Hoge temperaturen vallen samen met verhoogde zelfmoordcijfers. Dat blijkt uit een rapport van wetenschappers aan het Institut National de la Santé et de la Recherche Médicale (Inserm) in de Franse hoofdstad Parijs. De studie van de Franse onderzoekers bevestigt een aantal eerdere rapporten die over het onderwerp werden gepubliceerd.
De wetenschappers van Inserm onderzochten over een periode van bijna veertig jaar 24,4 miljoen overlijdens. Daarbij werden 502.000 sterfgevallen als een zelfmoord gecatalogeerd.
Hoge temperaturen
‘Temperatuur kan duidelijk met mortaliteit worden geassocieerd’, voeren de Franse onderzoekers aan. ‘Er moeten zowel bij hoge als lage temperaturen een groter aantal overlijdens worden vastgesteld. De enige uitzondering is dat de zelfmoordcijfers gestaag toenemen naarmate hogere temperaturen worden opgetekend, maar nooit wanneer de thermometer steeds koudere weersomstandigheden meldt.’
‘Het aantal sterfgevallen neemt toe wanneer de temperaturen boven of onder bepaalde niveaus terecht komen. Zelfmoord neemt echter alleen toe wanneer de temperaturen boven bepaalde grenzen verder blijven stijgen.’
‘Er zijn bij extreem lage temperaturen geen grotere risico’s op zelfmoord’, benadrukt onderzoeksleider Rémy Slama, epidemioloog aan het Inserm. ‘Het is bewezen dat een gedeelte van de zelfmoorden aan hoge temperaturen is te wijten.’
Concrete cijfers over het fenomeen kunnen volgens Slama echter niet worden aangegeven. De bevindingen bevestigen wel de conclusies van een eerder rapport van wetenschappers aan de universiteit van Oxford en Zürich, waarin een verband tussen hoge dagtemperaturen, zelfmoorden en zelfmoordpogingen naar voren werd gebracht.
De Brits-Zwitserse studie had aangewezen dat een stijging van de gemiddelde maandelijkse temperatuur met 1 graad Celsius, het aantal zelfmoorden met 2,2 procent deed toenemen. Volgens het rapport van Inserm moet er zelfs met een stijging van het aantal zelfmoorden met 6 procent rekening worden gehouden.
De achterliggende redenen voor het fenomeen is volgens de wetenschappers echter moeilijk te achterhalen. Volgens Slama moet wellicht met een daling van het gelukshormoon serotonine een verband worden gezocht.
‘Oplopende temperaturen hebben de neiging om de serotoninespiegel te verlagen, waardoor het zenuwstelsel van de mens dreigt te worden aangetast’, merkt de epidemioloog op. ‘Wie te weinig serotonine heeft, loopt een grotere kans op impulsief gedrag.’
Dat kan volgens Slama sneller een aanzet tot een zelfmoordpoging geven. Daarnaast wordt erop gewezen dat bij warme temperaturen tevens de sociale interactie tussen de mensen kan terugvallen. Ook die grotere sociale isolatie kan volgens hen het risico op zelfmoord doen toenemen.
Recordtemperaturen
Het verband tussen hogere temperaturen en een toenemend aantal zelfmoorden moet volgens de wetenschappers tot de nodige waakzaamheid voor de toekomst aanzetten. Het Franse onderzoek werd zes jaar geleden afgesloten, maar sindsdien heeft het Europese continent steeds meer met hittegolven moeten afrekenen.
In nagenoeg heel Europa werden deze zomer recordtemperaturen opgetekend. Dat was onder meer het geval in het Duitse Hamburg (40,1 graden), het Spaanse Orense (43,3 graden) en het Franse Biarritz (42,9 procent). Volgens de World Health Organization satie (WHO) ligt de ideale buitentemperatuur voor mensen daarentegen tussen 18 graden Celsius en 24 graden Celsius.
‘Hoewel er over de complexe interactie tussen klimaatverandering en geestelijke gezondheid – met name de effecten van hittegolven – nog maar weinig is geweten, is actie tegen het broeikaseffect nodig’, stelden wetenschappers al. Ook Slama waarschuwt dat er bij een gebrek aan specifieke preventieve maatregelen meer zelfmoorden zullen moeten verwacht.
‘Aanpassingsstrategieën die de uitstoot van broeikasgassen verminderen, zijn dus noodzakelijk, zolang ze niet leiden tot grotere maatschappelijke ongelijkheden”, benadrukt hij. “Onder meer airco kan daarbij een problematische rol vervullen. Personen die zich geen airco kunnen veroorloven, dreigen immers te worden geconfronteerd met een bijkomende warmte die de apparaten uit de woning van hun buren naar buiten stuwen.’
