De hoofdluis, in de volksmond ook dikwijls kortweg luis genoemd, heeft de werenschappelijke benaming Pediculus humanus capitis meegekregen. Het betreft een zeer klein insect dat tot de dierluizen behoort. De hoofdluis is één van de meest bekende insectensoorten die parasitair van menselijk bloed leven. Daarnaast kan de hoofdluis als de een zeer wijd verspreide soort worden beschouwd. De hoofdluis kan dan ook worden gezien als een plaaginsect. De hoofdluis heeft vaak een kleur die enigszins samenhangt met die van het haarpigment van de gastheer, of gastvrouw. De jongen van de luis worden ook wel neten genoemd.
Waar leeft de hoofdluis?
De hoofdluis houdt zich bij voorkeur op in het hoofdhaar vlakbij de huid. Om zich te voeden zuigt het diertje bloed op met zijn zuigende steeksnuit. Een hoofdluis is overigens niet gevaarlijk en kan geen ziektes overbrengen. Een besmetting met de hoofdluis (pediculose) heeft niets te maken met een onhygiënische levenswijze zoals nog altijd door veel mensen wordt gedacht. Hoofdluizen kunnen zich juist aanzienlijk sneller ontwikkelen in schoon en gewassen haar. In ongewassen en vettig haar zal de parasiet dan ook minder snel en goed gedijen. In tegenstelling tot een aantal eeuwen geleden is de hoofdluis tegenwoordig geen alledaags fenomeen meer. Vooral in de meeste westerse landen zijn hoofdluizen tegenwoordig een vrij zeldzaam fenomeen geworden.
Symptomen van hoofdluis
Op het moment dat hoofdluizen je uit hebben gekozen als gastheer dan zul je dit merken doordat je een irritante jeuk aan je hoofdhuid ervaart door de allergische huidreactie op het speeksel van de parasiet. Hoofdluis is zeer besmettelijk en kan eenvoudig overgaan van de ene persoon op de andere. De met hoofdluizen besmette haren, maar ook de kleding, moeten echter wel onderling in contact zijn gekomen. Hoofdluizen kunnen immers niet van de één naar de ander springen of vliegen. De kapstokken op scholen en bij verenigingen zijn dan ook beruchte besmettingshaarden. Hier hangen namelijk rijen met jassen dicht opeen zodat de parasieten gemakkelijk van gastheer kunnen veranderen.
Hoofdluis kunnen, net zoals andere op de mens parasiterende dieren, een cultuurvolger worden genoemd die wereldwijd aan kan worden getroffen. Een hoofdluis kan overigens vrij gemakkelijk worden verward met de kleerluis. Deze kleerluis is echter wel in staat om diverse gevaarlijke ziektes te verspreiden.
Het verleden van de hoofdluis
De mensenluis, waar de hoofd- en kleerluis eveneens toe behoren, leeft al erg lang onder de mensen. De voorouder van deze mensenluis zou namelijk al 770 duizend jaren geleden zijn ontstaan terwijl de kleerluis moet zijn ontstaan ongeveer 107 duizend jaren geleden, op het moment dat de mens meer kleding ging dragen.
Vooroordelen ten aanzien van de hoofdluis
Een hoofdluisbesmetting wordt nog altijd door veel mensen als een taboe gezien. In de praktijk kan echter iedereen hoofdluizen worden besmet zonder dat er sprake is van een slechte persoonlijke hygiëne of een armoedige levenswijze. De hoofdluis voelt zich juist beter op zijn plaats in schoon en gewassen haar. Ongewassen, vuil en vettig haar wordt door de meeste hoofdluizen liever vermeden.
Hoofdluis en ziektes
Hoofdluizen kunnen zelf geen ziektes overbrengen, maar zijn soms wel in staat om secundaire infecties te veroorzaken, zoals wanneer de wondjes die ontstaan bij een luizenbeet gaan ontsteken. De kans op een dergelijke ontsteking neemt toe als je deze wondjes gaat krabben. Indien je voortdurend blijft krabben dan zal er zogenaamd wild vlees je hoofdhuid ontstaan, wat kan een Poolse vlecht tot gevolg kan hebben. Ook kan de schimmel Achorion schönleini over worden gebracht waardoor je last van hoofdpijn kunt krijgen.
Voorkomen van hoofdluis
In het bijzonder zullen besmettingen met hoofdluis plaatsvinden op (basis)scholen. De tips om hoofdluis te voorkomen zijn dan ook vaak op deze doelgroep gericht. Enkele tips om de verspreiding van, en de besmetting met, deze parasieten te voorkomen:
- regelmatig wassen van de verkleedkleren op scholen (op 60 graden Celsius),
- onderling kleding, jassen, dassen, mutsen of petjes uitwisselen wordt juist afgeraden.
- het gebruik van speciale luizenkappen of –zakken (waarin de jassen gehangen worden en hoofdluizen zich niet verspreiden).
- niet gemeenschappelijk gebruik van een kam of borstel wordt afgeraden.
Scholen zijn overigens niet per definitie de bron van elke hoofdluisbesmetting. Je kunt deze parasieten immers ook oplopen op kantoor, bij een sportclub of onder een heleboel andere omstandigheden. Het voorkomen van een hoofdluisbesmetting is dus niet in alle gevallen mogelijk omdat de diertjes op een groot aantal, vaak onverwachte, plaatsen van gastheer kunnen wisselen.
Behandelen van hoofdluis
Mensen bestrijden al sinds het verre verleden hoofdluizen door deze met de hand uit het haar weg te vangen en te doden, Tegenwoordig kunnen deze kriebelende diertjes ook worden gevangen met een fijntandige luizenkam, eventueel in combinatie met bestrijdingsmiddelen. Een andere bestrijdingsmethode is om de insecten uit te laten drogen door in warme lucht door je haar te blazen.
