In de wereld van mentale gezondheid zijn Jef en Nicolas, bekend van het platform "Onbespreekbaar", ware autoriteiten. Dankzij hun podcast, boek en presentaties hebben ze een grote groep volgers verzameld en zijn ze geëvolueerd tot meer dan alleen een podcast. In dit interview delen ze hun visie op sociale media en de impact ervan op mentale gezondheid. Ze geven ook inzicht in hoe we kunnen blijven werken aan het bespreekbaar maken van mentale gezondheid in de toekomst. Lees verder om te ontdekken wat deze inspirerende experts te zeggen hebben.
Jullie hebben een podcast, een boek, de talks, keynotes. Hoe is het met Onbespreekbaar?
Nicolas: Ik denk dat we intussen al zwaar buiten onze voegen getreden zijn van niet enkel meer een podcast te zijn. Ik kijk dan naar mijn compagnon die een gigantisch, echt een mastodont van een sociaal media platform uit de grond gestampt heeft. Ik denk dat Onbespreekbaar daar eigenlijk ook het beste voor gekend is. Daarnaast hebben we inderdaad een boek mogen schrijven en dat is wel een vinkje op mijn bucket list.
Jef: Ik vind persoonlijk onze talks het leukste. Vooral omdat dit in de offline space is. Sociale media is tof, daar niet van. En het is heel dankbaar, maar het verschil met de talks zit er hem in dat je die mensen in het echt kan zien. Wij proberen een community te creëren. We hebben bijna 100.000 volgers en krijgen veel comments en DM’s. In real life is het moeilijk om met al die mensen ineens in contact te komen. Bij een talk is dat wel zo en heb je ook een andere participatie met vragen en input.
Soms kan social media een tweesnijdend zwaard zijn. Enerzijds kunnen jullie via social media in contact komen met jullie community en kan deze community groeien. Anderzijds kan er een overvloed aan privéberichten, opmerkingen en reacties zijn, waardoor jullie misschien niet altijd zin hebben om te reageren. Hoe gaan jullie hiermee om? Hebben jullie een goede balans gevonden?
Nicolas: Ja en Jef leert me daar ook nog veel over bij. Feit is dat zeer duidelijk en gezond communicatief zijn over de grenzen die je stelt, iedereen ten goede komt. En dat is iets dat niet altijd evident is voor iedereen om toe te passen, maar je plukt er alleen maar vruchten van.
Jef: Ik antwoord enkel op DM’s en comments als ik daar goesting in heb en ik heb daar gelukkig bijvoorbeeld zelf persoonlijk redelijk wat goesting in. Bijvoorbeeld: gisteravond was ik thuis om tien uur ofzo. Mijn gsm vliegt in de zetel of ergens anders en ik kom daar niet meer aan.
Nicolas: Zeker omdat we in het begin al aan het prediken waren tegen anderen, van bijvoorbeeld niet te schenken uit een lege kan, of jezelf in brand te steken om iemand anders te verwarmen. Het zou hypocriet zijn als we onszelf de afgelopen drie jaar hadden laten uitputten. Daarom doen we elk jaar een korte pauze social media break, en ik denk dat dit goed is voor iedereen.
Hoe denken jullie dat digitale platforms en sociale media de manier waarop we over mentale gezondheid praten, veranderd hebben?
Jef: Digitale platformen en sociale media hebben ervoor gezorgd dat er meer bewustzijn is ontstaan over de verschillende mogelijkheden op het gebied van mentale gezondheid. Dit geldt net zoals bij online dating, informatie over voeding en jobhunting, op alle vlakken. Ik zie dat als neutraal. Ons brein is echter niet altijd goed geprogrammeerd om dit gemakkelijk te vinden. Het wordt moeilijker om te kiezen of je weg te vinden wanneer er meer opties zijn. Dus hoewel het bespreken van mentale gezondheid naar mijn mening zeer positief is, heeft het ook nadelen, net zoals het bespreken van alles in de samenleving.
Nicolas: Zoals polarisering: veel opties kan soms leiden tot een overaanbod. Door de bomen het bos niet meer zien. En dan loop je soms het risico van confirmation bias; je gaat rap gaan zien wat je zelf wilt zien of volgen. Het is positief dat Jef benadrukt dat neutraliteit belangrijk is. Door meer aandacht te besteden aan neutrale zaken, wordt het bespreekbaar gemaakt voor iedereen. Het is niet nodig om klakkeloos alles te volgen, maar het is juist belangrijk om je bewust te zijn van je eigen blinde vlekken. We hebben zelf de verantwoordelijkheid om daarnaar te kijken en daar zie ik zeker voordelen in, hoe dit zich heeft ontwikkeld. Natuurlijk zijn er ook risico's verbonden aan deze benadering, zoals polarisatie. Mensen sluiten zich soms zonder intern onderzoek direct aan bij extreme standpunten.
Jef: Toen we begonnen met praten over mentale gezondheid was er niets over te zeggen, het was niet populair en het was taboe. Nu merken we dat het populairder wordt en dat bepaalde onderwerpen meer aandacht krijgen, zoals ADHD en narcisme. Het feit is dat iedereen content kan maken op internet. Dus er zijn mensen die denken: 'Oh, het is populair om content te maken op sociale media; ik ga ook iets maken over mentale gezondheid.' Dit is echter vaak heel oppervlakkig, denk maar aan voorbeelden als '5 tekenen dat je ADHD hebt' of '5 kenmerken van een narcist'. Informatie kan nuttig zijn, het kan helpen om wonden te genezen. Maar het kan er ook voor zorgen dat veel mensen verkeerd geïnformeerd raken of dat mensen met minder goede bedoelingen ook in dat framework terechtkomen. En dat is natuurlijk niet altijd voordelig voor iedereen. Maar dit is typisch voor sociale media. Nu zien we dit vooral op het gebied van gezondheid, maar eigenlijk is het altijd al zo geweest.
Hoe kunnen we in een wereld waarin alles mogelijk is, de situatie verbeteren? Is het mogelijk om bepaalde kwetsbare groepen te beschermen of hebben we hier geen controle over?
Nicolas: Ik geloof wel dat er een beetje meer verantwoordelijkheid genomen mag worden door iedereen. Ik zie het als een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid die we moeten opnemen. Toen we begonnen met het bespreken van bepaalde onderwerpen, baseerden we ons vooral op onze eigen ervaring en intuïtie. Maar zodra er iets werd genoemd over onderzoek of cijfers, zorgde Jef ervoor dat de relevante bronnen werden vermeld. Dat is een groot verschil. Op het internet is er zoveel informatie beschikbaar en vaak wordt dit als waarheid gezien zonder bronvermelding, alsof je het zelf maar moet uitzoeken. Dit is iets wat echt verbeterd zou kunnen worden. Het gaat om verantwoordelijkheid nemen. Als je iets zegt, mag je gerust zeggen: "Ik denk dat…", maar als je beweert dat iets zo is, moet je wel kunnen onderbouwen waarom dat zo is en niet alleen omdat jij dat denkt.
Jef: Ja, en ondertussen is het een voordeel voor ons dat wij geen psychologen zijn en dat wij geen diploma hebben. Omdat mensen gelukkig, hopelijk, nog een beetje zelfkritisch kunnen zijn. In content spreek ik ook in termen als; “waarschijnlijk, bijna, misschien, ik denk, ik vermoed, wat denken jullie?” Omdat we mensen ook willen uitnodigen om kritisch te zijn. Ik hoop ook dat sommige mensen zeggen van; “oké die gasten van Onbespreekbaar, leuke mening, maar het is ofwel fout, of ik ga niet akkoord”. Ik heb een hekel aan mensen die een licentie hebben als psycholoog en dingen zeggen op sociale media die mij doen denken: "Dit gaat echt te ver." Omdat ze psycholoog zijn, nemen anderen het vaak klakkeloos aan als waarheid.
Hoe denken jullie over de term 'winterdip' die vaak wordt gebruikt tijdens de wintermaanden? Hebben jullie zelf ook wel eens last van een winterdip?
Nicolas: Ik bereid me voor op de winterdip. De dagen worden korter, er is minder zonlicht en het is kouder. Veel dieren houden een winterslaap. Ik denk dat veel mensen ook wel een winterslaap zouden willen houden, maar zo werkt de wereld niet. Dus ik bereid me voor zodat het geen self-fulfilling prophecy wordt. Soms moet ik heel vroeg opstaan en werken, zelfs als het slecht weer is. Maar ik laat mijn stemming daar niet van afhangen en zoek andere momenten om op te laden. Ik geniet overdag meer van de zon (als die er is), blijf sporten en eet gezonder. Deze fysieke activiteiten helpen mij mentaal sterker te blijven. Het is ook belangrijk om te weten bij wie je terecht kunt als je je wat minder goed voelt. Als ik me echt niet goed voel, vraag ik mezelf af: “kan ik er iets aan veranderen?” Zo ja, dan moet ik actie ondernemen. Kan ik er niets aan veranderen? Dan moet ik ermee omgaan, zolang er een doel of reden voor is. Als ik vastloop, kan ik meestal wel een oplossing vinden als ik energie en tijd heb. Het is oké om toe te geven dat je weet wat je zou moeten doen, maar het nu gewoon even niet lukt. Wees eerlijk tegenover jezelf en anderen over hoe je je voelt. Dat is wat voor mij werkt.
Jef: Ik ben anders dan de meeste mensen. De winter is gewoon de winter. Het heeft geen zin om te klagen over een winterdip, dat kost alleen maar energie. Ik zie juist opportuniteiten in dit soort dingen. Ik zeg niet dat de winter geen invloed op me heeft. Ik merk wel dat ik minder energie heb en ik begrijp dat er tips zijn om de donkere dagen door te komen. Maar voor mij is het vooral een kans om aan mijn karakter te werken. Stel je bijvoorbeeld voor dat een vriend van je zegt: "Ik moet morgen een hele dag met twee collega's werken en ik zie er echt tegenop." Dan zie ik dat als een kans om te leren omgaan met mensen waar je moeite mee hebt. En als je zou zeggen: "Maar ik moet elke dag met die mensen werken”, dan denk ik aan het idee van een leven creëren waarin je niet constant hoeft te ontsnappen aan routine. Natuurlijk heb ik ook weleens slechte gesprekken of momenten, maar dan zie ik dat altijd als een kans om onderontwikkelde aspecten van mijn karakter verder te ontwikkelen, zoals conflict vermijden of omgaan met moeilijke mensen. Dus als ik naar de winterdip kijk, hou ik juist van de seizoenen omdat ze me uitdagen om op een andere manier naar de omstandigheden te kijken.
Nicolas: Wat ook van belang is, is om terug te kijken op je vorige dip of minder moment. In die zin dat het belangrijk is om weten dat je die overleefd hebt en je de volgende dus ook wel zal overleven. Zelfs al was het moeilijk, zelfs al was het hard.
Hoe zien jullie de toekomst van mentale gezondheidszorg en de rol van initiatieven, de rol van platforms zoals Onbespreekbaar daarin? Zijn er bepaalde trends of innovaties?
Jef: Mijn gut feeling vertelt me dat het bespreekbaar maken van mentale gezondheid een tijdloos fenomeen is. Dit komt doordat er altijd mensen zullen zijn die behoefte hebben aan openheid over mentale gezondheid, zelfs in de toekomst wanneer iedereen perfecte mentale gezondheid zou hebben (wat eigenlijk niet klopt en raar is om te zeggen). Onze maatschappij kan veranderen met nieuwe technologieën zoals iPads, smartphones en AI, maar de menselijke aard blijft hetzelfde. Daarom geloof ik dat er nooit echt iets zal veranderen en dat het bespreekbaar maken van mentale gezondheid altijd nodig zal zijn. Het stigma rond mentale gezondheid kan in de toekomst zelfs weer toenemen, omdat elke generatie anders denkt. Hoewel dit jammer is, geeft het mij op een vreemde manier hoop, omdat ik altijd denk dat het nodig zal blijven en daarom ook altijd beschikbaar moet zijn. Wrijving is noodzakelijk.
Nicolas: Ik ben het ermee eens. Het is geruststellend om te zien dat problemen die ik vandaag tegenkom, ook al bestonden honderd jaar geleden. Hoewel er toen misschien geen oplossing voor was, zijn er wel opties ontstaan en hebben die geleid tot verdere ontwikkelingen. Als alles perfect zou zijn, bijvoorbeeld als iedereen perfecte mentale gezondheid zou hebben, denk ik dat er weinig verandering zou zijn. Er zou weinig behoefte zijn aan vernieuwing of het ontdekken van iets nieuws.
Jef: Wat we nu zien in de Verenigde Staten is het opkomende fenomeen van "therapy speak". Dit zal hoogstwaarschijnlijk ook naar België overwaaien als een macro trend. Op platforms zoals TikTok en YouTube zie ik constant content van vrouwen die zich bezighouden met mentale gezondheid. Zelfs mannen zeggen nu dat ze een partner willen die naar therapie gaat. Dit wordt echter een probleem wanneer woorden zoals narcisme, healing journey en inner child mainstream worden en door invloedrijke mensen worden gebruikt. Het creëert een gevoel van spirituele superioriteit en dit is iets wat we de komende jaren steeds vaker zullen zien. Mensen lijken te oordelen over anderen op basis van hun innerlijke groei, terwijl ze nog steeds aan het oordelen zijn in plaats van begripvol te zijn.
Ik ben benieuwd naar jullie plannen voor 2024!
Jef: Onlangs hebben we onze eerste aflevering van onze nieuwe YouTube-show aangekondigd. In deze show zullen we dieper ingaan op zaken die spelen op sociale media en proberen te begrijpen waarom mensen bepaalde reacties plaatsen. Dit doen we omdat we hebben gemerkt dat er veel polarisatie is en er weinig nuance te vinden is bij content creators. Steeds minder mensen durven nog hun mening te uiten. In mijn eigen persoonlijke relaties buiten het internet merk ik dat mensen veel genuanceerder denken dan wat we zien op sociale media. Maar als we ons alleen baseren op wat we consumeren via sociale media, zouden we denken dat de wereld verdeeld is.
Nicolas: Meer talks, keynotes en in het najaar boek nummer 2!
Je kunt Onbespreekbaar gratis beluisteren via Spotify of de podcast-app op je smartphone.
