Wanneer je artikels over ADHD leest, gaan die meestal over kinderen. Toch zijn er ook heel wat volwassenen met de ontwikkelingsstoornis die, logischerwijs, een andere aanpak vragen en met andere obstakels te maken krijgen. Ria Van Den Heuvel, directeur van ADHD-kenniscentrum ZitStil, sprak met onze redactie over wat de diagnose voor die leeftijdsgroep betekent.
ADHD of Attention Deficit Hyperactivity Disorder wordt gekenmerkt door een tekort aan aandacht, een zekere impulsiviteit en hyperactiviteit. ‘Daar zit het verschil tussen kinderen en volwassenen’, vertelt Ria Van Den Heuvel. ‘Bij volwassenen kan de hyperactiviteit iets meer gedempt en naar binnen gekeerd zijn. Zij hebben in de loop van hun leven vaak een manier gevonden om ermee om te gaan, waardoor de kenmerken aan de buitenkant minder zichtbaar zijn.’
ADHD of gewoon druk?
Het is niet omdat je van nature uit een hevig of verstrooid persoon bent dat je onmiddellijk aan ADHD moet denken. ‘Om de diagnose te stellen heb je altijd een psychiater of neuropsychiater nodig’, gaat Van Den Heuvel verder. ‘Het kan namelijk zijn dat je aandachtsprobleem uit een andere aandoening voortkomt. Het is trouwens ook zo dat ADHD op een continuüm zit. Daarmee bedoel ik dat je het in meer of mindere mate kunt hebben. Maar er is dus wel een bepaald minimum nodig alvorens we echt over ADHD spreken.’
Het onderzoek
En dat minimum wordt vastgesteld aan de hand van een aantal criteria. ‘Per item – aandachtstoornis, impulsiviteit en hyperactiviteit – komen er verschillende vragen aan bod’, zegt Van Den Heuvel. ‘Zo ga je bijvoorbeeld teruggraven naar hoe de persoon zijn/haar jeugdjaren verliepen, welke commentaren hij/zij op rapporten kreeg … Ook het verstandige vermogen wordt getest. Afhankelijk van de leeftijd is er een verschil in hoe dat onderzoek verloopt, maar de onderzochte items blijven wel hetzelfde.’
(Kinder)psychiater
Jammer genoeg schuilt daar bij een grote leeftijdsgroep een bijzonder probleem waar er vandaag de dag nog geen oplossing voor is. ‘Kinderen worden begeleid door een kinderpsychiater en volwassenen door een volwassenpsychiater’, gaat Van Den Heuvel verder. ‘Beide psychiaters zijn heel anders opgeleid. En dan zit je met een categorie jongvolwassenen die eigenlijk geen kind meer zijn en niet meer bij hun kinderpsychiater terechtkunnen, maar ook nog niet als volwassen kunnen beschouwd worden. We noemen dat een transitieleeftijd waar dringend nood is aan een speciale benadering die er nu nog niet is.’
ADHD bij volwassenen: 3 grote groepen
Wanneer we naar ADHD bij volwassenen kijken, onderscheiden we drie grote groepen. ‘Een eerste groep zijn natuurlijk de kinderen die van jongs af aan de diagnose krijgen en opgroeien tot volwassenen’, vertelt Van Den Heuvel. ‘Vervolgens hebben we de ouders van kinderen die de diagnose krijgen en zo zelf ontdekken dat zij de oorzaak zijn, aangezien ADHD een grote erfelijke component heeft. En dan hebben we nog een laatste groep die eigenlijk behandeld wordt voor een andere aandoening en zo ontdekt dat het ADHD is. Zo zien we bijvoorbeeld dat verslaving en ADHD vaak hand in hand gaan.’
Vaak voorkomende struikelblokken
‘Personen met ADHD zijn vaak slecht in relatievorming en hun emoties onder controle houden. Zij gaan veel sneller in conflict dan andere mensen en nemen sneller impulsieve beslissingen’, zegt Van Den Heuvel. ‘Als we kijken naar hun werksituatie zien we dat die heel grillig verloopt. Zij nemen veel sneller ontslag. Tegenwoordig zien we sowieso veel jobhoppers, maar bij hun is dat pas echt iets heel typerend. Op zich is er niets mis met van job te veranderen, maar als je dat te veel doet, kan je geen expertise opdoen.’
Wat kan helpen?
Tijdens belangrijke scharniermomenten in je leven of als je dagelijkse functioneren echt verstoord wordt, kan het interessant zijn om onder begeleiding van je psychiater medicatie te nemen. ‘Maar dat hoeft niet altijd’, gaat Van Den Heuvel verder. ‘Je kunt ook je vaardigheden trainen. Kennis van ADHD is daar een heel belangrijke factor bij. Leer over ADHD en wat het met je doet en waar het een impact op je leven heeft. Het is trouwens zeer nuttig en wenselijk dat je partner zich ook verdiept in de diagnose. Let wel op dat je partner je partner blijft en geen verzorger wordt.’
Zoveel meer dan een ontwikkelingsstoornis
Ten slotte benadrukt Van Den Heuvel ook nog eens het belang van jezelf niet tot ADHD’er alleen te reduceren. ‘Oké je hebt de diagnose ADHD, maar je bent ook een persoon met zoveel andere talenten en kwaliteiten. Denk niet alleen vanuit de beperking, maar vanuit de mogelijkheden. Er zijn zoveel kwaliteiten en kenmerken die onze samenleving kan gebruiken. Zo kunnen personen met ADHD vaak supergoed functioneren in crisissen en heel snel handelen. Zij komen dan ook vaak terecht in beroepen als ambulancier en dergelijke. Zij beschikken ook over een enorme creativiteit en kunnen dingen bedenken waar niemand anders ooit zou opkomen.’
Meer informatie vind je op zitstil.be. Je kunt ook mailen naar info@zitstil.be!
