ADHD is vaak erg omstreden omdat de symptomen, in uiteenlopende mate, bij een groot deel van de bevolking voorkomen. De mate waarin dit gedrag een normale manier van functioneren zal belemmeren, hangt af van de normen die binnen een samenleving worden gesteld. Bovendien zijn er voor de symptomen van ADHD geen duidelijke oorzaken aan te wijzen waardoor het geven van een definitie erg lastig wordt.
Symptomen die horen bij ADHD
Wereldwijd is er dan ook al geruime tijd een discussie gaande over de omlijning van de stoornis en de verstrekking van medicijnen om de symptomen tegen te gaan of in de hand te houden.
Iemand die lijdt aan ADHD heeft te maken met een vrij breed scala aan symptomen. Hierbij kun je denken aan:
- overmatige beweeglijkheid die lastig kan worden onderdrukt,
- onrustig gedrag, zowel lichamelijk als mentaal,
- impulsief gedrag,
- minder voorspelbare motoriek
- minder voorspelbare denkwijze.
- gevoeligheid voor externe prikkels,
- het opzoeken van externe prikkels indien deze niet aanwezig zijn
- onvoldoende aandacht geven aan de omgeving,
- concentratieproblemen,
- snel afgeleid zijn.
Indien er erg veel prikkels op iemand met ADHD afkomen, bijvoorbeeld in de vorm van sterke geuren, drukte en achtergrondmuziek in winkels, dan zal de persoon in kwestie vaak geneigd zijn zich terug te trekken en een rustigere plaats op te zoeken. In de vroege jeugd zullen de symptomen van ADHD in de regel het duidelijkst waar te nemen zijn. Om die reden zal de diagnose ADHD vaak worden gesteld bij basisschoolkinderen.
Naar mate personen met ADHD ouder worden, zullen de symptomen geleidelijk aan veranderen. Zo zullen de impulsiviteit en de hyperactiviteit steeds minder duidelijk op de voorgrond treden. De ADHD-problematiek zal zich dan gaan verleggen naar de subtielere symptomen, zoals onoplettendheid, innerlijke onrust, minder goed kunnen organiseren en minder goed taken uit kunnen voeren. Deze veranderingen hebben waarschijnlijk te maken met de andere eisen die door de maatschappij aan een volwassene met ADHD worden gesteld. Maar ook door het beter om kunnen gaan met de beperkingen die ADHD met zich meebrengt. .
Net zoals kinderen die lijden aan ADHD, hebben volwassenen met deze stoornis veel baat bij een vaste werkstructuur zodat er optimaal gefunctioneerd kan worden. In sommige gevallen zullen volwassenen met ADHD bewust een werkomgeving kiezen die als minder belastend wordt ervaren.
De diagnose ADHD stellen
De diagnose ADHD kan door elke arts gesteld worden, maar dit zal in de regel gebeuren door een psychiater, psycholoog of door een orthopedagoog die daarvoor specifieker zijn opgeleid. Het zal echter aan een arts voorbehouden blijven om eventuele geneesmiddelen aan iemand met ADHD voor te schrijven.
Om de diagnose ADHD te kunnen stellen, zijn er een aantal tests en observaties nodig. Tot op de dag van vandaag bestaat er echter geen standaardtest waardoor er een willekeur aan diagnosestelling ontstaat en de diagnose dikwijls tendentieus kan worden genoemd. Het kan zelfs gebeuren dat de diagnose ADHD ten onrechte wordt gesteld. De kans op een foutieve diagnose zal bij jongens vaak nog groter zijn dan bij meisjes omdat bij vergelijkbare symptomen een meisje eerder vrij van ADHD zal worden verklaard.
Verschillende vormen van ADHD
ADHD kan onder worden verdeeld in verschillende types:
- ADHD-I: is het voornamelijk onoplettende type waarbij voornamelijk gesproken kan worden van een ernstige en aanhoudende vorm van aandachtsgebrek. Iemand die lijdt aan dit dromerige type ADHD zal moeite hebben om de aandacht in het heden te houden. Een andere informele benaming voor dit type ADHD is ADD.
- ADHD-H: is voornamelijk ernstig en aanhoudend hyperactief en impulsief.
- ADHD-C: is een gecombineerde, en het meest voorkomende, type waarbij niet alleen onoplettendheid als hyperactiviteit aanwezig zijn.
- ADHD-NAO, ofwel ADHD – niet anders omschreven: dot is een zogenaamde atypische vorm. Iemand die lijdt aan dit type ADHD heeft duidelijk waarneembare kenmerken van de stoornis, maar voldoet verder niet aan de criteria om bij één van de andere types te kunnen worden ingedeeld.
Niet in alle gevallen zal het direct duidelijk zijn om welk type ADHD het gaat. Dit heeft voornamelijk te maken met de vloeiende overgangen tussen de verschillende typen. Daarnaast zullen eveneens de combinaties van symptomen van persoon tot persoon kunnen verschillen. Zo hebben jongens met ADHD vaker te maken met hyperactief-, impulsief- en problematisch gedrag, terwijl meisjes met de stoornis wat eerder zullen neigen naar ADD.
Bijkomende problemen bij ADHD
Kinderen met ADHD hebben dikwijls te maken met meerdere psychiatrische stoornissen, zoals angst, stemmingswisselingen en disruptieve (ofwel regelovertredende- , oppositionele- of opstandige) gedragsstoornissen. Circa de helft van alle kinderen met ADHD ondervinden problemen met het onderhouden van sociale relaties. De omgeving van mensen met ADHD kan hen namelijk gaan uitstoten omdat hun gedrag als storend of ongewenst wordt ervaren.
