Zelfzorg. Je kunt geen magazine openslaan of de term duikt op. Nog te vaak denken we echter dat we goed voor onszelf zorgen als we een kopje thee drinken, een warm bad nemen of een half uur sporten. Maar zelfzorg houdt veel meer in dan dat. Wij spraken erover met Sofie Verstraeten, auteur van het zelfzorg-doeboek Voelgericht Leven.
‘Zelfzorg is voor mij vooral jezelf leren kennen’, vertelt Sofie Verstraeten. ‘Heel diepgaand ontdekken hoe je omgaat met situaties en wat je valkuilen zijn. Durven te luisteren naar je emoties en naar je lichaam, en daar ook naar handelen, om zo weer in balans te komen. Op tijd de pauzeknop durven in te drukken. Een avond nietsdoen, thee drinken en een bad nemen … het kan zeker helpen, maar het is niet genoeg. Zelfzorg is niet iets wat je af en toe doet, je moet het in je dagelijks leven integreren.’
We hebben iets met hippe trends en nieuwe termen, en iedere week lijkt er wel een nieuwe onze wereld binnen te sluipen. ‘Je zag het enkele jaren geleden bij yoga’, gaat Verstraeten verder. ‘Het bestond al eeuwen, maar opeens boomde het enorm. Volgens mij bestaat zelfzorg ook al heel lang, en waren we er op een bepaalde manier ook altijd al mee bezig. Alleen wordt het nu belangrijker, omdat we steeds sneller leven. In de maatschappij van vandaag lopen we onszelf te vaak voorbij. Bij vragen als ‘hoe zit ik nu écht in elkaar?’, ‘wie ben ik?’ en ‘hoe voel ik me?’ staan we amper stil. Nochtans zijn ze fundamenteel om ons leven in balans te krijgen.’
Energie versus stress
Wanneer je nu juist wat extra zelfzorg kunt gebruiken? ‘Dat moet je vooral zelf aanvoelen’, vertelt Sofie. ‘Jezelf leren kennen gebeurt met vallen en opstaan, daar is geen magische truc voor. Wél heeft iedereen lichamelijke signalen waaraan je kunt merken dat je in overdrive gaat. Ik merk dat bijvoorbeeld wanneer ik een migraineaanval krijg. Dan weet ik dat ik het wat kalmer aan moet doen en mijn grenzen moet respecteren. Leer jezelf dus kennen en ontdek welke lichamelijke signalen jou waarschuwen. Dat hoeft niet moeilijk te zijn. Denk bijvoorbeeld eens na over wat je de voorbije week energie gaf of net heel veel stress bezorgde. Door daarbij stil te staan, krijg je enorm veel informatie
over jezelf.’
‘Ik heb voor mezelf leren zorgen op de harde manier. Nadat ik in juni 2018 crashte – ik had last van chronische migraine en probeerde af te rekenen met enkele jeugdtrauma’s, maar die combinatie werd me te veel -, belandde ik in een psychiatrisch ziekenhuis, waar ik een jaar zou blijven. Daar kun je niet anders dan jezelf leren kennen. Zelfzorg dient om zo’n extreme situaties te voorkomen. Nu gaat het opnieuw goed met mij. Ik ga gemakkelijk tot het uiterste, maar weet ondertussen ook wel wanneer ik moet afremmen. Bovendien zeggen de mensen in mijn omgeving ook soms: ‘Dit gaat de verkeerde kant uit!’
Veerkracht
Zelfzorg wordt vaak gelinkt aan die andere populaire term, veerkracht, oftewel het vermogen om met stress en tegenslag om te gaan en er ook van te herstellen. En dat is logisch, legt Sofie ons uit: ‘Als je goed voor jezelf zorgt en beter in balans bent, dan ontwikkel je ook veel meer veerkracht. Die veerkracht helpt je dan weer om makkelijker met bepaalde situaties om te gaan. Als je te weinig voor jezelf zorgt, en daardoor weinig veerkracht hebt, is de kans groot dat je er na een bepaalde situatie moeilijker bovenop geraakt.’
Maar hoe pak je dat nu juist aan, voor jezelf zorgen? Waar moet je op letten? En wat vermijd je beter? ‘Je kunt niet echt iets fout doen bij zelfzorg, zolang je maar naar je lichaam luistert. Je leest online heel vaak dat een bad nemen helpt. Als jij die online tips mooi opvolgt, maar eigenlijk je energie vooral haalt uit buitenkomen en vrienden zien, dan kan dat wel eens wringen. Als je merkt dat iets niet goed aanvoelt, dan moet je er ook mee stoppen. Een laatste tip die ik wil meegeven? Durf écht bij jezelf stil te staan. Het is heel eng om jezelf te leren kennen. Je wilt je negatieve kanten niet altijd zien. Toch is het belangrijk om ook die te erkennen. Wees open over hoe het met je gaat. Praat erover als het even niét zo lekker loopt. En misschien wel het allerbelangrijkste: wees mild voor jezelf. Op sommige dagen voel je je nu eenmaal beter dan op andere. Aan zelfzorg doen betekent ook dat je aanvaardt dat niet alles van een leien dakje loopt.’
Meer lezen? Voelgericht Leven van Sofie Verstraeten (Pelckmans uitgevers, € 18,50)