Er zijn tegenwoordig moeders die schrik hebben om hun kind een boterham te geven. In de populaire pers ligt brood onder vuur en zou het verantwoordelijk zijn voor allerlei problemen. Maar wat is hier nu de waarheid? We gingen alvast te raad bij Dr. Eric Meir, algemeen chirurg.
Tarwe
Tarwe, in onze Westerse wereld het hoofdbestanddeel van brood, wordt al meer dan 10.000 jaar geteeld. Deze tarweteelt was de oorzaak dat nomaden boeren werden en brood zorgde er dus voor dat er kleine gemeenschappen, dorpen en steden ontstonden: brood hangt dus samen met het ontstaan van onze samenleving.
Wat zijn de basisbestanddelen van brood op basis van tarwe?
- tarwemeel = gemalen tarwe (voor bruin brood)
- tarwebloem = gezeefd tarwemeel (voor wit brood)
- water
- gist
- soms zout
- “broodverbeteraars” : allerlei producten (gaande van boter tot vitaminen, suiker etc.) die soms worden toegevoegd, afhankelijk van de producent
In België is het gebruik van broodverbeteraars strikt gereglementeerd om er zo voor te zorgen dat de inname van brood veilig blijft. Niet alle bakkers gebruiken broodverbeteraars : hun brood blijft dan ook meestal niet zo lang houdbaar.
Met deze zonden wordt brood tegenwoordig beladen:
- Brood zou een dikmaker zijn
- Brood gemaakt van tarwe bevat gluten en gluten zouden moeten vermeden worden
Word je van brood eten dik?
Neen,obesitas (overgewicht, zwaarlijvigheid) wordt niet veroorzaakt door het eten van brood alleen.
Laat ons alleen al eens naar de cijfers van het broodverbruik kijken: sinds de Tweede Wereldoorlog eten we minder brood en toch neemt het aantal mensen met obesitas toe . In 1940 at de Belg zo’n 146 kg brood per jaar en in 2000 was dit al gedaald naar 56 kg per jaar .(*) Als men grotere, zogenaamde epidemiologische (=studie van het voorkomen van ziektes binnen een bevolking) studies bekijkt, is er geen verband aantoonbaar tussen het eten van brood en overgewicht .(**) Brood is voor ons klassiek dagelijks dieet een belangrijke bron van energie in de vorm van complexe koolhydraten (zetmeel) en andere essentiële voedingsstoffen zoals vezels,eiwitten, mineralen en vitaminen. De meeste broodsoorten zijn trouwens vetarm. Het broodbeleg kan echter wel veel vet en calorieën bevatten: wees dus zuinig met wat je op je boterham smeert en overdrijf niet met de totale hoeveelheid brood dat je eet!
Brood en gluten
Gluten zijn een groep eiwitten die aangetroffen worden in granen zoals tarwe. Door de meeste mensen worden deze gluten goed verteerd , maar een deel van de bevolking heeft glutenintolerantie of coeliakie. Bij deze mensen geeft de inname van gluten aanleiding tot een ontstekingsreactie in de dunne darm waarbij de wand van de darm wordt beschadigd.
Dit geeft dan aanleiding tot diarree, buikpijn, een opgeblazen gevoel en winderigheid. Als deze mensen gluten blijven innemen, kan dat aanleiding geven tot bloedarmoede, botontkalking en ernstige voedingstekorten.
Gelukkig zijn de mensen met dit probleem niet al te talrijk (hoe onaangenaam het natuurlijk wel is voor de patiënt in kwestie !). Schattingen (want niet iedereen die aan coeliakie lijdt, weet dit) variëren tussen de 0,5 à 1 % van de totale bevolking (***). Buiten coeliakie bestaat er ook zogenaamde “tarwe-allergie”, maar het aantal mensen dat hier aan lijdt is nog kleiner. Tot slot bestaat er ook een overgevoeligheid aan gluten met symptomen vergelijkbaar met het zogenaamde “prikkelbare darmsyndroom” (opgeblazen gevoel, winderigheid,darmkrampen…). Het is meestal hiernaar dat verwezen wordt door “tegenstanders” van gluten. Hoeveel mensen lijden aan deze overgevoeligheid aan gluten ? Men schat ongeveer 2 à 3 % van de bevolking, niet meer.
Kort samengevat : minstens 90 % van de bevolking heeft geen objectiveerbare problemen met gluten. Moeten we daarom allen glutenvrij eten ? Mensen die wel lijden aan coeliakie moeten natuurlijk wel, liefst onder medische begeleiding, een strikt glutenvrij dieet volgen.
Gewichtsverlies?
Trouwens glutenvrij eten staat niet per definitie gelijk met gewichtsverlies!
Als mensen een opgeblazen gevoel ervaren na het eten van brood, betekent dit niet altijd een glutenintolerantie of overgevoeligheid aan gluten: soms heeft dit te maken met de inname van een te grote hoeveelheid vezels die dan niet volledig kunnen verteerd worden in de dunne darm, onverteerd terechtkomen in de dikke darm en daar dan aanleiding geven tot winderigheid en opgeblazen gevoel.Misschien moeten deze mensen brood eten met minder vezels erin (dus geen multigranen broodsoorten) en zeker de hoeveelheid voedingsvezels traag opbouwen zodat hun darmflora zich kan aanpassen.
Besluit
Brood wordt al duizenden jaren gegeten door de mens en heeft zijn nut in ons dagelijks voedingspatroon. Het is een bron van energie in de vorm van complexe koolhydraten (zetmeel…) samen met eiwitten, mineralen, vitaminen en voedingsvezels. Een minderheid van de bevolking heeft een probleem met gluten, een groep eiwitten die voorkomt in de meeste graansoorten.
Iedereen brood verbieden omwille van deze gluten is overroepen en zeker niet wetenschappelijk gefundeerd!
Tot slot: tarweproducten zijn ook niet verantwoordelijk voor andere ziektes zoals kanker, autisme, ADHD en Alzheimer. Wie dit beweert mag mij gerust de wetenschappelijk artikels toesturen waarin dit zou bewezen worden.
PS : ik word niet gesponsord door de zogenaamde “tarwe-industre” of “tarwe-lobby”: Ik maak thuis iedere dag mijn brood zelf!
Referenties
* VLAM 2013 : Langetermijn- en korte termijntrend thuisverbruik van brood in België
** Bautista-Castaño I. et al : Nutrition Reviews 2012,70(4), 218-233
*** Mustalahati K. et al : Annals of Medicine 2010, 42, 587-595
