Herpes zoster, ook wel gordelroos of zona genaamd, is een ziekte waarbij je last krijgt van gegroepeerde blaasjes die op waterpokken lijken. Deze blaasjes liggen op een rode ondergrond die tamelijk scherp is begrensd. De begrenzing loopt vrijwel gelijk aan een dermatoom. Een dermatoom is dat een gedeelte van je huid dat door 1 segmentale zenuw vanuit je ruggenmerg aan wordt gestuurd. Net zoals het geval is bij waterpokken kunnen de plekken, die zijn ontstaan als gevolg van de herpes zoster, na open te zijn gekrabd lelijke littekens achterlaten.
Op de romp van een mens zijn dermatomen gelegen in de vorm van een gordel of band. Bij een uitbraak van herpes zoster zal ook vaak dit patroon waargenomen worden. Deze wijze van uiting heeft de ziekte zijn volkse benaming gordelroos opgeleverd.
Verloop van herpes zoster
Herpes zoster begint in de regel met pijn en tintelingen op het deel van de huid dat uiteindelijk zal worden aangedaan. Deze pijn lijkt in het begin op lichte elektrische schokjes maar verandert na enige tijd in pijn die vergeleken kan worden met spierpijn. Op dat ogenblik is aan je huid nog niets te zien.
Na een paar dagen zal de huid rood worden en zullen er, met vocht gevuld, blaasjes op verschijnen. Deze blaasjes lijken een beetje op kleine blaartjes. Altijd zal er maar één kant van je lichaam aan zijn gedaan bij een uitbraak van herpes zoster. De blaasjes zullen na een poosje overgaan in korstjes. De korstjes kunnen echter in bepaalde gevallen gaan etteren. Na circa twee tot drie weken zullen ook de korstjes verdwenen zijn.
In het bijzonder bij oudere mensen blijft er soms nog lange tijd pijn in het aangedane deel van de huid aanwezig. Deze pijn kan soms zelfs erg heftig zijn neuralgie). Indien herpes zoster in je gezicht (nervus facialis) ontstaat dan zijn in bepaalde gevallen eveneens andere zenuwtakken aangedaan, met als gevolg dat je gehoor minder kan worden of je gelaatsspieren deels verlamd kunnen raken (het syndroom van Ramsay Hunt). Herpes zoster op je lichaam is op zich ongevaarlijk, maar doorgaans wel zeer pijnlijk. In je gezicht kan herpes zoster je gezichtsvermogen aantasten en moet om die reden ook altijd medisch worden behandeld.
Oorzaak van herpes zoster
De gelijkenis tussen herpes zoster en waterpokken is geen toeval, de verwekker van beide aandoeningen is immers dezelfde: het varicella-zostervirus. Wanneer je eenmaal waterpokken door hebt gemaakt, dan zul je het virus voor de rest van je leven bij je dragen. Het virus zal zich namelijk schuil blijven houden in bepaalde zenuwcellen. Dit gebeurt vaak als je immuniteitssysteem minder goed werkt. Je krijgt dan te maken met een uitbraak van herpes zoster. Als je nog geen waterpokken hebt doorgemaakt dan kun je door iemand met herpes zoster worden besmet met het virus en vervolgens waterpokken ontwikkelen.
Feiten over herpes zoster
Een herpes zosterinfectie komt in de zomer veel vaker voor dan in de koudere maanden van het jaar. Herpes zoster zal vooral mensen boven de zestig treffen. Meer dan 20 procent van de bevolking zal ooit met herpes zoster te maken krijgen. In de regel treedt herpes zoster maar een keer op, slechts sporadisch krijg je meerdere keren te maken met een uitbraak. Er is dan sprake van een sterk verzwakte afweer en is een onderzoek naar verminderde weerstand absoluut noodzakelijk.
Behandelen van herpes zoster
Herpes zoster kan worden behandeld, maar werkt alleen optimaal als hiermee begonnen wordt voordat de blaasjes zijn verschenen. Doordat herpes zoster door een virus wordt veroorzaakt, zal de behandeling ervan bestaan uit antivirale middelen. Vaak worden deze middelen aangevuld met pijnstillers en/of ontstekingsremmers. Vooral bij ouderen wordt naar vroege behandeling gestreefd omdat de postherpetische neuralgie dan dikwijls veel milder, of zelfs helemaal afwezig, zal zijn.
Om postherpetische neuralgie te behandelen, wordt vandaag de dag dikwijls het antidepressivum amitriptyline en het anti-epilepticum gabapentine gebruikt. In uitzonderlijke gevallen zal de aangetaste zenuw door een anesthesist uit worden geschakeld.
Wanneer de herpes zoster in de buurt van je oog ontstaat dan dien je bijzonder voorzichtig te werk te gaan. Het virus kan namelijk ook je oog aantasten waardoor je zelfs blind kunt worden. Een geïnfecteerd oog moet altijd direct behandeld worden.
Ook bij herpes zoster bij je oor moet je direct medische hulp inschakelen. Het virus kan namelijk zorgen voor een halfzijdige aangezichtsverlamming doordat de zevende hersenzenuw, die de spieren van je aangezicht aanstuurt, wordt aangetast. Ook is er een grote kans op (blijvende ) gehoorschade evenals schade aan je evenwichtsorgaan. In deze gevallen moet er binnen 72 uur na het ontstaan van de gezichtsverlamming gestart zijn met de behandeling. Deze behandeling bestaat uit het toedienen van antivirale middelen en prednison.
