Het lijkt erop dat JavaScript is uitgeschakeld. Schakel dit in om ervoor te zorgen dat deze website correct werkt.

Katten, honden en corona: dit zijn de feiten

Gezond.be
13 min read

Laten we vooral niet panikeren. Een ander verhaal over katten en een killer virus is een pak verontrustender.

Ja, een tijger in de Bronx Zoo is positief getest op het nieuwe coronavirus. En ja, een kat in België had sporen van het genoom van het virus in zijn ontlasting en braaksel. En wie besmet is of denkt besmet te zijn met het coronavirus kan best zijn kat binnenhouden, waarschuwde het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) in ons land. Krantenkoppen die je het ergste laten vermoeden. Er zijn echter enkele belangrijke punten die verloren lijken te zijn gegaan in de berichtgeving. En als je dan toch dramatisch nieuws wil in die trant, dat was er ook wel. Maar met een ander virus en katten.

Laten we om te beginnen glashelder zijn: er is geen bewijs dat huisdieren Covid-19 naar mensen kunnen verspreiden. Eén studie, van een veterinair diagnostisch laboratorium, testte duizenden monsters van honden en katten en vond geen gevallen van de ziekte. En een vroege versie van een rapport over een klein experiment dat testte of het virus zich tussen katten kon verspreiden, ontdekte dat het kan – maar het suggereert niet dat katten een belangrijke vector zijn bij het verspreiden van ziekten onder mensen. Met meer dan 1,6 miljoen gevallen van Covid-19 wereldwijd, zeggen experts dat als huisdieren een belangrijke vector waren, we dat nu al wel zouden weten. Van die 1,6 miljoen gevallen is er geen eentje veroorzaakt door een huisdier dus.

De Maleise tijger Nadia in de Bronx Zoo in New York. Foto: Julie Larsen Maher/Wildlife Conservation Society via AP)

Het risico dat huisdieren Covid-19 krijgen, is sowieso extreem laag, met slechts een handvol gevallen waar we van weten. Het meest recente, van niet eens een beest dat normale mensen als huisdier houden, kwam eerder uit de Bronx Zoo in New York, toen een 4-jarige Maleise tijger genaamd Nadia positief was getest op SARS-CoV-2, het virus dat Covid-19 bij mensen veroorzaakt. Nadia was een van de zeven grote katten die milde symptomen ontwikkelde zoals die bij mensen met de ziekte, waaronder een droge hoest en verlies van eetlust, nadat ze was blootgesteld aan een toenmalige asymptomatische dierenverzorger. Er werden geen andere tijgers of andere grote katten getest, omdat het afnemen van bloed uit een toproofdier algemene anesthesie vereist.

De geriatrische keeshond en de kat uit Luik

Soortgelijke verhalen over huisdieren hebben de afgelopen weken de krantenkoppen gehaald. Op 4 maart kwamen uit Hong Kong het nieuws dat een 17-jarige keeshond ‘vaag positief’ testte op het virus na herhaalde orale en nasale uitstrijkjes. Ongeveer twee weken later testte een tweede hond uit Hong Kong positief, dit keer een jonge Duitse herder. In België ontdekten onderzoekers op 27 maart het virus in het braaksel en de ontlasting van een huiskat die ademhalings- en gastro-intestinale symptomen vertoonde. Vier dagen later kondigde Hong Kong aan dat nog een andere kat positief was getest.

Ten eerste werden al deze dieren getest nadat ze in de buurt van hun corona-positieve eigenaren waren geweest. Dat voegt dus bewijs toe aan ons huidige inzicht dat het niet waarschijnlijk is dat huisdieren het nieuwe coronavirus zullen oplopen door bijvoorbeeld gewoon mee naar buiten te gaan tijdens uw avondwandeling, of door andere infectiebronnen die lijken te worden geassocieerd met lagere virale doses. 

Asymptomatisch

Ten tweede waren zowel de honden als de kat uit Hong Kong asymptomatisch en zelfs de symptomen van de Belgische kat vallen niet definitief te koppelen aan SARS-CoV-2. Veel andere pathogenen veroorzaken ademhalings- en maagproblemen bij katten. Bovendien stierven geen van deze dieren daadwerkelijk aan het virus (de geriatrische keeshond stierf kort na vrijlating uit quarantaine, aan niet-gerelateerde problemen). Doe daar nog een onderzoek uit Wuhan in China bij, dat antilichamen tegen het virus vond bij asymptomatische wilde katten, dat suggereert dat de meeste huisdieren (en misschien alle honden) die geïnfecteerd raken, nooit symptomen krijgen.

Wat dit allemaal betekent, is dat honden waarschijnlijk in virologisch lingo ‘afwijkende gastheren’ zijn voor dit virus. Of, hoewel het virus honden kan infecteren, zijn de omstandigheden in het hondenlichaam niet erg gastvrij voor SARS-CoV-2. Daarom zijn de symptomen afwezig of mild en is het zeer onwaarschijnlijk dat overdracht naar andere afwijkende gastheren (andere honden) of zelfs terug naar de oorspronkelijke gastheer (mensen) plaatsvindt. Overdracht van kat op kat is mogelijk in het laboratorium maar is in de echte wereld nog niet waargenomen. 

Waarom het niet verwonderlijk is dat katten SARS-Cov-2 kunnen oppikken

Het is trouwens niet zo verwonderlijk dat katten SARS-CoV-2 kunnen oppikken. Het virus gebruikt een eiwit dat angiotensine-converterend enzym II of ACE2 wordt genoemd om zichzelf in cellen binnen te hacken. Katten en mensen hebben versies van dit eiwit die bijna identiek zijn op plaatsen waar het virus zich bindt. Het virus dat SARS veroorzaakt, richt zich op cellen met dezelfde inbraakmethode en het is aangetoond dat het katten en fretten in een laboratoriumomgeving infecteert, hoewel de katten geen tekenen van ziekte ontwikkelden.

Onderzoekers zijn uitermate geïnteresseerd in elk dier dat het coronavirus zou kunnen infecteren, ongeacht of het al dan niet ziekte veroorzaakt, want hoewel er momenteel geen bewijs is dat gedomesticeerde of in gevangenschap levende dieren het nieuwe coronavirus onder mensen kunnen verspreiden, is het belangrijk om te zien of zoiets mogelijk is.

Hoe weten we wat?

Eén manier waarop virologen kunnen proberen potentiële gastheersoorten te voorspellen, is door 3D-computermodellering te gebruiken. Om het virus in een cel te laten repliceren, moet het spijkervormig eiwit van het virus netjes binden met een enzymreceptor op het oppervlak van bepaalde dierlijke cellen. De receptor, ACE2 dus in dit geval, is bij wijze van spreken de deurknop en het spijkervorming eiwit is de sleutel die het ontgrendelt. Driedimensionale computermodellering kan helpen erachter te komen welke dieren ACE2’s hebben die kunnen worden ‘ontgrendeld’ door het spijkervorming eiwit van het virus. 

Door ACE2-receptoren te vergelijken, identificeerde een studie van maart 2020 een aantal soorten die het virus mogelijk zou kunnen infecteren, waaronder schubdieren, katten, koeien, buffels, geiten, schapen, duiven, civetkatten en varkens.

Een andere manier waarop wetenschappers naar potentiële gastheren zoeken, is door cellen van verschillende dieren aan het virus bloot te stellen, om te zien welke soorten daadwerkelijk besmet kunnen raken. Een recent laboratoriumexperiment toonde zo aan dat cellen met ACE2-eiwitten van mensen, hoefijzervleermuizen, civetkatten en varkens met het virus konden worden geïnfecteerd, terwijl muizen dat niet konden.

Varkens, kippen en twee nuances

Zodra duidelijk wordt welke cellen van soorten in het laboratorium geïnfecteerd kunnen raken, is het noodzakelijk om tests uit te voeren met levende dieren in een gecontroleerde omgeving. Dat gebeurt momenteel bijvoorbeeld aan het Friedrich-Loeffler Institut, de onderzoeksorganisatie van de Duitse regering gericht op diergezondheid en dierenwelzijn. Ze stellen er varkens, kippen, fruitvleermuizen en fretten bloot aan het virus om te bepalen of deze soorten kunnen worden geïnfecteerd en of het virus zich kan vermenigvuldigen in hen. Als het virus dat kan, worden de dieren beschouwd als potentiële reservoirs. De eerste resultaten daar suggereren dat fruitvleermuizen en fretten vatbaar zijn, terwijl varkens en kippen dat niet zijn.

Het Duitse Friedrich-Loeffler Institut. Foto: Stefan Sauer/dpa

Hier is een volgende nuance: dingen die kunnen in het laboratorium dat betekent niet noodzakelijk dat het in de echte wereld zal gebeuren. Of ze zien er daar anders uit. Daarom is het belangrijk om dieren te gaan testen in hun natuurlijke omgeving. 

Een andere nuance: als het virus de sprong naar een nieuwe soort maakt, is er geen zekerheid dat het in dat dier zal blijven bestaan, zeggen virologen. Er zijn veel factoren die precies goed moeten werken om een ​​dier niet alleen een gastheer te laten worden, maar ook een gastheer die het virus opnieuw bij mensen kan introduceren. Het virus kan ook onopgemerkt circuleren en nooit meer op mensen terugspringen – of binnen een paar maanden op mensen terugspringen en een nieuwe uitbraak veroorzaken.

Kan het coronavirus in de loop van de tijd muteren in iets dat katten en honden wel echt gevaarlijk maakt als verspreiders? Waarschijnlijk niet. In het algemeen kunnen virussen zich in de loop van de tijd aanpassen aan afwijkende gastheren (met een proportioneel verlies van hun vermogen om de oorspronkelijke gastheersoort te infecteren), maar gelukkig lijken coronavirussen vrij traag te muteren, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de seizoensgriep.

De bottomline van dit alles is: wat het nieuwe coronavirus betreft, lijken huisdieren een doodlopende weg.

Ondertussen was er dit

Tussen de plooien van de coronacrisis viel wetenschappelijk nieuws over katten, dat wél echt implicaties zou kunnen hebben naar mensen toe. Een negen jaar durende studie van poema’s in het Yellowstone National Park heeft aangetoond dat bijna de helft van de grote katten die ze volgden op een bepaald moment besmet was met de bacterie Yersinia pestis.

Elektronenmicrografie van Yersinia pestis. Foto: Justin Eddy, Lindsay Gielda, et al.

De Yersinia pestis-bacterie is degene die de Zwarte Dood veroorzaakte, de epidemie rond het midden van de 13e eeuw van de builenpest die in vijf jaar tijd meer dan 20 miljoen mensen in Europa heeft gedood. De bacterie leeft in de grond, wordt opgepikt door vlooien die op knaagdieren leven en infecteert andere wezens die op weg zijn naar de voedselketen. De vondst bij de poema’s laat zien hoe flexibel en gevaarlijk de ziekteverwekker is bij verschillende gastheren.

De studie werd uitgevoerd bij poema’s in de vallei ten oosten van het Grand Teton-gebergte en ten zuiden van Yellowstone National Park. De onderzoekers vonden de eerste poema-slachtoffers van de pest midden in de winter van 2006. Het ging om een vrouwtje dat dood aan de voet van een grote boom lag, met haar ook overleden drie maanden oude kitten naast haar.

Meer dan 70 miljoen zwerfkatten

Iedereen ging ervan uit dat de oorzaak uithongering was, maar analyse van weefselmonsters onthulde de ware doodsoorzaak. Tussen die vondst en 2014 controleerden de onderzoekers 28 poema’s op tekenen van Yersinia pestis. Elf van de katten werden gevonden nadat ze waren gestorven, en vier daarvan, waaronder de twee die in 2006 werden gevonden, stierven aan de pest. De onderzoekers trokken bloed uit 17 andere poema’s en analyseerden de monsters op antilichamen, de chemische voetafdruk die achterblijft nadat het immuunsysteem een ​​infectie heeft bestreden. Acht van de 17 tests kwamen positief terug.

De vondst van Yersinia pestis bij poema’s laat zien hoe flexibel de ziekteverwekker is bij verschillende gastheren. Foto: Eyepix/Sipa USA

Eén van de poema’s in het onderzoek, genaamd M21, werd in vijf jaar tijd vier keer getest. De eerste twee tests waren negatief, maar de derde was positief, wat betekende dat M21 een pestinfectie had bestreden. Een jaar later kwam een ​​andere test negatief terug: de antilichamen waren verdwenen. Uiteindelijk stierf M21 in 2012, waarschijnlijk als gevolg van blootstelling aan rodenticide.

Dieren met pest vormen wel degelijk een risico voor mensen die in contact met ze komen in het wild, met name jagers, veldbiologen en dierenartsen. Drie van de poema’s in de studie stierven in 2006 aan de pest, slechts twee jaar voordat een padvinder in dezelfde regio dezelfde ziekte opliep. In 2007 stierf poema-onderzoeker Eric York aan de pest: hij geraakte besmet tijdens een autopsie. 

Maar het echte gevaar schuilt wellicht in het feit dat als de pest geen probleem heeft met poema’s, ze een erg makkelijke prooi heeft aan huiskatten. In de VS zijn er bijna 100 miljoen katten die als huisdier worden gehouden, maar, het grote probleem is het exploderend aantal zwerfkatten, al meer dan 70 miljoen. Die komen voortdurend in contact met dieren die besmet met pest kunnen zijn. In steden zoals Los Angeles en San Francisco zitten ze met meer dan honderden per vierkante kilometer. En die verwilderde katten komen wel degelijk in aanraking met degenen die als huisdier worden gehouden.

Door Gezond.be

Deze artikelen kunnen u misschien ook interesseren…

Lees Meer ...

Deze artikelen kunnen u misschien ook interesseren…