Je kunt het je hier in België bijna niet voorstellen dat je letterlijk bevriest. Maar ga je op vakantie naar extreem koude gebieden, dan moet je hier wel degelijk voor oppassen. Ook mensen die in de kou sporten, zoals langeafstand schaatsers, kunnen hiermee te maken krijgen. Welke letsels door bevriezing kun je hierdoor oplopen en wat moet je doen als dit gebeurt? Lees het hier.

Oorzaken van een bevriezing?

Wanneer de kou op je huid gaat inwerken, dan gaan de bloedvaten zich ernstig vernauwen. Doordat er minder bloed door de bloedvaten kan stromen en er zuurstoftekort ontstaat, krijgt je huid een bleke en soms zelfs blauwachtige kleur.

Door een ontzettend lage temperatuur kunnen er bloedstolsels ontstaan en schadelijke afvalstoffen vrijkomen. Het kan zelfs zo zijn dat het vocht in en op je huid gaat bevriezen, waardoor de weefsels ernstig beschadigd kunnen raken. Doordat je minder gevoel hebt op plaatsen waar de kou op je huid inwerkt, merkt je het niet als een van je lichaamsdelen aan het bevriezen is. De pijn voel je later vaak pas wanneer je weer opwarmt.

Risicofactoren voor bevriezing

In sommige situaties is het risico op bevriezing groter dan in andere. In de volgende situaties is er eerder kans op bevriezing:

• Als de temperatuur heel snel daalt
• Als er sprake is van een hoge luchtvochtigheid
• Als er niets of niemand in de buurt is om je warm te houden
• Als je een slechte afweer hebt, bijvoorbeeld door ziekte
• Als er sprake is van uitputting, ondervoeding of andere slechte lichamelijke conditie
• Als je slechte bloedvaten hebt, bijvoorbeeld door suikerziekte of aderverkalking
• Als je alcohol of drugs hebt genuttigd

Vooral mensen die lang en veel buiten zijn in extreme kou kunnen te maken krijgen met bevriezing van lichaamsdelen, zoals mensen die wintersporten beoefenen of daklozen. Ga je in de kou naar buiten of met je auto weg, houd er dan rekening mee dat je in de kou vast kan komen te zitten. Neem altijd extra kleding en een deken mee en zorg daarnaast voor voldoende eten en drinken.

Symptomen

Wanneer weefsel van je lichaam bevriest, dan is de schade aan dit weefsel vergelijkbaar met die van brandwonden. Bevriezing kan dan ook worden beschouwd als een koude verbranding van de huid. De ernst van de wonden kan worden opgedeeld in gradaties, waarbij de eerste graad staat voor de lichtste schade en de derde graad staat voor de ergst mogelijke schade. De gradaties zijn als volgt:

• Eerstegraads bevriezing: ziet eruit als een bleke of witte plek in de huid, waarbij de huid intact is. Deze plek geeft een scherpe, stekende pijn.
• Tweedegraads bevriezing: ziet eruit als een witte plek, maar hierbij is ook sprake van blaren of andere beschadiging van de bovenste huidlaag.
• Derdegraads bevriezing: De huid is wit en stug en behalve blaren zijn er ook zwarte plekken te zien. Deze zwarte plekken zijn een teken van afstervend weefsel.

Als er op sommige plekken sprake is van een derdegraads bevriezing, dan zijn er meestal ook eerste- en tweedegraads bevriezingen in de buurt te vinden.

Behandeling van bevriezingen

Waar op letten?

1. Wanneer je ziet dat er bij jezelf of iemand anders plekken zijn waar het lichaam bevroren is, dan is het belangrijk om deze plekken op te warmen. Dit moet rustig en geleidelijk aan gebeuren. Een ideale manier om dit te doen is door lichaamswarmte te gebruiken. Houdt bevroren delen onder of tegen warme plekken op het lichaam, zoals oksels of knieholtes.  

2. Pas goed op dat je bevroren of onderkoelde lichaamsdelen niet actief gaat opwarmen met warm water, een kruik, verwarming of bij vuur. Als je dit doet, dan kan het zijn dat de persoon in kwestie het niet voelt wanneer het lichaamsdeel te warm wordt, omdat het lang kan duren voordat iemand het gevoel kan terugkrijgen in bevroren of onderkoelde delen van het lichaam. Wanneer je deze plekken dus te lang opwarmt, kunnen er juist weer brandwonden ontstaan van de warmte, zonder dat dit opgemerkt wordt.

3. Pas er daarnaast heel goed op dat je niet gaat wrijven over de wonden en dat de huid niet opnieuw bevroren raakt na opwarming. Deze zaken kunnen de huid namelijk nog ernstiger beschadigen. Het is altijd zaak om zo snel mogelijk een arts in te schakelen, die de wonden kan inventariseren en op de juiste manier behandelen. Is er geen arts aanwezig, probeer de wond dan steriel af te dekken. Laat eventueel aanwezige blaren altijd intact.

Onderkoeling

Omdat bevriezing alleen kan ontstaan in contact met een koude omgeving, is het altijd heel belangrijk om naast het inventariseren van bevroren weefsel ook goed te controleren op onderkoeling. Breng het slachtoffer naar een warme ruimte. Trek eventueel natte kleding altijd eerst uit, omdat dit verdere warmte aan het lichaam onttrekt. Laat, zoals hierboven al is aangekaart, een persoon nooit opwarmen bij de verwarming of bij haardvuur, in verband met eventuele grotere schade van de wonden. Wel kun je een deken om de onderkoelde persoon heen slaan of de persoon opwarmen met je eigen lichaamswarmte. Schakel ook bij het vermoeden op onderkoeling altijd zo snel mogelijk een arts in.

Voorkomen van bevriezingen

Lees ook dit artikel over hoe je het best bevriezingen van de huid kan voorkomen!