Diabetes is een chronische aandoening die gekenmerkt wordt door een te hoog suikergehalte in het bloed. Hoewel diabetes steeds vaker voorkomt, leven er heel wat misverstanden over de aandoening. We zetten de voornaamste vragen en misverstanden op een rij.
1. Wat is diabetes?
Je hebt diabetes wanneer het suikergehalte in je bloed te hoog is. Dit kan twee oorzaken hebben: ofwel maakt het lichaam onvoldoende insuline aan, ofwel is de geproduceerde insuline onvoldoende werkzaam.
In beide gevallen kunnen de cellen onvoldoende suiker (glucose) opnemen, waardoor het zich ophoopt in het bloed.
2. Hoe vaak komt diabetes voor?
Diabetes is een frequent voor komende aandoening, en dat wordt vaak onderschat. We schatten dat het gaat om 1 op 12 personen in België, maar precieze cijfers zijn er niet. In ieder geval weten we dat de problematiek jaar op jaar toeneemt.
Ongeveer elke 20 minuten krijgt iemand in ons land te horen dat hij/zij diabetes heeft. Meestal (90-95%) gaat het om een diagnose van diabetes type 2, de meest voorkomende diabetesvorm, die epidemische proporties aanneemt.
Belangrijk is ook dat 1 op 3 mensen met diabetes, niet weet dat hij of zij de aandoening heeft.
3. Bestaat er erge en minder erge diabetes?
Type 1 en type 2 diabetes zijn de 2 meest voorkomende vormen van diabetes. Vaak wordt er gesproken over “zware” en “minder zware” diabetes.
Of nog erger: “het is maar een beetje suiker”. Dit berust echter op een mythe: een beetje diabetes bestaat niet! Het komt er steeds op aan diabetes vroegtijdig te behandelen en goed op te volgen. Met de huidige behandelingsmogelijkheden is diabetes wel goed onder controle te houden.
Toch kan diabetes zowel op korte als op lange termijn tot een aantal ernstige gezondheidsproblemen leiden. Wanneer de bloedsuikerspiegel veel te laag of te hoog (hypo of hyper) komt te liggen, kan dit meteen voor problemen zorgen.
Op lange termijn kan diabetes leiden tot problemen met hart- en bloedvaten, ogen, nieren, zenuwen en voeten.
4. Hoe wordt diabetes veroorzaakt?
Over het ontstaan en de eigenlijke oorzaak van diabetes is nog niet alles bekend. Erfelijke aanleg speelt zeker een rol, maar daarnaast kunnen ook andere factoren het ziekteproces in gang zetten of bevorderen.
Type 1 diabetes is een auto-immuunziekte en treedt vooral op bij kinderen en volwassenen jonger dan 40 jaar. Belangrijk om te weten is dat iemand met type 1 diabetes zelf niets had kunnen doen of laten om de ziekte te voorkomen.
Bij type 2 diabetes, die vooral voorkomt vanaf de leeftijd van 40 jaar, ligt het anders. Behalve een erfelijke aanleg en leeftijd is er vaak ook een duidelijk verband met zwaarlijvigheid en een gebrek aan lichaamsbeweging.
5. Wat is mijn risico op diabetes?
In tegenstelling tot bij type 1 diabetes, bestaan er verschillende risicofactoren om type 2 diabetes te ontwikkelen. Sommige risicofactoren kan je niet veranderen, andere heb je echter wel in de hand. Bij een verhoogd risico is regelmatige opvolging en controle door de huisarts aangewezen.
Je hebt een verhoogd risico om type 2 diabetes te krijgen wanneer één of meerdere van de volgende risicofactoren aanwezig zijn:
- Overgewicht of obesitas, zeker bij een te dikke buik
- Te weinig bewegen en ongezond eten
- Type 2 diabetes bij één van je ouders, broers of zussen
- Leeftijd, vooral vanaf 45 jaar
- (voorgeschiedenis van) verhoogde bloedsuikerwaarden (prediabetes, zwangerschapsdiabetes, n.a.v. een ziekenhuisopname)
- Roken
6. Wat kan ik doen om type 2 diabetes te voorkomen?
Aan sommige risicofactoren kan je niets veranderen, andere heb je echter wel in de hand. Het goede nieuws is dat je door gezond te leven je risico op type 2 diabetes minstens kunt halveren!
Eet dagelijks gezond
Eet dagelijks gezond, gevarieerd en met mate. Vooral de energie-, vet- en verzadigde vetinname beperken en voldoende vezels innemen zijn belangrijk. Bij vragen over jouw voedingsgewoonten contacteer je best een diëtist.
30 minuten bewegen
Probeer 5 dagen per week minimum 30 minuten aan een matige intensiteit te bewegen. Dit zijn activiteiten waarbij je iets sneller en dieper gaat ademhalen en je hart iets sneller gaat slaan, bijv. fietsen, stevig wandelen, zwemmen, dansen, …
Dit mag je spreiden over de dag, met een minimum van 10 minuten aan één stuk. Je kan op een eenvoudige manier voldoende lichaamsbeweging inbouwen in je dagelijkse bezigheden: neem de trap in plaats van de lift, parkeer de auto iets verder, neem wat vaker de fiets of ga te voet om boodschappen.
Probeer ook je zittende momenten thuis of op het werk te verminderen: wandel rond tijdens het telefoneren, kijk minder TV, onderbreek de tijd die je voor de pc zit … Dit betekent een extra daling van het diabetesrisico!
Vermijd overgewicht: een gezonde leefstijl met regelmatige beweging en een gezonde, evenwichtige voeding is belangrijk om je gewicht op peil te houden. Als je overgewicht heb, dan zorgt 5% daling van je lichaamsgewicht voor een vermindering van je diabetesrisico met maar liefst 30%.
De sleutel tot succes in de preventie van type 2 diabetes is inzetten op dagelijkse veranderingen die je op lange termijn kunt volhouden!
7. Wat zijn de symptomen van diabetes?
Hoewel onderstaande klachten ook in andere omstandigheden kunnen voorkomen, moeten ze toch een “alarmbelletje” doen rinkelen:
- Veel dorst, een droge mond en dikwijls plassen
- Onverklaarbare vermoeidheid
- Sterk vermageren ondanks normale eetlust
- Moeilijk genezende wonden
- Verminder gezichtsvermogen
- Krampen, tintelingen of pijn in de voeten of benen
- Herhaalde schimmelinfecties van vagina of penis
- Herhaalde blaasontstekingen
Let wel, in de meeste gevallen zijn er bij type 2 diabetes geen duidelijke symptomen aanwezig. Wanneer je 1 of meerdere risicofactoren hebt voor type 2 diabetes of één van bovenstaande klachten, ga dan naar je huisarts. Deze kan met een eenvoudig bloedonderzoek nagaan of je bloedsuiker is verhoogd. Dit onderzoek gebeurt best nuchter.
8. Is diabetes te genezen?
Neen. Hoewel het wetenschappelijk onderzoek naar een blijvende oplossing met rasse schreden vordert, kan diabetes nog niet genezen worden. Een groot misverstand is dat een pilletje voldoende zou zijn om diabetes te behandelen.
Een gezonde leefstijl is, naast een goede opvolging van de medicamenteuze behandeling, één van de hoekstenen van de diabetesbehandeling. Door gezond te eten, voldoende te bewegen, het gewicht onder controle te houden en te stoppen met roken kan je een wereld van verschil maken.
Soms zien we dat wanneer mensen gezond gaan leven na de diagnose van diabetes type 2, de medicatie sterk verminderd of tijdelijk zelfs gestopt kan worden. Ook na obesitaschirurgie is dit het geval. Dit wordt vaak ten onrechte als “genezing aanzien”. De schade aan de bètacellen van de pancreas, die instaan voor de aanmaak van insuline, is immers blijvend.
9.Mogen mensen met diabetes nog suiker eten?
Een groot misverstand is dat mensen met diabetes geen suiker meer mogen eten. Dit klopt helemaal niet. Zowel voor mensen met als zonder diabetes zijn suikers onmisbaar in een evenwichtige voeding. We vinden suikers (koolhydraten) niet alleen in de voeding terug onder toegevoegde vorm, zoals in frisdrank, snoep of desserts, maar ook in fruit, melk, brood, aardappelen, pasta en rijst komen ze voor.
Let wel, toegevoegde suiker is geen nuttige voedingsstof en is dus niet noodzakelijk in een gezonde voeding. Suiker kan in een beperkte mate bijdragen tot de dagelijkse hoeveelheid koolhydraten die door onze voeding wordt aangebracht.
10. Waar kan ik terecht met vragen over diabetes?
Als je diagnose krijgt, komt er heel wat op je af. Gelukkig sta je er niet alleen voor. Er zijn uitstekende dokters, verpleegkundigen, diëtisten … die je helpen bij de medische aspecten van de behandeling.
Ook de Diabetes Liga helpt je graag op weg. Zo kan je rekenen op de kwaliteitsvolle informatie via het ledenmagazine Diabetes Info, de gratis Diabetes Infolijn (0800/96.333) of de website (www.diabetes.be).
Je kan ook terecht bij de Diabetes Liga voor ontmoeting en ervaringsuitwisseling, via een van de talrijke activiteiten.
