Kalium is een stof die in vrijwel alle voedingsmiddelen zit en vooral in de spiercellen voorkomt. Het speelt een belangrijke rol bij de geleiding van zenuwprikkels en het samentrekken van de spieren, de regulering van de bloeddruk en talloze andere processen. Het is dan ook belangrijk dat u voldoende kalium binnenkrijgt. In dit artikel leest u over de oorzaken, symptomen en behandeling van kaliumtekort.
Wat is kalium?
Kalium is erg belangrijk voor het lichaam. Kalium is een mineraal en familie van natrium, calcium en magnesium. Het zorgt voor een goede stofwisseling en is nodig voor een goede geleiding van de zenuwprikkels en de samentrekken van de vezels in uw spieren. In combinatie met natrium zal de bloeddruk onder controle worden gehouden. Ook helpt het bij het verwijderen van afvalstoffen uit je lichaam. Kalium is dus essentieel voor diverse lichaamsfuncties en een tekort kan dan ook tot ernstige gezondheidsproblemen leiden.
Wat zijn de oorzaken van kaliumtekort?
Een kaliumtekort of -overschot ontstaat als het evenwicht tussen opname en uitscheiding verstoord is. Sommige chronische aandoeningen kunnen lage kalium spiegel veroorzaken. Oorzaken zijn o.a. heftig braken en diarree, soms in combinatie met langdurige nierziektes, alcoholisme en eetstoornissen zoals boulimie. Ontregeling van diabetes (suikerziekte) en bepaalde hormoonbehandelingen kunnen ook tot een kaliumtekort leiden.
Kaliumtekort symptomen
Een aantal symptomen kunnen duiden op een kaliumtekort. Een belangrijk symptoom is het verminderen van de eetlust, misselijkheid en het verzwakken van spieren. Ook kan er bij een kaliumtekort sprake zijn van spierkrampen en ernstige vermoeidheid. Daarnaast kunnen er mogelijk hartritmestoornissen optreden, in sommige gevallen met dodelijke gevolgen.
Hoe kan een kaliumtekort voorkomen worden?
Kalium helpt uw lichaam bij het afbreken van koolhydraten en eiwitten. Een laag kaliumgehalte kan hartaanvallen, hartritmestoornissen en spiervermoeidheid veroorzaken. In Nederland krijgt een volwassen vrouw via het voedsel gemiddeld 3.000 tot 3.500 mg kalium per dag binnen en een volwassen man ongeveer 4.000 mg. Onder normale omstandigheden zorgt een gezonde, gevarieerde voeding voor voldoende kalium in het lichaam. Wanneer uw arts een kaliumtekort constateert, is het van belang na te gaan wat hieraan ten grondslag ligt. Vaak is de oorzaak niet een op een te herleiden naar de voeding, maar is er sprake van een lichamelijke stoornis (nierfunctie, diarree) of andere oorzaken (medicijnen of laxeermiddelen). Bij een kaliumtekort is het belangrijk alleen kaliumtabletten te gebruiken in overleg met de arts.
Het aanpassen van uw voedingspatroon bij een kaliumtekort
Indien uw arts adviseert om meer kalium tot u te nemen, kunt u vrij eenvoudig uw voeding aanpassen. Kalium komt met name voor in groente, fruit, aardappelen en vlees, maar ook in brood, melk en noten. U kunt uw kaliuminname dus gemakkelijk aanpassen door dagelijks ruime porties aardappelen, groente en fruit te eten. De volgende producten verdienen extra aandacht:
Fruit
Bananen bevatten een gezonde dosis kalium. Kies bijvoorbeeld eens voor een heerlijke banaanwalnoot smoothie. Ook sinaasappels zijn een goede bron, net als mango’s, kiwi’s, abrikozen en avocado.
Groenten
Groenten met veel beta-caroteen, bevatten vaak ook veel kalium. U kunt hierbij denken aan wortelen, zoete aardappelen en rode paprika. Een goed excuus om eens te gaan experimenteren in de keuken!
Vis
De zee is een andere grote bron van kalium. Sardines bijvoorbeeld, kunnen tot wel 365 mg per blikje bevatten! Zalm is ook een grote bron van kalium; één filet bevat ongeveer 1,94 gram.
Te veel kalium
Hoewel veel soorten groente en fruit dus een hoge dosis kalium bevatten, is het bijna onmogelijk om er via voeding teveel van binnen te krijgen. Wel kan een overschot ontstaan wanneer de nieren niet optimaal functioneren. Ook bij bepaalde medicijnen voor de bloeddruk (bepaalde plaspillen en/ of ACE-remmers) kan het kaliumgehalte in het bloed te hoog worden. Een te hoog kaliumgehalte in het lichaam kan in het ergste geval leiden tot een hartstilstand. Kalium is dus een essentieel mineraal voor een goede gezondheid en het is vrij eenvoudig genoeg van te krijgen met een gezond dieet. Als u aanhoudende symptomen ervaart, raadpleeg dan uw arts voor een bloedonderzoek en vervolgonderzoek.
Symptomen van een kaliumtekort
Kalium is een mineraal dat zich voornamelijk binnen de lichaamscellen bevindt. Het mineraal is onmisbaar voor het menselijk lichaam en dit komt omdat het mineraal enkele belangrijke functies heeft. Zo is het mineraal niet alleen betrokken bij de stofwisseling, maar ook bij de samentrekking van spiervezels en een goede geleiding van zenuwprikkels. Verder speelt het mineraal een rol bij de bloeddruk en is het mineraal belangrijk voor een goede vochthuishouding. Geen mineraal dat je zomaar kunt missen, maar een mineraal dat erg belangrijk is voor het goed functioneren en gezond houden van ons lichaam.
Een kaliumtekort: een korte introductie
Veel voedingsmiddelen die je (bijna) dagelijks eten, bevatten grote hoeveelheden kalium. Eet je gezond en gevarieerd, dan krijg je altijd wel voldoende kalium binnen om goed te kunnen functioneren. Voornamelijk voedingsmiddelen als groenten, fruit, aardappelen, vlees en vis bevatten grote hoeveelheden kalium. Daarnaast komt het mineraal ook voor in brood, melk en noten.
Als je niet voldoende van de voedingsmiddelen met kalium eet en jouw kaliumbehoefte niet vervult door supplementen te gebruiken, kun je te maken krijgen met een kaliumtekort. Je hebt een kaliumtekort als de hoeveelheid kalium in het lichaam te laag is en je meer kalium nodig hebt om goed te kunnen functioneren.
De oorzaken van een kaliumtekort
De meeste mensen die te maken krijgen met een kaliumtekort, krijgen dit tekort aan kalium door een of meerdere van de volgende oorzaken:
- Een gebrek aan kalium in de dagelijkse voeding, ofwel er wordt te weinig kalium uit diverse voedingsmiddelen gehaald. Een kaliumtekort kan veroorzaakt worden door eenzijdige voeding, ondervoeding en een eetstoornis
- Aanhoudende diarree en/of braken, waardoor er te veel kalium verloren gaat
- Het overmatig gebruik van laxeermiddelen of plaspullen, waardoor veel kalium uitgescheiden wordt door het lichaam.
- Diverse gezondheidsproblemen, waaronder nier- en bijnieraandoeningen, grote poliepen in de dikke darm en andere klachten.
Het komt niet vaak voor dat mensen een kaliumtekort krijgen door overmatig zweten, maar dit kan bij een enkeling wel gebeuren. Is er sprake van extreme warmte en vochtigheid en zweet je hierdoor enorm veel, dan kun je ook veel kalium kwijtraken en een tekort aan dit mineraal ontwikkelen.
De symptomen van een kaliumtekort
Is er sprake van een licht kaliumtekort of een lichte daling van de zogeheten kaliumspiegel, dan merk je hier meestal niets van. Heb je echter te maken met een flinke daling van de kaliumspiegel, dan kun je wel bepaalde klachten ervaren. De symptomen die bij een kaliumtekort horen, zijn de volgende:
- Een verminderde eetlust
- Spierkrampen
- Vermindering van spierprikkels
- Verzwakte spieren of verlammingsverschijnselen in de spieren
- Misselijkheid
- Duizeligheid
- Lusteloosheid
- Obstipatie
- Hoofdpijn
- Zwakte van de blaas
- Vochtophopingen in de armen en in de benen.
- Een slecht geheugen of tijdelijk geheugenverlies.
- Slapeloosheid.
- Prikkelbaarheid.
- Een verhoogde bloeddruk.
- Hartritmestoornissen, voornamelijk bij mensen met hartproblemen.
Welke symptomen je precies ervaart als je een kaliumtekort hebt, is geheel afhankelijk van de mate van het tekort. Heb je een mild tekort, dan zal je niet met alle bovenstaande symptomen te maken hebben. Heb je te maken met een ernstig tekort, dan krijg je langzaam maar zeker te maken met meerdere symptomen van een kaliumtekort en is de kans bovendien groot dat deze symptomen alsmaar erger worden. Doe je helemaal niets om het tekort op te heffen, dan kun je uiteindelijk te maken krijgen met alle bovenstaande symptomen en dan ook nog in ernstige mate.
De behandeling van een kaliumtekort
Heb je een milde vorm van kaliumtekort, dan kun je dit vaak behandelen door meer kaliumrijk voedsel te eten en/of kaliumsupplementen te gebruiken. Gebruik je plaspillen of andere vochtafdrijvende middelen en heb je hierdoor een tekort aan het mineraal, dan kan de arts overwegen om een kaliumsparend middel voor te schrijven om een tekort aan het mineraal te voorkomen.
Heb je een ernstig kaliumtekort, dan staat de behandeling in het teken van het zo snel en effectief mogelijk verhogen van de kaliumspiegel zodat je niet in levensgevaar komt door het tekort aan het mineraal. Vaak word je in dit geval in het ziekenhuis opgenomen, zodat de artsen jouw voortgang goed in de gaten kunnen houden en je een infuus met kalium kunt krijgen om het tekort zo snel mogelijk op te heffen.
De meeste mensen die een kaliumtekort hebben, krijgen een dieet met kaliumrijke voeding voorgeschreven en moeten kaliumsupplementen gebruiken. Een ernstig tekort aan het mineraal, die in het ziekenhuis behandeld moet worden, komt niet vaak voor.
