syndroom staat in de medische wereld eveneens bekend als colon irritabile. Wanneer je lijdt aan het prikkelbare darmsyndroom dan is er sprake van een chronische darmstoornis, waarbij de darmperistaltiek (de beweeglijkheid van je darmen) chronisch verstoord is. Normaliter zullen je darmen het voedsel dat je hebt gegeten kneuzen en transporteren, maar bij het prikkelbare darmsyndroom zullen je darmen te snel, of juist te traag, bewegen.

Je zult dan last krijgen van buikklachten en een afwijkende stoelgang. Soms zullen de klachten van het prikkelbare darmsyndroom afnemen nadat je je hebt ontlast of als de structuur van je ontlasting is veranderd.

Feiten

  • Bij diagnosticeren is 50% van alle patiënten jonger dan 35 jaar,
  • 75% van alle patiënten zijn vrouwen,
  • 15% tot 20% van alle vrouwen lijden aan het prikkelbare darmsyndroom.

Voorkomen van het prikkelbare darmsyndroom

Het prikkelbare darmsyndroom is een veelvoorkomende chronische darmaandoening in ons land. Toch zijn er nog altijd een groot aantal mensen dat niet weten dat zij aan dit syndroom lijden. Het stellen van de diagnose prikkelbare darmsyndroom zal immers altijd gebeuren op basis van uitsluiting van andere aandoeningen. Hierbij bestaat echter een aanzienlijke kans dat aandoeningen over het hoofd worden gezien.

Klachten bij het prikkelbare darmsyndroom

Niet iedereen ervaart dezelfde klachten bij het prikkelbare darmsyndroom. Je kunt zelfs verschillen opmerken van dag tot dag. Het kan gebeuren dat je maanden achter elkaar klachten hebt en daarna een klachtenvrije periode doormaakt. Klachtenvrije periodes kunnen dus periodes met symptomen van het prikkelbare darmsyndroom afwisselen. In een heleboel gevallen nemen de klachten toe tegen de avond. Daarnaast kun je ook klachten van het prikkelbare darmsyndroom krijgen, zoals buikpijn, gedurende de nacht.

Buikpijn kenmerkend voor het prikkelbare darmsyndroom

Buikpijn is de meest gehoorde klacht bij het prikkelbare darmsyndroom. Het betreft een zeurende, krampen of stekende pijn. Deze buikpijn kan op uiteenlopende plaatsen in je buikholte voorkomen en kan in bepaalde gevallen afnemen nadat je je hebt ontlast of nadat je iets hebt gegeten. De buikpijn die zo kenmerkend is voor het prikkelbare darmsyndroom kan soms zo hevig zijn dat het uitvoeren van je dagelijkse activiteiten erdoor worden belemmerd.

Afwijkend ontlastingspatroon bij het prikkelbare darmsyndroom

Een ander kenmerkend verschijnsel bij het prikkelbare darmsyndroom is een afwijkend ontlastingspatroon, zoals diarree, verstopping of een acute onhoudbare aandrang. Ook kunnen diarree en verstopping elkaar afwisselen of kan je ontlastingspatroon meerdere malen veranderen in de loop van een dag. Het prikkelbare darmsyndroom kan tevens zorgen voor gasophoping in je maag en darmen, als gevolg waarvan je gaat boeren en winderig wordt.

Oorzaken van het prikkelbare darmsyndroom

Over de oorzaken van het prikkelbare darmsyndroom bestaat nog altijd een heleboel onduidelijkheid. In je darmen zijn doorgaans geen afwijkingen te zien. Het stellen van de juiste diagnose en het opstarten van een passende behandeling zal daardoor worden bemoeilijkt. Het prikkelbare darmsyndroom wordt door veel artsen als een functionele aandoening aangemerkt omdat geen specifieke oorzaak aan het licht kan worden gebracht.

Wel zijn deskundigen het eens over een aantal factoren dat wellicht een rol spelen bij het ontstaan van het prikkelbare darmsyndroom:

  • de peristaltiek van je maag en darmen is verstoord,
  • bepaalde voedingsmiddelen,
  • je pijndrempel in je maag en darmen is lager dan normaal,
  • een afwijkende darmflora,
  • een serotoninetekort (deze stof is betrokken bij de overdracht van signalen naar darmcellen die zorgen voor de peristaltiek),
  • ontstekingen in je darmen,
  • aanwezige parasieten in je darmen.

Maar ook leefgewoonten, biologische– (niet voldoende oplosbare vezels in je voeding) en psychologische factoren (angst, stress en het negeren van je biologische klok) kunnen PDS-klachten beïnvloeden.

In sommige gevallen kan het prikkelbare darmsyndroom ontstaan nadat je een zogenaamde gastrolintestinale infectie hebt doorgemaakt, bijvoorbeeld een infectie door de salmonellabacterie. Vooral jongeren lopen gemakkelijk darminfecties op door te reizen naar het buitenland. Hoewel de infectie ter plekke dikwijls met antibiotica behandeld wordt, zullen de klachten na thuiskomt nog altijd aanwezig zijn. In het bijzonder als je een stressvolle baan hebt en/of een overvolle agenda hebt.

Er zijn verder een aantal deskundigen dat van mening zijn dat het prikkelbare darmsyndroom te wijten is aan een voedselallergie of een voedselintolerantie. Zo zouden een gluten– of lactose-intolerantie een rol kunnen spelen bij het ontstaan van de klachten.

Behandelen van het prikkelbare darmsyndroom

Tot op de dag van vandaag is er nog steeds geen afdoende behandeling gevonden voor het prikkelbare darmsyndroom. In de regel wordt de behandeling dan ook gezocht in:

  • het aanpassen van je voeding,
  • het aanpassen van je leefregels,
  • het voorschrijven van medicijnen.

Medicijnen en het prikkelbare darmsyndroom

Medicijnen die de peristaltiek van je darmen af zullen zwakken, zogenaamde spasmolytica, hebben doorgaans niet veel effect bij het prikkelbare darmsyndroom. Verschillende wetenschappelijke studies hebben geen bewijs kunnen leveren voor de effectiviteit van dergelijke geneesmiddelen.

Toch worden spasmolytica toch regelmatig voorgeschreven als het prikkelbare darmsyndroom is gediagnosticeerd. De werking van deze geneesmiddelen bij het prikkelbare darmsyndroom wordt door bepaalde wetenschappelijke studies toegeschreven aan het zogenaamde placebo-effect. Een heleboel patiënten (30 tot wel 80 procent) zullen een afname van hun klachten aangeven als reactie op de placebo. Zelfs MRI-scans van de hersenen van deze patiënten zullen de werking van deze nepgeneesmiddelen bevestigen bij PDS-patiënten.

Andere middelen die voor worden geschreven bij het prikkelbare darmsyndroom zijn:

  • oplosbare vezels (in de vorm van capsules),
  • maagzuurremmende middelen (bij 21% van alle PDS-patiënten),
  • pijnstillende medicijnen (bij 19% van alle PDS-patiënten),
  • antidiarrhoica (medicijnen die een diarreeremmende werking hebben),
  • laxeermiddelen (middelen die je stoelgang op gang brengen of die je ontlasting zachter maken),
  • serotoninemodulatoren (een bepaalde soort antidepressiva).

Voeding bij het prikkelbare darmsyndroom

Omdat het prikkelbare darmsyndroom waarschijnlijk een aandoening is die betrekking heeft op je spijsverteringstelsel is het logisch dat de behandeling ervan in de voeding wordt gezocht. Tevens kunnen een aantal voedingssupplementen een positief effect hebben op het prikkelbare darmsyndroom.

Voedsel dat klachten kan veroorzaken

  • Gasvormende voedingsmiddelen, zoals uien, de meeste soorten kool, peulvruchten, cafeïne – en koolzuurhoudende drank,
  • Niet oplosbare voedingsmiddelen, zoals tarwe en meel,
  • Vette,
  • Zuivel en zuivelbevattende producten,
  • Suiker,
  • Citrusvruchten, zoals sinaasappels, grapefruits, citroenen en mandarijnen.

Voedsel dat klachten kan verminderen

  • Oplosbare voedingsvezels, bijvoorbeeld in groente en fruit of in de vorm van een voedingssupplement,
  • Probiotica,
  • Pepermuntolie

Door de voeding te vermijden die klachten veroorzaakt, kan het prikkelbare darmsyndroom in aanzienlijk mindere mate je dagelijkse leven gaan beheersen. In een heleboel gevallen zul jezelf moeten achterhalen welke voedingsmiddelen voor klachten zorgen. Niet voor iedereen die aan het prikkelbare darmsyndroom lijdt, is dit immers gelijk.

Bijhouden van een eetdagboek

Om erachter te komen welke voedingsmiddelen de klachten van het prikkelbare darmsyndroom aanwakkeren, kun je een zogenaamd eetdagboek bijhouden. In dit dagboek noteer je wat je op een bepaalde dag hebt gegeten en gedronken, maar ook welke klachten je die dag had. Wanneer je je huisarts bezoekt is het verstandig om het eetdagboek mee te nemen. Dit bevat immers waardevolle informatie bij het stellen van een diagnose of het opstarten van een behandeling.

Uiteraard dien je, als je bepaalde voedingsmiddelen vermijdt om PDS-klachten te verminderen, wel voor goede alternatieven te zorgen zodat je geen tekorten aan essentiële voedingsstoffen op gaat bouwen. Hierbij kun je eventueel de hulp inroepen van je huisarts en/of een diëtiste.

De rol van vezels bij het prikkelbare darmsyndroom

In groente en fruit zitten bepaalde oplosbare vezels die de buikpijnklachten als gevolg van het prikkelbare darmsyndroom verminderen. De bacteriën in je darmen zullen deze vezels immers afbreken en onder andere kortketenige vetzuren laten vrijkomen. Deze kortketenige vetzuren zullen de werking van je darmen weer op een normaal peil brengen. Behalve in groente en fruit zijn oplosbare voedingsvezels te koop in de vorm van voedingssupplementen.

Niet oplosbare voedingsvezels, zoals in volkoren producten, zullen bij een heleboel mensen die lijden aan het prikkelbare darmsyndroom de klachten juist verergeren. Deze niet oplosbare voedingsvezels zullen namelijk water opnemen, te vergelijken met een spons, en door je darmen niet verteerd worden. Op die manier kunnen je darmen extra worden geprikkeld en de PDS-klachten erger maken.

Probiotica bij het prikkelbare darmsyndroom

Probiotica wordt eveneens vaak als een verlichtend middel bij het prikkelbare darmsyndroom aangemerkt. Met een probioticum wordt een voedingsmiddel bedoeld dat micro-organismen bevat en dat een bevorderend effect op je gezondheid zou hebben. Er kan echter pas worden gesproken van een probioticum op het moment dat het betreffende micro-organisme goed omschreven is (zowel de soort als de stam) dat in een bepaald product wordt gebruikt. In de regel worden melkzuurbacteriën (van het geslacht Lactobacillus en Bifidobacterium) gebruikt als probiotica. Tevens zijn sommige andere bacterie- en gistsoorten bekend met probiotische stammen. Naar de werking en de effectiviteit van probiotica wordt echter nog altijd meer wetenschappelijk onderzoek verricht.

Pepermuntolie bij het prikkelbare darmsyndroom

De meest belangrijke stof in pepermuntolie is menthol. Menthol zal immers de, voor het prikkelbare darmsyndroom zo kenmerkende, darmkrampen af laten nemen. Volgens deskundigen zijn capsules gevuld met pepermuntolie (en voorzien van een enterisch laagje) een probaat middel tegen PDS-klachten. Deze olie zal bij één op de twee tot één op de drie personen met het prikkelbare darmsyndroom de klachten verminderen.

Lees ook deze artikels over PBS:

1 op 5 mensen lijdt aan PDS

Pijn in je darmen?