De kans is groot dat je het ondertussen al aan den lijve hebt ondervonden, maar 2020 wordt het jaar waarin de Vlaming de weg vindt naar een (meer) plantaardig voedingspatroon. Meer plantaardig eten wil niet noodzakelijk zeggen dat we allen veganistisch worden. We eten gewoon meer groenten en plantaardige voedingsmiddelen. Maar is dat een probleem? Past zuivel binnen een plantaardig en gezond voedingspatroon? Michaël Sels, diensthoofd van de dieetafdeling UZA, schept in onderstaand artikel duidelijkheid over gezond plantaardig eten.
Wat is het verschil tussen vegetarisch en veganistisch eten?
Een maaltijd is vegetarisch (veggie) als er geen ingrediënten van gedode dieren inzitten. Een veganistische maaltijd is volledig plantaardig en bevat helemaal geen dierlijke producten, dus ook geen zuivelproducten (melk, boter, kaas, room, yoghurt, melkpoeder, melkwei), eieren of honing.
Ten slotte heb je ook nog de flexitariërs: zij blijven vlees eten maar vervangen het vaker door plantaardige alternatieven. Vooral die groep krijgt dit jaar meer leden.
Kunnen dierlijke producten deel uitmaken van een gezond en plantaardig voedingspatroon?
Dierlijke producten – zoals vlees, eieren, vis en zuivel – kunnen zeker deel uitmaken van een gezond en plantaardig voedingspatroon. Je hoeft de voedingsdriehoek niet té strikt te interpreteren om gezond te leven. Groenten, fruit, volle granen, aardappelen, peulvruchten, noten en plantaardige oliën vormen inderdaad de basis van een gezonde maaltijd maar kunnen zeker af en toe aangevuld worden met producten uit een andere categorie. Dat kan een stukje vette vis, een mager stukje vlees, een eitje of een melkproduct zijn.
Onthoud dat alles kan en mag met mate. Eet bijvoorbeeld minder maar enkel kwalitatieve dierlijke producten. Voor mij is de basis van een goed preventiebeleid een voedingspatroon waar je ‘te’ schrapt: vergeet te vet, te zout, te gesuikerd en te eenzijdig. En dat geldt dus ook voor te veel dierlijke producten. Je gezondheid wordt bepaald door je totale leefstijl- en eetpatroon en niet door afzonderlijke voedingsmiddelen. Ga op zoek naar een voedingspatroon dat voor jou werkt en op lange termijn haalbaar is.
Kan je de voedingswaarde van zuivel vervangen door groenten en fruit?
Dierlijke producten zitten boordevol belangrijke voedingstoffen die rijk zijn aan ijzer, zink, calcium, hoogwaardige eiwitten, omega 3-vetzuren en de vitaminen D en B12. Indien je beslist om plots geen vlees, vis, eieren en zuivel meer te eten, is het belangrijk dat je die essentiële voedingsstoffen uit andere producten haalt. Zo is plantaardige melk en yoghurt verrijkt met vitamine B12. Eiwitten kan je halen uit volle granen, noten, zaden en peulvruchten. Ook de bekende vleesvervangers tofu en tempeh zijn een zeer goede bron van eiwitten.
Een kanttekening: hoe gezond en gevarieerd veganisten ook met groenten en fruit aan de slag gaan, vitamine B12 blijft een probleem omdat die stof voornamelijk in dierlijke producten voorkomt. Daarom wordt aangeraden om voldoende B12 op te nemen via plantaardige voeding die die stof wel bevat, of om B12-supplementen in huis te halen.
Overweeg je om (meer) plantaardig te eten? Een radicale ommezwaai in je dieet is nergens voor nodig. Begin bijvoorbeeld met drie dagen per week het veganisme een kans te geven. Gezond veganistisch eten vergt doordachte voedingsaanpassingen en daarvoor heb je kennis van zaken nodig. Wie het onmiddellijk gezond wil aanpakken, schakelt dus best professionele hulp in.
Michaël Sels is diëtist, auteur, spreker én chef. Hij is als hoofddiëtist verbonden aan het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA), naast het instaan voor complexe nutritionele zorg is het delen van kennis en ervaring een belangrijk aspect van zijn opdracht.
