Hartzakjesontsteking

Je hartzakje, ofwel het percard, is een klein zakje dat de buitenkant van je hart omhult. Door je hartzakje zal je hart op zijn plek worden gehouden zodat het niet door je borstkas gaat bewegen als je lichaam in beweging is. Je hartzakje bestaat uit een binnen- en een buitenlaag met een dunne laag vocht ertussen. Op het moment dat er sprake is van een ontsteking van je hartzakje dan lijdt je aan pericarditis.

Oorzaken van een hartzakjesontsteking

Een virale infectie is de meest geziene oorzaak van een hartzakjesontsteking. Er zijn verschillende virussen die verantwoordelijk kunnen zijn voor deze ontsteking, onder andere:

• coxsackievirussen,
• echovirussen,
• adenovirussen,
• paramyxovirus (de bof)
• humane hepatitisvirussen, zoals:
  • Hepatitis A-virus (HAV),
  • Hepatitis B-virus (HBV),
  • Hepatitis C-virus (HCV),
  • Hepatitis D-virus (HDV),
  • Hepatitis E-virus (HEV),
  • Hepatitis G-virus (HGV).

Andere mogelijke (zeldzame) oorzaken, zijn ondermeer:

• Een bacteriële Infectie met vaak pusvorming tussen de twee lagen van het hartzakje als gevolg. Deze infectie is doorgaans afkomstig uit weefsel in de buurt, zoals een infectie van je hart of een wondinfectie na een operatieve ingreep aan je hart. Sporadisch zal syfilis of een schimmel de veroorzaker van een infectie zijn.
• Tuberculose (TBC), dikwijls als onderdeel van een grotere tuberculose-infectie in je longen en/of in andere lichaamsdelen.
• Uremische pericarditis. Deze vorm van hartzakjesontsteking is het gevolg van afvalproducten die zich in jee bloedbaan bevinden van personen met een onbehandeld nierfalen.
• Na een trauma, zoals een steekwond in, of klap op, je borstkas.
• Door een hartaanval (myocardinfarct) kan je hartzakje ontstoken raken wanneer weefsel in de buurt hierdoor eveneens ontstoken is geraakt.
• Ontstekingen die diverse lichaamsdelen kunnen treffen, zijn dus ook in staat je hartzakje aan te tasten, zoals reumatoïde artritis.
• Radiotherapie (bestraling) ter behandeling van kanker in je borstkas.
• Metastasen (uitzaaiingen van kanker) naar je hartzakje vanuit een ander gedeelte van je lichaam.

Idiopatische pericarditis

In de medische wereld zal worden gesproken van idiopatische pericarditis op het moment dat er geen oorzaak kan worden gevonden voor de hartzakjesontsteking. Een heleboel gevallen van een ontstoken hartzakje zijn waarschijnlijk het gevolg van een virale infectie. De bron van deze infectie kan echter niet worden vastgesteld of worden aangetoond.

Symptomen van een hartzakjesontsteking

Symptomen van virale en idiopatische pericarditis:

• Een scherpe en stekende (soms constante) pijn, vaak in het midden of links van het midden, in je borst. Deze pijn kan uitstralen naar je schouders en/of je nek en verergert bij diep inademen, hoesten, slikken en als je gaat liggen. Door te gaan zitten en/of voorover te leunen zal de pijn soms afnemen.
• een verhoogde lichaamstemperatuur (koorts).

Symptomen van andere vormen van een hartzakjesontsteking:

• gelijkende klachten als bij een virale hartzakjesontsteking,
• diverse andere symptomen (afhankelijk van de oorzaak van de hartzakjesontsteking).

Complicaties van een hartzakjesontsteking

Hoewel complicaties van een hartzakjesontsteking erg zeldzaam zijn, kun je toch te maken krijgen met:

• Vochtophoping: vaak hoopt zich een geringe hoeveelheid vocht op tussen de twee lagen van je hartzakje (pericardiale effusie). Een klein beetje vocht is geen probleem en zal vaak vanzelf verdwijnen als de ontsteking minder wordt. Bij grotere hoeveelheden vocht kan de druk op je hart erg hoog worden. Als gevolg daarvan kan je hart zich slechter met bloed vullen en je leven in gevaar brengen als er niet met spoed wordt ingegrepen.
• Constrictieve pericarditis is een zeer zeldzame vorm die kan ontstaan als je hartzakje lang geïnfecteerd blijft. Je hartzakje zal zich dan verdikken en rond je hart gaan samentrekken. Deze ernstige situatie kan de werking van je hart nadelig beïnvloeden.

In beide gevallen zul je te maken krijgen met onder andere kortademigheid die alsmaar verergert. Soms gebeurt dit al binnen enkele uren, of zelfs minuten. Er is dan met spoed medische hulp noodzakelijk.

Het stellen van de diagnose

Een hartzakjesontsteking zal, wanneer een arts je hart met een stethoscoop beluistert, een typisch geluid voortbrengen: een schrapend geluid. Dit geluid hoeft echter niet altijd aanwezig zijn.

Er zijn een aantal andere aandoeningen die symptomen kunnen veroorzaken die op die van een hartzakjesontsteking lijken. Om die reden kan nader onderzoek nodig zijn om de juiste diagnose te kunnen stellen en eventuele andere aandoeningen uit te sluiten.

• Een elektrocardiogram (ECG) is een meting van de elektrische activiteit van je hart. Een ontstoken hartzakje kan soms een typisch patroon laten zien.
• Een echocardiogram is een scan die gebruikmaakt van ultrageluidsgolven. Zo kan worden een vochtophoping tussen de twee lagen van je hartzakje aan het licht worden gebracht.
• Een MRI-scan of een CT-scan zullen voornamelijk worden ingezet om niet-virale oorzaken van een hartzakjesontsteking aan te tonen.
• Indien er een grote vochtophoping in je hartzakje aanwezig is dan kan een beetje vocht, met behulp van een injectienaald, af worden genomen om dit te onderzoeken op de aanwezigheid van infecties zoals tuberculose.