De menselijke voet bestaat uit niet minder dan 26 afzonderlijke botten, gecombineerd met 33 gewrichten, 107 ligamenten en maar liefst 19 spieren en pezen. Al deze elementen zorgen ervoor dat we ons optimaal kunnen voortbewegen. Als je daarnaast beseft dat de mens het enigste zoogdier is dat zich op twee ledematen voortbeweegt, is het niet vreemd dat juist de voeten gevoelig zijn voor blessures, het moet immers het volledige gewicht kunnen ondersteunen zonder dat het de mobiliteit verminderd. Klachten aan de voeten zijn dus een verschijnsel waar nagenoeg iedereen vroeg of laat mee te maken krijgt. Een van die klachten staat bekend als hielspoor. Het is in feite een verkalking van de aanhechting van het bindweefsel aan het hielbeen. Ook al wordt het vaak als een op zich staand euvel gezien, het is een symptoom van een dieperliggend probleem, fasciitis plantaris (peesplaatontsteking). Dit is een ontsteking van het bindweefsel aan de onderzijde van de voet. In veel gevallen is overpronatie de belangrijkste oorzaak van hielspoor.
Symptomen van hielspoor
Met name mensen die beroepshalve veel moeten staan of bewegen zonder veel rustmomenten, hebben een grotere kans om last te krijgen van hielspoor. Te denken valt aan specifieke beroepen zoals de postbode, bouwvakkers, winkelpersoneel en bepaalde beroepen in de gezondheidszorg. Ook indien je vaak sport loop je extra risico. Hielspoor of peesplaatontsteking (fasciitis plantaris) heeft enkele specifieke symptomen waardoor het eenvoudig te herkennen is. Dit betekent overigens niet dat iedereen dezelfde symptomen in gelijke mate heeft:
- Pijn onder de hiel.
- Pijn bij lopen na een periode van rust.
- Problemen om lang stil te staan.
Stijf of gespannen aanvoelen van de peesplaat onder de voet. - Hielpijn bij autorijden.
Overpronatie: hoe ontstaat het
Ook al zijn er diverse oorzaken aan te wijzen voor het ontstaan van hielspoor, overpronatie is in 60 tot 70 procent van de gevallen aan te wijzen als boosdoener. Overpronatie is een duidelijke aanwijzing dat er sprake is van een verkeerd looppatroon. Vaal is dit alleen zichtbaar tijdens het lopen of staan.
Om het hele proces van pronatie en supinatie (aanspanning en ontspanning) beter te begrijpen, is het zinvol om ons looppatroon nader te bekijken. Om te beginnen kunnen we het menselijke looppatroon onderverdelen in 3 fases:
1) haklandingsfase: hierbij landt de voet op de hiel tijdens het neerzetten
2) midstandsfase: in deze fase is de voet is volledig op de grond geplaatst
3) afzetfase: in deze fase bevinden alleen de tenen zich op de grond, de voet zet zich af waarbij de druk met name op het voorste gedeelte van de voet wordt geplaatst.
Pronatie en supinatie zijn beiden onontbeerlijk voor een normaal en gezond looppatroon. Een goede wisselwerking zorgt voor een optimaal functionerend, natuurlijk schokdempingsmechanisme.
Onder normale omstandigheden raakt de voet eerst de grond met de buitenkant van de hiel. Dit is de haklandingsfase. Hierna kantelt de voet naar binnen (de pronatie), waarna deze fase wordt opgevolgd door een kanteling naar buiten (supinatie). Dit is het einde van de midstandsfase. Hierbij ‘bereidt’ de voet zich voor op het afzetten, dit wordt ook wel de afwikkelingsfase genoemd.
Het is duidelijk dat de spieren en pezen in de voet zich onder normale condities ontspannen in aanloop naar de activiteit van het lopen, er zijn dus rust momenten en aanspanningsmomenten, pronatie en supinatie. Door deze bewegingen zakt het voetgewelf iets door tijdens pronatie en vindt er tijdens de supinatie wordt het omhoog gedrukt, vergelijkbaar met het veermechanisme van de schokbrekers in een personenwagen.
In een situatie van overpronatie herstelt de voet zich niet voldoende aan het einde van de midstandsfase. De supinatie blijft achterwege waardoor de spieren in de ontspanningshouding blijven. Hierdoor kantelt de enkel iets naar binnen. Een ander gevolg is dat het voetgewelf te veel doorzakt. Hierdoor komt er te veel druk op de peesplaat te staan. Als deze situatie zich vaker blijft voordoen, ontstaat er een ontsteking aan de peesplaat met hielspoor als vervelende klacht.
Hielspoor: hoe kom je ervanaf
Hielspoor is behalve pijnlijk ook erg belemmerend in de dagelijkse bezigheden. Een snelle oplossing is niet direct voor handen maar er is wel veel wat je zelf kan doen om er van af te komen. Het belangrijkste advies is rust: door de overbelasting te minimaliseren, stimuleer je het genezingsproces.
Hielspoor zooltjes
Om de hielspoorklachten goed te verhelpen of in ieder geval te verminderen kan je speciale hielspoorzolen gaan dragen. Deze zolen ondersteunen de voet op de juiste plaats en hebben daarnaast een corrigerende functie.
Hielspoor tapen
Het intapen van de voet voorkomt dat de peesplaat te ver kan uitrekken. Op deze manier voorkom je dat de aanhechting van het hielbot minder geïrriteerd raakt. Gebruik deze methode alleen in overleg met een fysiotherapeut.
Hielspoor behandelen met ijs en pijnstillers
Ijs en pijnstillers bestrijden de symptomen en bieden geen echte oplossing voor de oorzaak. Het is wel zinvol om te gebruiken als pijnbestrijding en is dan er behoorlijk effectief. Door je voet regelmatig met ijsblokjes af te laten koelen (in een theedoek bijvoorbeeld) stimuleer je wel de doorbloeding waardoor hielspoor sneller kan genezen.
Hielspoor oefeningen
Oefeningen doen in combinatie met de speciale hielspoorzooltjes is een beproefde methode om zowel de symptomen te bestrijden als mede de genezing te stimuleren. Heb je la geruime tijd last van hielspoor, informeer dan bij de fysiotherapeut welke oefeningen geschikt zijn in jouw situatie.