Het lijkt erop dat JavaScript is uitgeschakeld. Schakel dit in om ervoor te zorgen dat deze website correct werkt.

Tot hier en niet verder: zo stel jij gezonde grenzen aan je omgeving

Gezond.be
9 min read

Volgens de Amerikaanse psychologe Nedra Glover Tawwab hebben zowat alle problemen in ons leven te maken met het stellen van grenzen. In dit artikel legt ze uit hoe dat komt en geeft ze tips om gezonde grenzen te stellen.

Je baas vraag je vijf minuten voor het einde van je werkdag of je nog snel even een extra taak kunt doen. Jij wilt echte rop tijd vertrekken omdat je nog plannen hebt. Toch stem je toe. Je vriendin belt je elke dag om over haar partner te klagen, maar negeert telkens je tips of advies. Ook krijg je zelf niet de kans om iets persoonlijks te delen, want dan minimaliseert ze je gevoelens. Herkenbaar? Dan heb je misschien nood aan duidelijke grenzen in een of meerdere van je relaties. De Amerikaanse psychologe Nedra Glover Tawwab geeft in haar boek Gezonde Grenzen alvast enkele duidelijke signalen die erop wijzen dat je grenzen moet stellen: je voelt je overbelast, je voelt wrok naar mensen die je om hulp vragen, je voelt je opgebrand, je verliest je regelmatig in dagdromen waarin je alles laat vallen en wegvlucht en je hebt geen tijd voor jezelf.

Grenzen zijn verwachtingen

Je vraagt je nu misschien af wat deze signalen met grenzen te maken hebben. Tawwab windt er geen doekjes om: zowat alle problemen in ons leven zijn terug te brengen tot gezonde grenzen. ‘Grenzen zijn verwachtingen en behoeften die helpen je veilig en prettig te voelen in je relaties met anderen’, omschrijft Tawwab in haar boek. ‘Verwachtingen binnen relaties helpen je menstaal en emotioneel in balans te blijven. Leren wanneer ‘nee’ en wanneer ‘ja’ te zeggen is van wezenlijk belang om je prettig te voelen in de omgang met anderen.’

Worden onze grenzen niet gerespecteerd, dan steken allerlei negatieve emoties de kop op. Volgens Tawwab. ‘Je kunt wrok voelen’, legt ze uit. ‘Dat is teleurstelling omdat de ander je grenzen niet respecteert. Daarnaast kun je ook ergernis voelen die zich naar binnen richt in de vorm van zelfondermijning, zelfverwijten en een lage zelfwaardering of zich naar buiten richt in de vorm van driftbuien of een apathische houding. Daarnaast raken we gefrustreerd wanneer het ons niet lukt een behoefte te vervullen, wat leidt tot verlies van hoop en motivatie.’ Het is echter wel jouw verantwoordelijkheid om grenzen aan te geven en anderen op de hoogte te brengen van je behoeften of verwachtingen.

Gezonde grenzen

Tawwab omschrijft in haar boek ook wat gezonde grenzen precies zijn. Mensen met poreuze grenzen delen overmatig persoonlijke info, zijn afhankelijk van anderen, willen steeds mensen pleasen en zijn bang om afgewezen te worden. Deze mensen accepteren vaak ook mishandeling door hun omgeving. Mensen met rigide grenzen zijn dan weer het andere uiterste. Zij delen nooit info over zichzelf, trekken muren op, vermijden kwetsbaarheid en stoten anderen af. Gezonde grenzen liggen in het midden. ‘Gezonde grenzen houden in dat je duidelijk bent over je waarden, naar jezelf luistert, gepaste info deelt, een gezonde kwetsbaarheid toont naar vertrouwenspersonen en ook ‘nee’ kunt zeggen en te horen krijgen zonder dat persoonlijk op te vatten’, legt Tawwab uit. Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, want ‘nee’ zeggen vinden we nog altijd moeilijk. ‘Een veelvoorkomende misvatting over grenzen is dat ze altijd neerkomen op ‘nee’ zeggen’, verduidelijkt Tawwab in haar boek. ‘Dat is echter slechts één manier, soms gaat het ook over alternatieve voorstellen. Bijvoorbeeld aangeven dat je je ongemakkelijk voelt als iemand over een bepaald onderwerp begint en daarom van onderwerp veranderen.’

Schuldgevoel, verdriet, verraad of wroeging

‘Grenzen stellen brengt steeds ongemak met zich mee, maar we moeten daarmee leren omgaan’, zegt Tawwab. ‘Je kunt schuldgevoel, verdriet, verraad of wroeging voelen. Dat mag en er zijn geen manieren om die gevoelens ongedaan te maken. Vaak zijn we bang voor de reactie van de persoon waarbij we onze grenzen stellen, dat ze kwaad worden, ons een egoïst noemen of niets meer met ons te maken willen hebben. Die angst vindt zijn oorsprong niet in de realiteit. Het worstcasescenario is vaak ook het minst waarschijnlijke.’ Volgens Tawwab zijn er heel wat verschillende manieren waarop mensen reageren op het stellen van grenzen. ‘Er kan weerstand zijn, ze kunnen je negeren, vragen stellen, in de verdediging schieten, uitproberen hoe ver ze kunnen gaan, je ghosten of doodzwijgen, maar ook gewoon je grenzen accepteren.’ Er kunnen verschillende redenen zijn waarom mensen jouw gestelde grenzen niet respecteren. Volgens Tawwab heeft dat weinig te maken met die andere persoon, maar eerder met hoe jij je gedraagt. Tawwab geeft bijvoorbeeld volgende redenen in haar boek: je neemt jezelf niet serieus, je roept mensen niet ter verantwoording, ver verontschuldigt je voor het aangeven van grenzen, je stelt je soepel op, je spreekt je niet duidelijk uit of je gaat ervan uit dat mensen uit je gedrag kunnen opmaken wat jij wilt.

Ultimatums in toxische relaties

Het consequent overschrijden van je grenzen is een teken van een toxische relatie. Een ultimatum klinkt hard, maar soms is het de enige manier om te achterhalen of een relatie te redden valt of toxisch zal blijven. Dat kan ook over kleine zaken gaan. Jij vraagt een vriend bijvoorbeeld om niet steeds onaangekondigd langs te komen. Je ultimatum kan dan zijn om de volgende keer de deur niet te openen als hij niet op voorhand verwittigd heeft. Drijf dit echter niet te ver, want dan slaat een ultimatum om in een dreiging. Als je baas je vraagt om over te werken en dreigt om je vrije dag in te trekken als je het niet doet, is dat geen ultimatum meer. Is een toxische relatie niet meer te redden, dan is het voor je eigen welzijn beter om het contact te verbreken. Dat is geen gemakkelijke opgave en brengt vaak een rouwproces met zich mee. Onthoud dat een gezond relatie niet ontwricht zou worden door het stellen van grenzen. Gedurende een relatie kunnen grenzen ook vernieuwd of opnieuw geformuleerd worden.

Grensoverschrijdingen

In ons leven worden grenzen constant overschreden. We maken daarbij een onderscheid tussen micro- en macrogrensoverschrijdingen. Een microgrensoverschrijding heeft geen grote impact op je leven. Je collega vraagt je bijvoorbeeld om naar zijn drink te komen terwijl je niet wilt. Hij probeert je te manipuleren door in te spelen op je schuldgevoel. Dat is een vervelende situatie waarin jij een duidelijke grens moet stellen, maar de band met je collega blijft goed. Een macrogrensoverschrijding tast het weefsel van jullie relatie aan. Bijvoorbeeld een vriend die schulden heeft en keer op keer geld van je leent, maar je nooit terugbetaalt.

Grenzen in relaties

Gezonde grenzen zijn volgens Tawwab toepasbaar op alle vlakken in ons leven. Vooral binnen familierelaties is het belangrijk om gezonde grenzen te handhaven. ‘Ouders moeten de grenzen en behoeften van hun kinderen respecteren, zelfs wanneer ze nog gong zijn. Er is niets mis mee als een klein kind grenzen stelt, zoals geen vlees willen eten of zich ongemakkelijk voelen bij bepaalde mensen. Als ouders zulke grenzen negeren, voelen kinderen zich eenzaam en verwaarloosd, alsof hun behoeften er niet toe doen, en zullen ze als volwassenen met grenzen worstelen’, zegt Tawwab. ‘Grenzen stellen bij je eigen ouders, broers en zussen of schoonfamilie is vaak het moeilijkst. Het kan gaan over het geven van geschenken, geld lenen, de opvoeding van kinderen, tijdsindeling, privacy of zelfs de feestdagen. Ook de rol van je partner en zijn grenzen bij zijn ouders zijn belangrijk. Je hoort een team te zijn met je partner en niet tegen een blok van je partner en zijn moeder aan te botsen, bijvoorbeeld.’

Op werkvlak helpt het stellen van gezonde grenzen bij het voorkomen van een burn-out. We lijden met z’n allen aan het superheldsyndroom, volgens Tawwab, en willen altijd alle bordjes in de lucht houden. Dat is op lange termijn echter niet haalbaar. Door gezonde grenzen te stellen, bewaken we de balans tussen werk en ontspanning. Bij een liefdesrelatie is het dan weer belangrijk om zo snel mogelijk grenzen af te spreken. Ook al kent je partner je misschien door en door, verwacht niet dat hij of zij aanvoelt welke grenzen jij nodig hebt. Je zult je grenzen en verwachtingen duidelijk moeten uitspreken. Slechte communicatie is de voornaamste reden waarom koppels scheiden of uit elkaar gaan. Dat zag Nedra Tawwab keer op keer in de dertien jaar dat ze al relatietherapie geeft. Deze communicatieproblemen gaan bovendien vaak over monogamie, financiën, het huishouden, kinderen en de omgang met de omgeving.

Oefenen

Tawwab moedigt je ten slotte aan om te oefenen met het stellen van grenzen. ‘Begin met betrekkelijk onschuldige grenzen zoals mensen verbeteren wanneer ze je naam verkeerd uitspreken, om hulp vragen in de winkel als je iets niet vindt of eten terugsturen in een restaurant’, zegt ze. In haar boek vind je bovendien nog tal van tips, voorbeelden én oefeningen voor zelfreflectie.

Meer lezen? Gezonde Grenzen van Nedra Tawwab, € 21,99 (HarperCollins).

Door Gezond.be

Deze artikelen kunnen u misschien ook interesseren…

Lees Meer ...

Deze artikelen kunnen u misschien ook interesseren…