Ons leven is de jongste weken drastisch veranderd door de komst van Covid-19. De pandemie infiltreert stilaan elk aspect van het leven en we verlangen er allemaal naar dat ze snel eindigt. Maar net daar mogen we ons niet vergalopperen zeggen experts. Ze waarschuwen dat we voor een vreselijke keuze staan: maanden of zelfs een jaar lang aan social distancingvoldoen, of honderdduizenden laten sterven.
Er is consensus bij alle deskundigen op het gebied van volksgezondheid over het goede effect van sociale afstand bewaren, het zogenaamde social distancing. Het is de beste manier om een echt gruwelijke crisis te voorkomen en misschien honderdduizenden of meer slachtoffers te vermijden. Maar hoe lang moet dat duren? De harde waarheid is dat het coronavirus mensen kan blijven infecteren en uitbraken kan veroorzaken totdat er een vaccin of behandeling is om het te stoppen.
‘De belangrijkste boodschap die momenteel niet bij veel mensen overkomt, is hoe lang we hierin gaan zitten’
‘Ik denk dat het idee niet realistisch is dat als je scholen sluit en een paar weken restaurants en café’s dichthoudt, je het probleem oplost en weer normaal gaat leven. Dat is echt niet wat er gaat gebeuren’, zegt Adam Kucharski, een epidemioloog aan de London School of Hygiene & Tropical Medicine en auteur van The Rules of Contagion, een boek over hoe uitbraken zich verspreiden (en stoppen). Hij gelooft dat de manier waarop de lockdowns in verschillende landen zijn gecommuniceerd veel mensen een vals gevoel geeft van de duur van de epidemie: ‘De belangrijkste boodschap die momenteel niet bij veel mensen overkomt, is hoe lang we hierin gaan zitten.’
‘Dit virus zal mogelijk een jaar of twee circuleren’
Volgens Kucharski zal ‘dit virus zal mogelijk een jaar of twee circuleren, dus we moeten in die tijdschalen nadenken. Er zijn hier geen goede opties. Elk scenario dat je kunt bedenken, heeft een aantal echt grote nadelen … Op dit moment lijkt de enige manier om de transmissie duurzaam te verminderen, het nemen van echt ernstige, niet-duurzame maatregelen.’
Na verloop van tijd kunnen we leren hoe we de behoefte om de curve af te vlakken in evenwicht brengen met de noodzaak om ons leven weer wat normaler te leiden en de economie nieuw leven in te blazen. Maar voorlopig lijkt het er volgens Kucharski op dat we daar nog een lange tijd van af zitten.
De reden dat we mogelijk een lange periode van ontwrichting zullen doormaken, zegt Kucharski, is dat het bewaren van sociale afstand het belangrijkste is dat op dit moment lijkt te werken om deze pandemie te bestrijden. Laat de maatregelen daaromtrent vallen – laat mensen weer in grote groepen samenkomen – terwijl het virus nog steeds aanwezig is, en het kan nieuwe uitbraken veroorzaken die de volksgezondheid ernstig bedreigen, met name ouderen en chronisch zieke mensen, degenen die het meest kwetsbaar zijn voor het virus.
Twee oplossingen en twee scenario’s
Zoals het er nu uitziet, zijn er twee zaken die de dreiging echt kunnen beëindigen. Dat is ofwel een vaccin (er zijn er nu enkele die klinische proeven ondergaan, maar het kan een jaar duren voordat ze worden goedgekeurd) of groepsimmuniteit. Dat laatste bereik je wanneer genoeg mensen het virus hebben opgelopen en er immuun voor zijn geworden om de verspreiding ervan te vertragen.
Groepsimmuniteit is niet gegarandeerd. Momenteel is het onduidelijk of een persoon na een periode van maanden of jaren zijn immuniteit kan verliezen en opnieuw besmet kan raken met het virus (wat het bereiken van groepsimmuniteit moeilijker zou maken). Er is ook een hoge prijs: groepsimmuniteit bereik je pas na besmetting van miljoenen mensen en bijgevolg ook een pak doden in casu van Covid-19.
Ook een ontnuchterend nieuw rapport van het Covid-19-responsteam van het Imperial College in Londen onderstreept de noodzaak om sociale afstandsmaatregelen gedurende lange tijd te handhaven. Het schetst twee scenario’s om de verspreiding van de uitbraak tegen te gaan. Het eerste is mitigatie, dat zich richt op ‘het vertragen maar niet noodzakelijk stoppen van de verspreiding van de epidemie’. Het andere is onderdrukking, met als doel ‘de epidemische groei om te keren’.
‘Ik denk niet dat mensen daarop zijn voorbereid en ik weet niet zeker of we het kunnen verdragen’
Het laatste scenario, onderdrukking dus, vereist dat de hele bevolking aan social distancing doet. En, stelt het rapport, het zal meer levens redden en voorkomen dat ziekenhuizen extreem overbelast raken. Maar dat scenario moet worden gehandhaafd ‘totdat er een vaccin beschikbaar is (mogelijk 18 maanden of langer)’. Het rapport waarschuwt verder dat ‘transmissie van het virus snel zal opveren als de maatregelen eerder dan dat worden opgeheven’. Daarbij vermelden de auteurs wel degelijk dat het scenario onderdrukking ‘enorme kosten met zich meebrengt voor onze samenleving, economie en misschien zelfs persoonlijk welzijn’.
Wat Kucharski en het nieuwe rapport dus betogen, is dat als je kiest voor een strategie van social distancing en er geen sterke beheersingsstrategie is om die te vervangen, het virus alleen maar nieuwe uitbraken zal veroorzaken.
‘Ik weet niet zeker of we het kunnen verdragen’
Jennifer Nuzzo, een epidemioloog bij het vermaarde Johns Hopkins Center for Health Security, is het ermee eens dat de maatregelen voor social distancing maandenlang nodig zijn. ‘Ik denk niet dat mensen daarop zijn voorbereid en ik weet niet zeker of we het kunnen verdragen’, schrijft ze in een e-mail. ‘Het lijkt mij onhoudbaar. Ik kan me echt niet voorstellen dat een groot deel van de wereld maanden lang thuisblijft. Dat is nog nooit gebeurd.’
‘Gezien de waarschijnlijkheid van de noodzaak van sociale afstandsmaatregelen die maanden kunnen duren, zullen de volksgezondheidsautoriteiten op een gegeven moment toch een evenwicht moeten vinden: wat kunnen ze doen om een enorme golf van sterfgevallen te voorkomen, maar ook om het leven beter beheersbaar te maken? Hier zal meer kennis over het virus helpen. De tijd zal ons leren wat de juiste mix van sociale afstandsmaatregelen is. Over een jaar realiseren we ons dat sommige dingen die we deden misschien niet nodig waren.’
Wetenschappers werken nog steeds door welke groepen mensen – en op welke locaties – het virus het meest waarschijnlijk wordt overdragen. Als blijkt dat kinderen geen grote rol spelen bij het overdragen van de ziekte, kan het zinvol zijn om scholen te heropenen. Misschien worden reisverboden, die mogelijk niet effectief blijken te zijn, opgeheven. Mensen kunnen nog steeds worden gevraagd om te telewerken, maar restaurants kunnen terug openen met beperkte zitplaatsen bijvoorbeeld.
‘Als het eenmaal beter gaat, zullen we stapsgewijs moeten besluiten om deze maatregelen te laten varen en te zien hoe het gaat om te voorkomen dat het weer erger wordt’, gelooft Krutika Kuppalli, specialiste Biosecurity aan het Johns Hopkins University Center for Health Security.
Twijfel
Tara Smith, een epidemioloog aan Kent State University, vreest dat een agressief social distancing-beleid ook het slachtoffer kan worden van z’n eigen succes op korte termijn. Waar het aantal gevallen beginnen te dalen als gevolg van harde maatregelen, kan er politieke en economische druk komen om ze voortijdig op te heffen. Smith betwijfelt dat burgers en onze leiders uitgebreide, afgedwongen maatregelen voor social distancing zullen blijven handhaven eenmaal ze de perceptie hebben dat het gevaar geweken is.
Hoewel het lijkt alsof China en Zuid-Korea Covid-19 onder controle hebben, benadrukt Kucharski dat het ook daar nog niet voorbij is. China versoepelt misschien een aantal van de meest strikte sociale afstandsbeleidsmaatregelen en heropent scholen, maar de dreiging blijft. ‘Het duurt een paar weken voordat de transmissie weer op gang komt’, zegt Kucharski. ‘Ze hebben dit niet opgelost.’
Waarom er meer getest moet worden
Toch vallen er lessen te leren door naar Zuid-Korea en China te kijken. Zuid-Korea is bijvoorbeeld erg agressief geweest met het testen, het vinden van zaken en het traceren van hun contacten om het aantal gevallen te laten afnemen.
Waarom is dat meer testen zo belangrijk? Het virus dat Covid-19 veroorzaakt is kan zich verspreiden voordat mensen symptomen vertonen. Dat maakt het altijd moeilijk om te controleren en te detecteren. Op 13 maart publiceerde het tijdschrift Science een analyse die concludeerde dat 86 procent van alle Covid-19-gevallen in China vóór 23 januari op dat moment niet door de volksgezondheidsautoriteiten waren ontdekt (maar dat betekent niet dat deze gevallen asymptomatisch waren). Naar schatting hebben deze niet-gediagnosticeerde gevallen 79 procent van de totale gevallen besmet. De resultaten suggereren dat Covid-19 zonder agressieve testen om gevallen te bevestigen, onze inspanningen om het te beperken voorbij zal sluipen.
