Kinderen komen vaak met onverwachte vragen. Zeker als het om seksualiteit gaat, is het weleens lastig te bepalen wat je wel of niet uitlegt. In haar nieuwe boek ‘100 antwoorden bij seksuele opvoeding’ geeft de Nederlandse Belle Barbé antwoord op veelvoorkomende vragen van ouders en opvoeders die ze bij haar trainingen en workshops krijgt. Zes weken lang mogen wij daar antwoorden van met jullie delen. Vandaag: de leeftijdscategorie nul tot twee jaar.
Hoe noem ik de geslachtsdelen van mijn kind?
Belle Barbé: ‘Er is een belangrijke stap in de seksuele opvoeding die veel ouders overslaan: het juist benoemen van de geslachtsdelen. Wanneer een kind spelenderwijs het lichaam ontdekt, geven ouders vaak alleen de termen van de lichaamsdelen die makkelijk zijn: neus, buik, voet, kin. De geslachtsdelen worden dan overgeslagen. Voor jongens is het benoemen hiervan misschien nog wel het makkelijkst: piemel. Toch klopt dat ook niet helemaal, onder aan die piemel hangen immers ook nog ballen! Sla die dan ook niet over in je bewoording.’
‘Voor meisjes vinden mensen het over het algemeen een stuk ingewikkelder. In 2018 deed radio-DJ Ruud de Wild nog een poging om tot een ‘nieuwe’ benaming te komen voor het vrouwelijk geslachtsdeel. De meeste stemmen gingen toen naar ‘poenie’, een van oorsprong Surinaams-Nederlands woord. Toch is dat woord vandaag de dag nog steeds geen gemeengoed, het blijft voor veel mensen lastig om een woord te vinden waar ze zich comfortabel bij voelen. Er zijn dan ook zo ontelbaar veel woorden voor het vrouwelijk geslachtsdeel. Een greep: doos, pruim, voorbips, snee, spleetje, framboos, vagina, poffertje, foef … Gelukkig bestaat er al een woord in de Nederlandse taal dat helemaal precies past, anatomisch correct is en wat mij betreft ook nog mooi klinkt: vulva. De vulva is het uitwendige gedeelte, waar de vagina-opening onderdeel van is. Onderdelen van de vulva zijn dus: de venusheuvel, het puntje van de clitoris, de plasbuisopening, de binnenste en buitenste vulvalippen (laten we het alsjeblieft nooit meer hebben over schaamlippen!) en de vaginaopening.’
Wat betekent seksualiteit op jonge leeftijd?
‘Voor de meeste mensen ligt het niet voor de hand dat de seksuele ontwikkeling al begint vanaf de geboorte. Je kunt je daar misschien ook weinig bij voorstellen, omdat de invulling van de term ‘seksualiteit’ op deze jonge leeftijd heel anders is dan bij volwassenen. Als je met een bredere blik naar seksualiteit kijkt, dan zie je dat het op de leeftijd van nul tot twee jaar gaat om het ontdekken van het eigen lichaam, het benoemen (en ontdekken) van de eigen geslachtsdelen en het normaliseren van seksualiteit als onderdeel van het leven. Ook aanrakingen en knuffelen zijn op deze leeftijd erg belangrijk omdat ze kinderen geborgenheid laten ervaren waardoor ze zich geliefd voelen en eigenwaarde en zelfvertrouwen ontwikkelen. Ook kun je vanaf deze leeftijd al bewust bezig zijn met de genderopvoeding van je kind, bijvoorbeeld door stereotypes van ‘mannen en vrouwen’ te doorbreken.’
Wat als de opvang anders met de seksuele opvoeding omgaat?
‘Ben je zelf zo goed bezig met het juist benoemen van de geslachtsdelen, blijkt dat ze op de opvang praten over slurfjes … Er zijn opvanglocaties die een beleid hebben op het gebied van seksualiteit, waarin ook is vastgelegd hoe ze de geslachtsdelen noemen, maar vaak is het een kwestie van de persoonlijke voorkeur van de medewerkers. Ga hierover met hen in gesprek en kijk of er woorden zijn waar iedereen zich in kan vinden. Ook op andere aspecten van de seksuele opvoeding kan de opvang anders te werk gaan dan jij zou willen. Krijgen kinderen de vrijheid om doktertje te spelen? Zijn er boekjes waarin de prinses eens een keer de prins uit de toren bevrijdt? Dat medewerkers van de kinderopvang professionals zijn in de opvoeding van kinderen, betekent niet per se dat ze veel kennis hebben over de seksuele ontwikkeling. In veel opleidingen ontbreekt informatie over seksuele opvoeding en ontwikkeling nog. Breng het dus vooral ter sprake!’
Meer lezen? ‘100 antwoorden bij seksuele opvoeding’ van Belle Barbé (Ploegsma, € 18,99)
