Brandwonden verzorgen

Thuis gebeuren nog steeds de meeste (kleine) ongelukjes. Je kan je per ongeluk snijden, stoten of verbranden. Zeker deze laatste verwonding kan lastig zijn, als het een ernstige brandwonde betreft bijvoorbeeld door frituurvet of erger, een vlam in de pan. Door direct te handelen kan je veel leed voorkomen. Gelukkig kunnen eenvoudige brandwonden goed thuis behandeld worden zonder dat er direct een arts aan te pas komt. Houdt de volgende aanbevelingen daarom goed in het achterhoofd:

Direct koelen onder stromend water is zeker voor brandwonden belangrijk.
Houdt de brandwonde zeker 10 tot 20 minuten onder de kraan of douche. Gebruik hiervoor lauw zacht stromend water.
Kleine brandwonden, tot een oppervlakkige tweedegraads brandwonde zijn eenvoudig zelf te behandelen. Bij twijfel of één of meerdere grote brandwonden is het inroepen van deskundige hulp raadzaam.
Ook voor brandwonden geldt dat een inenting tegen tetanus belangrijk is. Is dat niet gebeurd raadpleeg dan de huisarts in verband met mogelijk infectiegevaar.
Hoe mooi de verkooppraatjes ook zijn, zalfjes en crèmes helpen niet om brandwonden te genezen, ze verzachten alleen de huid en stimuleren de genezing. Een brandwonde geneest niet sneller door het aanbrengen van crème.

Hoe ontstaan brandwonden

Er zijn verschillende manieren waarop brandwonden kunnen ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan alledaagse situaties waarbij de huid (ongewild) in contact komt met extreem hoge temperaturen zoals:

Hete gasdampen, open vuur en hete vloeistoffen
Langdurig contact met kachels
Elektriciteit
Chemische stoffen
Zonlicht of een hoogtezon

In de praktijk is een brandwonde bijzonder vervelend maar niet elke brandwonde is het zelfde. Afhankelijk van de ernst kunnen we een aantal verschillende brandwonden typeren die we onderverdelen in graden. De graad geeft de ernst van de brandwonde aan.

Bij een eerstegraads brandwonde is er sprake van een rode, droge en pijnlijke plek. Dit is vergelijking met verbranding door de zon. In veel gevallen is er geen specifieke behandeling noodzakelijk.
Indien er behalve een rode, droge huid ook blaarvorming zichtbaar is spreken we van een oppervlakkige tweedegraads brandwonde. Indien de blaren kapot gaan zijn de wonden vaak vochtig door het wondvocht.
Bij een diepe, tweedegraads brandwonde is de wonde vaak vlekkerig en heeft het een rood / roze kleur. Vaak zijn er ook witte plekken zichtbaar. Men ervaart meestal geen pijn hierbij.
Een brandwonde die er geelwit of bruin uitziet en stug aanvoelt classificeren we als een derdegraads brandwonde. Ondanks het feit dat er sprake is van een ernstige verbranding ervaart men ook hier geen directe pijn. In veel gevallen zijn de uiteinden van de zenuwen onder de huid door de hitte verbrand waardoor er geen pijnprikkels worden doorgegeven. Bij een ergere verbranding is er vaak sprake van verkoling. De aangedane huid vertoont dan zwarte plekken.

Behandeling van brandwonden

Vanzelfsprekend kunnen lichte verbrandingen eenvoudig thuis behandeld worden. Voor ernstige brandwonden en bij twijfel is het altijd raadzaam om de hulp van de huisarts of een specialist in te roepen. Omdat brandwonden verschillende behandelingen kunnen vragen is het zinvol om te weten welke behandeling toegepast moet worden, afhankelijk van het type brandwonde.

Eerstegraad verbranding

Een eerstegraads verbranding kan volstaan met een eenvoudige verzorging. Vaak is verkoeling het beste en kan de wonde zichzelf genezen daar de huid verder onbeschadigd is. Bij eventuele pijn volstaat een paracetamol. Normaliter geneest de wonde binnen enkele dagen en is de hulp van de huisarts overbodig.

Tweedegraads verbranding

Een huid die na een verbranding rozerood kleurt, glanzend oogt en eventueel blaren heeft is doorgaans een oppervlakkige tweedegraads brandwonde. Normaal gesproken genezen deze wonden in een periode van twee weken.
De omvang van de wonde bepaalt de wijze van behandeling. Indien de blaren opzwellen kan het handig zijn deze met een steriele naald door te prikken om het wondvocht te laten ontsnappen.
Ben je in het gezicht verbrand en heb je daar ook blaren dan kan het zinvol zijn om advies te vragen aan de huisarts in verband met mogelijke littekenvorming. Dit geldt ook voor blaren aan handen en voeten. Onthoud wel dat blaren de huid beschermen, het doorprikken is dus niet altijd wenselijk of noodzakelijk.
Als de wonde na enkele dagen roder en pijnlijker wordt is het verstandig om de huisarts te raadplegen. Dit is ook het geval als er geelgroen vocht uit de wonde komt.

Diepe tweedegraads brandwonde

Een diepe tweedegraads brandwonde is herkenbaar aan de vlekkerig rozerode huid eventueel in combinatie met witte plekken. Blaarvorming in dit stadium is ook vaak aanwezig.

De genezing van deze brandwonden duurt langer dan 3 weken en er kunnen littekens ontstaan. In vergelijking met de oppervlakkige tweedegraads verbranding is er nu sprake van een langer genezingsproces, circa drie weken. De behandeling is in grote lijnen identiek.

Bij een diepe tweedegraads brandwonde is een beoordeling en behandeling door de huisarts aan te raden in verband met de kans op infecties. In de eerste instantie volstaat het om de wonde te verzorgen door het aanbrengen van vet gaas of huishoudfolie nadat de wonde goed is afgespoeld met water. Bel daarnaast de huisarts op. De huisarts zal waarschijnlijk kiezen voor een gelvormend verband waardoor het verwisselen van verband minder vaak nodig zal zijn.

Derdegraads brandwonde (witgeel, bruin, zwart)

Derdegraads brandwonden zijn ernstig. Het advies is daarom om deze te laten behandelen door een specialist in het ziekenhuis of het brandwondencentrum.

Bij de behandeling zal de arts het dode, verbrande weefsel worden verwijderd. Afhankelijk van het oordeel van de arts zal er gekozen worden voor een afwachtende houding (de huid geneest uit zichzelf). Een andere mogelijkheid is gebruik te maken van huidtransplantatie. Hierbij wordt een minuscuul dun laagje huid van een andere locatie verwijderd en op de verwonde huid aangebracht. Deze behandeling geeft doorgaans het mooiste resultaat.
Brandwonden met een beperkt oppervlak (tot 2 cm) worden voorzien van een gelvormend verband.

Blaren

Bij brandwonden komt blaarvorming vaak voor. Blaren dienen niet altijd doorgeprikt te worden. In veel gevallen verdient het de voorkeur om blaren intact te houden. Ze bieden namelijk bescherming tijdens het genezingsproces. Uitzonderingen zijn grote blaren, met een klein schaartje kan de blaar open geknipt worden om het wondvocht te verwijderen. Denk er aan om de zichtbare wonde goed af te dekken met een parrafinegaas, een pleister of verband.