Velen onder ons hebben het lastig om het hoofd koel te houden in deze coronatijden. We hebben meer stress en piekeren vaker. De opgelegde maatregelen hebben ook een invloed op de prestatiedruk in het werkleven. Wij spraken hierover met klinisch psychologe Elke Van Hoof, specialiste in onder andere stress en burn-out.
We leven in bizarre tijden. Er is al veel gesproken over de fysieke gezondheid van de mens, maar ook het mentale krijgt steeds meer aandacht. Waarom is dat zo belangrijk volgens u?
We kunnen enkel de beste versie van onszelf zijn wanneer er sprake is van een gezonde geest in een gezond lichaam. Die twee zaken kunnen niet losgekoppeld worden van elkaar. De opgelegde maatregelen, zelfs in deze versoepelende fase, en de angstbeelden over de impact van deze pandemie, hebben een impact op ons mentaal welzijn. Het is heel belangrijk dat we ons geestelijk zo fit mogelijk proberen te houden. Onze geestelijke gezondheid verdient evenveel aandacht als onze fysieke gezondheid.
Is er tijdens deze crisis genoeg aandacht geweest voor de mentale veerkracht van de mens?
Niet echt, wat we horen en zien toont aan dat veel mensen zich mentaal niet goed voelen tijdens deze crisis. Maar er zijn wel een aantal verzachtende omstandigheden waarmee we rekening moeten houden. Zo is er op het vlak van mentale weerstand een achterstand omdat er bij het begin van de crisis niet vlug genoeg werd ingespeeld op het onderwerp. Achter de schermen wordt er momenteel hard gewerkt om die achterstand weg te werken, maar het is niet gemakkelijk. Er zijn heel veel verschillende actoren die op een korte tijd op één lijn zouden moeten zitten en er moeten ook vele moeilijke afwegingen worden gemaakt. Daardoor is het logisch dat beslissingen over dit toch wel complexe en delicate onderwerp langer op zich laten wachten.
Veel mensen werken op een ander werkregime of van thuis. Welk effect heeft dat op de prestatiedruk?
Sommige mensen ervaren meer prestatiedruk in deze tijden, terwijl er voor anderen op dat vlak niets veranderd is. We zijn allemaal met een andere mentale veerkracht aan de start van deze crisis gekomen. Wanneer de coronacrisis ons overspoelde, hadden we allemaal een andere plaats op de veerkrachtschaal. Daarnaast speelt ook onze thuissituatie een rol. Een introvert iemand had in het begin van de crisis waarschijnlijk niet veel last van de opgelegde maatregelen. Maar hoe langer de crisis duurt, hoe meer kans introverten lopen op een depressie door vereenzaming.
Ouders die thuiswerken met jonge kinderen kunnen het moeilijk vinden om veerkrachtig te zijn en om te gaan met de prestatiedruk op het werk. Ook mensen die tijdelijk werkloos zijn, kunnen nu niet ‘herladen’, waardoor ze minder veerkrachtig terug op de werkvloer komen. Ik merk dat bedrijven hierdoor verrast zijn. Werkgevers maken daarom best een duidelijk beleid op rond de terugkeer naar het ‘gewone’ werkleven.
Na de lockdown terug aan de slag gaan, kan ook voor stress zorgen. Hoe komt dat juist?
Dat komt omdat heel veel mensen momenteel overbelast zijn. We leven in een tijd van multitasking: online meetings, voor de kinderen zorgen, voor de grootouders zorgen … Op een normale werkdag spendeer je wat tijd in de auto of op de trein, maar door de coronacrisis kan dat niet meer. Er zijn heel weinig rustmomenten en veel meer redenen om te piekeren. Door die overbelasting zijn veel mensen nu vatbaarder voor stress en burn-outs.
U sprak over de term corona burn-out, wat zijn hier de aanleidingen voor?
De aanleiding van een corona burn-out is die overbelasting waar velen nu mee te maken hebben. Je moet je werk combineren met heel veel andere zaken. Daarnaast wordt er op tv en op de radio constant gesproken over corona. Je kan er geen moment aan ontsnappen, en daar word je niet bepaald vrolijk van.
Bij welke signalen moet je zelf aan de alarmbel trekken?
Cognitieve vermoeidheid, slaapproblemen en jezelf niet meer kunnen ‘opladen’. Veel mensen ervaren ook een verlies van plezier. Activiteiten die ze vroeger wel leuk vonden, zijn nu niet meer zo speciaal.
De cijfers over het coronavirus zijn hoopgevend. Maar zien we dat ook in hoe mensen zich op dit moment voelen?
Mensen gaan zich niet per se beter voelen omdat de cijfers hoopgevend zijn. In tegendeel, mensen gaan zich nu juist meer gaan frustreren door de beslissingen die er worden genomen. Toen de lockdown juist begon, was er soort van samenhorigheidsgevoel. We moeten er samen door en we zullen samen werken aan een oplossing. Maar nu duurt de situatie te lang, waardoor er vlug sprake is van kwaadheid en frustratie. Ook problemen die er al waren voor deze crisis komen nu vlugger naar boven.
Prof. dr. Elke Van Hoof is klinisch psycholoog met specialisaties in psychodiagnostiek, trauma, stress en burn-out. Daarnaast is ze ook zaakvoerder van het Huis voor Veerkracht, een expertisecentrum voor stress, burn-out, bore-out en veerkracht. Begin 2020 richtte ze Ally Institute op, een not-for-profit die nieuwe oplossingen zoekt voor maatschappelijke uitdagingen.
