Persephone vzw is de eerste en enige vereniging voor en door vrouwen met een handicap in België. In dit artikel vertellen ze graag wat meer over zichzelf, net als over de specifieke situatie van vrouwen met een handicap.
Wij zien onze handicap ook als inspiratiebron
‘Handicap’ klinkt voor ons niet vies. Wij weten immers dat we dankzij onze handicap heel wat te bieden hebben: doorzettingsvermogen, creativiteit, humor… De term ‘handicap’ komt trouwens uit de paardensport. Daar krijgen de beste paarden een handicap, een extra gewicht, zodat de zwakkere paarden ook kunnen winnen. Wij zijn blij met onze kracht!
Maar zien we onszelf dan als supervrouwen? Verre van. We hebben, net als vele anderen, de weg van ‘boos’ naar ‘blij’ gezocht en gevonden.
Voor de duidelijkheid: wij bedoelen ‘handicap of een chronische invaliderende ziekte’ als we ‘handicap’ schrijven. We gebruiken ‘beperking’ niet, omdat we dat te vaag vinden. Armoede is immers ook een beperking. Zwanger zijn ook.
Over vrouwen en mannen
Over mannen en vrouwen met een handicap bestaan veel stereotypen. Wie stereotiep denkt is zich echter doorgaans van geen kwaad bewust. Maar die denkbeelden houden mensen wel klein. We zetten de meest voorkomende stereotypen even op een rijtje:
Werkgelegenheid:
- Een vrouw met een handicap krijgt vaak te horen ‘Gaan werken? Zet dat uit je hoofd. Doe jij je huishouden maar, dat zal al heel wat zijn voor jou’.
- Tegen een man met een handicap zegt men: ‘Gaan werken? Ja, probeer maar! Je kan toch niet de hele dag thuis zitten.’
Een partnerrelatie:
- Een vrouw met een handicap krijgt vaak te horen ‘Zet dat uit je hoofd. Welke man wil er nu een gehandicapte vrouw!’.
- Over een man met een handicap zegt men: ‘Hij vindt wellicht een lieve vrouw die voor hem wil zorgen…’
Kinderen:
- Een vrouw met een handicap krijgt vaak te horen ‘Zet dat uit je hoofd. Je kan niet eens voor jezelf zorgen!’. Heeft ze kinderen en vraagt ze in een moeilijkere periode hulp, dan krijgt ze soms als antwoord: ‘Jij wou kinderen, trek nu je plan maar!’. Of de poetsvrouw bemoeit zich met hun opvoeding. Waarom?
- Over een man met een handicap zegt men: ‘Zijn vrouw zal wel voor de kinderen zorgen’.
Huiselijk geweld:
- Een vrouw met een handicap krijgt vaak te horen ‘Jij slachtoffer van geweld? Een man die zijn leven opoffert om met een gehandicapte vrouw te leven, is toch doodbraaf! Dat besef je toch?’.
Stereotypen leven niet alleen in de maatschappij, vaak ook in onze eigen hoofden. Veel vrouwen met een handicap zeggen zelf: ‘Ik zal maar thuis blijven, ik vind toch geen werk.’ Of: ‘Ik zal mijn droom van een partner en een eigen gezin maar opgeven, dan kan het niet mislukken.’ Of: ‘Ze geloven toch niet dat ik slachtoffer ben van geweld. Ik zal maar zwijgen.’ Of nog: ‘Door mijn handicap kan ik me niet verdedigen. Ik zal maar toegeven.’ Ook ‘Waarom zou ik me mooi kleden? Ik ben en blijf de gehandicapte.’ is een idee dat leeft.
Over Persephone vzw
Wij blijven niet bij de pakken zitten
Om daar iets aan te veranderen, richtten wij in 1995 Persephone op, de eerste en nog steeds enige vereniging voor en door vrouwen met een handicap in België. Onze vzw draait sinds haar ontstaan in 1995 volledig op ervaringsdeskundige vrijwilligers. Wij zien het als onze taak om enerzijds de stereotypen de wereld uit te krijgen en anderzijds het beleid wakker te schudden. Pionierswerk! Als wij het niet doen, doet immers niemand het.
Wij verkondigen luid en duidelijk: ‘Wij kunnen zelf hulp zoeken en zo verbazend veel realiseren: werken, een gezin stichten, fysieke zelfverdediging… Het kan allemaal wel.’ Onze missie luidt: ‘We stimuleren en inspireren elkaar. Bovendien doen we aan belangenbehartiging en sensibilisatie.’ Of, anders geformuleerd: ‘We stimuleren en inspireren elkaar… en de anderen.’ Bij die anderen nemen politici en academici een speciale plaats in.
Onze naam
Persephone, dochter van Demeter en Zeus, is één van de drie kwetsbare Griekse godinnen. Zij staat open voor verandering, houdt rekening met het onderbewuste, geeft ruimte aan anderen en biedt de meeste groeikansen. Op een mooie (?) dag ontvoert Hades haar. Dat plan slaagt omdat hij weet dat ze dolgraag witte tulpen ziet. Hij zette witte tulpen in zijn tuin en schaakt haar als ze die komt plukken. Zeus is woedend op Hades en degradeert hem als straf tot koning van de onderwereld. Demeter wil uiteraard haar dochter redden en maakt haar beklag bij Zeus. Samen komen ze tot een compromis: zes maanden per jaar mag Persephone bij haar familie wonen; de andere maanden moet ze bij haar man blijven. De maanden dat Persephone in de onderwereld woont, is het herfst en winter; de andere maanden is het lente en zomer. Wij, vrouwen met een handicap, vinden ons terug in dit verhaal. Net als Persephone blijven wij niet zitten bij de donkere periodes van ons leven. Steeds opnieuw zoeken wij samen de weg naar het licht.
De witte tulp symboliseert tegelijkertijd de onschuld in Persephone, plus de kracht, de hoop en de liefde die ze voelt en waarin ze blijft geloven. Ook staat die tulp voor het vrouwelijke en de kracht die schuilt in de lente. Hades gebruikt de witte tulp als aas. Hier beduidt die tulp machtsmisbruik. De symboliek van de witte tulp zit helemaal in de thema’s waarrond wij werken: privacy en hulp, assertiviteit en zelfredzaamheid, recht op seksualiteit, recht op moederschap, tewerkstelling en (preventie van) geweld.
We stimuleren en inspireren elkaar
Ons antwoord op alle stereotypen is kort en krachtig: ‘Wij kunnen verbazend veel!’ Wij weten dat we een volwaardige rol kunnen spelen in de maatschappij, en we willen die ook spelen. Daarom hebben we 23 jaar geleden als doelstellingen genomen:
- vrouwen met een handicap of een invaliderende chronische ziekte met elkaar in contact te brengen om ervaringen uit te wisselen,
- hun zichtbaarheid in de samenleving te vergroten en hun belangen te behartigen, i.h.b. hun mensenrechten te verdedigen en hun discriminatie te bestrijden,
- bij te dragen aan een positieve beeldvorming door hun deskundigheid door te geven aan personen en instanties die er nood aan hebben.
Elkaar stimuleren en inspireren doen we vooral in gespreksnamiddagen en workshops. We halen onze wijsheid uit het dagdagelijkse leven van onze vrouwen. Waar vinden zij hun kracht? Wat belemmert hen om hun droom waar te maken? Wat willen ze veranderd zien in de samenleving? We werken daarvoor in kleine groepen in verschillende Vlaamse regio’s. ‘Kleine groepen’ betekent minimum 6 deelneemsters, maximum 12. Onze leden dragen de thema’s aan, maar ook niet-leden zijn welkom.
In mei of juni trekken we ook naar Mini-Europa in Brussel. Als het die dag slecht weer is, bezoeken we een tentoonstelling in Museum M in Leuven. In het najaar organiseren we in Antwerpen nog eens een workshop weerbaarheid en zelfverdediging op maat. Sfeerbeelden van vorige workshops en uitleg vind je in dossier geweld.
We stimuleren en inspireren de anderen
Voor het tweede deel van onze missie, belangenbehartiging en sensibilisatie, gebruiken we onze interactieve workshop ‘Bruggen bouwen’ en onze boeken.
Bruggen bouwen laat sinds 2012 klassen en verenigingen stilstaan bij de drempels en de vooroordelen die mensen met een handicap tegenkomen. Wij hebben uiteraard vooral oog voor de drempels die specifiek zijn voor vrouwen met een handicap. Hoe meer mensen op de hoogte zijn van deze drempels, hoe meer mensen er iets aan doen. Deze workshop bestaat sinds 2014 ook voor allochtonen, als oefening Nederlands.
Ons eerste boek, Blij dat ik leef!, bevat levensverhalen en gedichten van blije vrouwen met een handicap. Het toont dat leven met een handicap niet gemakkelijk is, maar wel de moeite waard.
Ons tweede boek, Geweld tegen vrouwen met een handicap, lieten we vertalen in het Frans, Engels en Duits. We stuurden het in 2009, met begeleidend schrijven, naar de eerste ministers, de vice-eerste ministers, de ministers of staatssecretarissen van gelijke kansen, sociale zaken, onderwijs, justitie en werk. Dat jaar verspreidden we het ook op Europees niveau. Op 25 november 2012, de Internationale dag tegen geweld tegen vrouwen, ontvingen de bevoegde mensen van de regering Di Rupo het.
Ons derde boek, Geweld tegen vrouwen met een handicap deel 2, kwam uit in 2015. Toen kregen de bevoegde Nederlands sprekende ministers het als verplichte lectuur. Dankzij de dienst Gelijke Kansen van de stad Brussel hebben we in het kader van de Week van de Rechten van de Vrouw (met dit jaar meervoudige discriminatie als thema) ook dit boek onlangs kunnen laten vertalen in het Frans. De volgende weken krijgen de Franstalige ministers het boek op hun bord en verspreiden we het eveneens op Europees niveau.
Ontdek meer over Persephone vzw op hun website http://www.persephonevzw.org.
