Overmatige suikerconsumptie is in verband gebracht met gezondheidsproblemen, waaronder diabetes, obesitas, hart- en vaatziekten en tandbederf, om er maar een paar te noemen. Maar suiker is ook een beetje een obsessie geworden, met talloze meningen over hoe schadelijk het is en welke soorten suikers de meeste schade aanrichten. Er is ondertussen ook wijn op de markt gebracht zonder suiker – en dat lijkt, vooral op sociale media, een heuse hype. Maar is het suikergehalte van wijn überhaupt wel iets waar drinkers zich zorgen over moeten maken?
Om te beginnen: zonder suiker is er geen wijn. Rijpe druiven bevatten van nature suikers en bij het omzetten van druivensap in wijn, worden de meeste suikers via fermentatie omgezet in alcohol. Suiker die overblijft na het fermentatieproces wordt restsuiker genoemd. Die restsuiker is de belangrijkste bron van het suikergehalte van een wijn.
Hoewel er geen vaste regels zijn die bepalen hoeveel suikers een specifiek type wijn precies zal bevatten, en slechts een paar wijnhuizen ervoor kiezen om voedingsinformatie op hun etiketten te vermelden, zijn er wel manieren om een goed idee te krijgen van hoeveel suiker er in je glas wijn zit. De meest voor de hand liggende is natuurlijk hoe zoet de wijn smaakt. Maar, let wel op: verwar fruitigheid niet met zoetheid.
Je kunt ook enkele aanwijzingen oppikken zonder de fles te openen: over het algemeen, als een wijn wordt beschreven als ‘droog’, betekent dit dat er minder dan 10 gram per liter restsuiker is; een ‘zoete’ of dessertwijn heeft meer dan 30 gram per liter. Dat betekent dat doorgaans een glas (15 cl) rode of droge witte wijn 1 à 2 gram suiker heeft. Een glas van 10 cl Sauternes, ijswijn of een andere zoete soort of dessertwijn zit daarentegen al snel aan 8 gram.
Champagne wordt op smaak gebracht met liqueur de dosage, een mengsel van rietsuiker en gereserveerde wijn. De hoeveelheid suiker in dit mengsel bepaalt de zoetheid en daarmee het type champagne. Voor champagne en andere mousserende wijnen zijn het de trefwoorden waar je moet op letten, in volgorde van droog naar zoet: extra brut (maximum 6 gram suiker per liter), brut (maximum 12 gram), extra droog of extra sec (maximum 17 gram), sec (maximum 32 gram), demi-sec (maximum 50 gram) en doux (meer dan 50 gram). In België en Nederland worden bijna alleen brut en demi-sec verkocht. De benamingen en hun bijhorende suikergehaltes geleden in Europa overigens voor alle schuimwijnen.
Er is goed nieuws voor de wijnliefhebber
Dus wat betekenen de suikerniveaus voor je aanbevolen voedingsinname? Experts zeggen dat het ervan afhangt of de suikers van nature voorkomen of toegevoegd zijn. Het goede nieuws is dat wijn, een product van fruit, bijna altijd alleen natuurlijke suikers bevat, waar gezondheidsexperts geen limiet op stellen. Maar dat betekent niet dat je los kan gaan. Hoewel er geen universele limiet is voor hoeveel natuurlijke suiker je zou moeten consumeren, wordt door de band in voedingsrichtlijnen gehanteerd dat koolhydraten (inclusief suiker, evenals zetmeel en vezels) slechts 45 tot 65 procent van je totale dagelijkse calorieën zouden mogen uitmaken. Het is vooral belangrijk om rekening te houden met je totale suikerinname als je ook veel frisdrank, desserts of bewerkte voedingsmiddelen consumeert.
Bovendien voegen een handvol producenten suiker of druivenconcentraat toe om een (meestal minderwaardige) wijn zoeter te maken – dit zijn de toegevoegde suikers waar je op moet letten. Hartspecialisten bevelen aan om de dagelijkse inname van toegevoegde suikers te beperken tot ongeveer 25 gram (of 6 theelepels) suiker voor vrouwen en ongeveer 36 gram (of 9 theelepels) voor mannen.
Als je je zorgen maakt over je suikerinname, maar je wijn niet wilt opgeven, heb je geluk. Droge wijn en brut bubbels worden algemeen beschouwd als volkomen okay voor suikerarme diëten. In feite bevatten de meeste wijnen, bieren en sterke dranken weinig tot geen suiker. Als je een van de standaard droge wijnen drinkt, zoals bijvoorbeeld cabernet sauvignon, merlot, tempranillo, sangiovese, chardonnay of pinot grigio, om er maar een paar te noemen, dan drink je waarschijnlijk al iets met minder dan 5 gram per liter, iets wat al heel erg in de buurt komt van effectief “suikervrij”. En heel wat pinot noir en sauvignon blancs zitten aan zelfs maar 2 gram suiker per liter.
Betekent suikerarm trouwens caloriearm?
Niet echt. Bij wijn komen sommige calorieën uit suiker, maar de meeste komen van de alcohol zelf. Er bestaat niet zoiets als caloriearme alcohol. Hoe hoger het percentage alcohol, hoe meer calorieën. Er zijn formules om precieze niveaus te berekenen, maar een eenvoudige vuistregel is dat een wijn met een gemiddelde sterkte (tussen 12 en 16 procent) een caloriebasislijn heeft (alleen van de alcohol) van ongeveer 100-135 calorieën per glas van 15 cl.
Dat is voordat je suikercalorieën toevoegt. Bij een droge wijn zijn de toegevoegde suikercalorieën verwaarloosbaar. Als je echter de voorkeur geeft aan zoetere wijnen, kunnen de extra calorieën van hogere restsuikerniveaus een verschil gaan maken voor het totale aantal calorieën. Veel zoetere rieslings en gewurztraminers schommelen rond de 20 gram suiker per liter. De meeste lambrusco’s voor de massamarkt bevatten ongeveer 50 g/l en zelfs een “droge” lambrusco zal vaak meer dan 10 g/l zijn, wat ongeveer gelijk is aan de suikerniveaus die worden aangetroffen in sommige, maar niet alle, cava’s, crémants en champagnes.
En dan is er nog rosé, die vaak wat zoeter wordt gemaakt, vooral rosé uit minder traditionele wijnlanden. Wanneer wijnmakers zoetere wijnen willen maken, stoppen ze bewust het fermentatieproces vroegtijdig, voordat de gist klaar is met het opeten van de suiker. Wanneer dat proces precies wordt gestopt, zal een groot verschil maken met betrekking tot de zoetheid en het is helemaal niet ongewoon om een rosé te vinden met suikerniveaus in de dubbele cijfers, tot al snel zo’n 30 gram per liter. Toch kijken we ook dan naar 20 extra calorieën per glas en vier tot vijf gram koolhydraten.
Maar wat met de suikervrije wijn?
Deze wijnen zijn gefermenteerd met speciale gist waardoor alle suikers omgezet worden in alcohol en er dus geen restsuiker overblijft. Ze bevatten behalve minder suiker ook “slechts” 10,5% alcohol. Dat is in ieder geval minder dan de meeste andere wijnen. Maar het is nog steeds alcohol en dus calorieën. Weliswaar minder, maar ook weer niet zo veel minder dat het echt veel verschil maakt. Gewone witte wijn bevat ongeveer 67 kcal per glas; de suikervrije wijn die wij proefden is 58 kcal per glas. Rode wijn is gemiddeld 82 kcal per glas, de suikervrije versie zat ook aan 58 kcal.
Maar dat kleine verschil heeft dus vooral te maken met het feit dat er minder alcohol in de suikervrije zit. Voor de koolhydraten moet je het dus ook niet doen: we hebben het over een verschil van 4 gram per glas – en weet dat als je de voedselrichtlijn volgt je aan ongeveer 325 gram per dag koolhydraten zit en dat fanatieke keto-diëters misschien wel mikken op minder, maar zelden onder de 100 gram per dag gaan, ten minste als ze gezond willlen blijven.
Diabetes?
Er is geen gebrek aan wetenschappelijke onderzoeken die kijken naar de relatie tussen alcohol en diabetes en andere gezondheidsproblemen die verband houden met de bloedsuikerspiegel. Onlangs suggereerde een paper van een onderzoek naar wijn en diabetes type 2 dat mensen met de ziekte voordelen zouden kunnen ervaren als ze overschakelen van onthouding naar matig drinken. Een onderzoek uit 2017 had vergelijkbare bevindingen en meldde dat frequent, matig drinken verband hield met een lagere kans op het ontwikkelen van diabetes type 2.
Het lijkt er inderdaad op dat met name wijn een sterker beschermend effect heeft tegen diabetes type 2 dan andere dranken. Een onderzoek uit 2016 wees uit dat hoewel wijn, bier en sterke drank elk geassocieerd waren met een lager risico op diabetes type 2, degenen in het onderzoek die wijn dronken een significant lager risico liepen.
Er wordt aangenomen dat deze voordelen te wijten zijn aan het vermogen van alcohol (en mogelijk in het bijzonder wijn) om de insulinegevoeligheid te verhogen, waardoor het lichaam suikers beter kan verwerken en de bloedsuikerspiegels kan reguleren.
Deskundigen waarschuwen echter dat deze bevindingen wijzen op correlatie, niet op oorzakelijk verband. Mogelijk spelen andere factoren een rol. Of: terwijl uit onderzoeken inderdaad blijkt dat alcoholconsumptie het insulinegehalte bij niet-diabetici verlaagt, wordt dat mechanisme slecht begrepen. Wellicht eten matige drinkers waarschijnlijk gezonder dan niet-drinkers – en zeker mensen die wijn drinken, hebben de neiging om gezonder te eten.
Over het algemeen lijken onderzoekers en medische experts het erover eens te zijn dat hoewel we misschien niet precies weten hoe alcohol het diabetesrisico en de insulinefuncties beïnvloedt, het waarschijnlijk veilig is om van een glas wijn te genieten. Zwaar drinken wordt echter nooit aanbevolen, vooral niet voor mensen met diabetes en andere gezondheidsproblemen.
