Het lijkt erop dat JavaScript is uitgeschakeld. Schakel dit in om ervoor te zorgen dat deze website correct werkt.

Check je vlek! Welke vlekjes zijn er en vooral: welke moet je goed in de gaten houden?

Lynn Guillaume
15 min read

Een egale, stralende teint: wie droomt er niet van? Helaas ontstaan met het verstrijken van de jaren alsmaar meer vlekjes. De meesten zijn onschuldig, anderen hou je het best in de gaten. Hoe goed ken jij je vlekjes?  

Moedervlek 

Wat is het?  

Ingrid van Riet, dermatoloog bij Carpe Clinic: ‘Moedervlekken ontstaan uit neurologische cellen die van bij de geboorte een bepaalde genetische code hebben. Die cellen zijn voorbestemd om ooit een moedervlek te vormen. Kinderen van ouders met veel ‘moles’ krijgen meer moedervlekjes dan kinderen van ouders met een egale huid. Dit natuurlijke proces kan je niet beïnvloeden. Vlakke moedervlekken bestaan uit een opeenstapeling van pigmentvormende cellen, melanocyten genoemd. Bij verheven moedervlekken spelen ook andere huidcellen een rol. Basaalcellen en keratinocyten uit de dermis – het levende deel van de huid – zorgen dan voor de verdikking van de huid. De meeste moedervlekjes ontstaan op jonge leeftijd, vaak in de puberteit. Maar ook als zestiger kan je op een dag plots een nieuw vlekje spotten.’ 

(On)schuldig?  

‘Hoewel moedervlekjes niet direct met de zon te maken hebben, speelt zonnestraling wel een rol bij hun gezondheid. Te veel blootstelling aan de zon kan de werking van melanocyten verstoren. Wanneer deze pigmentcellen ongecoördineerd groeien en delen kunnen ze een melanoom vormen: een agressieve, wispelturige tumor die het best zo snel mogelijk opgemerkt wordt. Hoe vaker je moedervlekken bestraald worden, hoe groter de kans dat ze op een bepaald moment degenereren. Ook wrijving en irritatie kunnen het ontaarden stimuleren. Een vlekje ter hoogte van je behabandje of riem is daarom riskanter dan een moedervlek in het midden van je rug. Moedervlekjes hebben baat bij rust. Af en toe een haartje uit een moedervlek verwijderen, is niet zo erg. Maar loop je er constant aan te pulken en krijgt het ook wrijving of zonnestraling te verduren, dan is er sprake van te veel uitlokkende factoren. Hou je huidvlekjes goed in de gaten, ook de zones waar je niet meteen aan denkt, zoals je voetzolen. Iedere plotse verandering is verdacht. Je doet er goed aan om je huid ieder seizoen goed te checken. Maar niet iedere plek op je lichaam kan je zelf makkelijk controleren, denk bijvoorbeeld aan je schedel, de huid onder je behasluiting, de vagina … Voor een grondige check heb je een getraind oog nodig. Ik laat mijn huid jaarlijks nakijken door een gespecialiseerd dermatoloog.’ 

Met de ABCDE-regel kan je je huid controleren op verdachte vlekjes. Merk je op een van deze vlakken een verandering op? Contacteer dan je huidarts.  

  • De A van Asymmetrie – de moedervlek verandert van vorm en is niet meer rond. 
  • De B van Boord – de rand van de moedervlek is onregelmatig en niet scherp afgelijnd. 
  • De C van het Engelse woord colour (kleur) – de kleur van de moedervlek verandert en wordt lichter of donkerder. 
  • De D van Diameter – de moedervlek wordt groter. 
  • De E van Evolutie – onrustwekkende veranderingen, zoals jeuk, irritatie, bloeden en korstvorming.  

Wat te doen?  

Dr. van Riet: ‘Een moedervlek kan je enkel chirurgisch laten verwijderen. Een snede in de dermis veroorzaakt altijd een litteken. Het nieuwgevormde collageen in het littekenweefsel heeft immers nooit dezelfde richting of structuur als de originele huid. Spelen er medische redenen, dan heb je uiteraard geen keuze. Gaat het enkel om cosmetische redenen, dan denk je er het best goed over na. De locatie op de huid, de leeftijd en de huidconditie spelen een rol bij littekenvorming. Bij jonge mensen en op plaatsen met veel tractie – zoals de schouderbladen en knieën- raden we zelfs af om zonder medische grond een moedervlek weg te snijden. En ook in het decolleté snijden we liever niet zonder reden. De kans is groot dat het litteken storender zal zijn dan het vlekje. Hoe jonger de huid, hoe elastischer ze is. Vergelijk de huid met een elastiekje dat uit elkaar schiet als je het doorsnijdt. Een jonge huid is krachtig en kan een litteken snel doen openrekken. Een rijpere huid is als het ware een versleten rekkertje en geneest meestal mooier. Ook het gezicht herstelt trouwens meestal vrij goed. De vele talgklieren bevorderen het genezingsproces. Laat je na het verwijderen van een moedervlek altijd goed opvolgen door je arts. Mocht het litteken dik of rood worden, dan kan hij met corticoïden snel bijsturen. Verdikte of verdunde littekens kunnen we met behulp van cortisone, siliconengel en lasers als INFINI helpen verzachten, maar voorkomen is altijd beter dan genezen.’ 

Pigmentvlekken 

Wat is het?  

‘De zon speelt een belangrijke rol bij de vorming van huidvlekjes. Zonnestralen stimuleren de werking van melanocyten. Deze pigmentcellen maken pigmentbolletjes aan die stelselmatig aan de bovenliggende huidlagen afgegeven worden en de huid egaal doen kleuren. Met de leeftijd en door een teveel aan zon geraakt dit proces verstoord. Sommige pigmentcellen produceren te veel pigment en vormen pigmentvlekken. In andere pigmentcellen valt de aanmaak stil. Zonneschade zorgt ervoor dat de pigmentatie in de huid niet meer egaal is.’ 

(On)schuldig?  

‘Pigmentvlekken zijn niet gevaarlijk, maar wel ontsierend.’ 

Wat doen?  

‘Met lasertherapie kunnen we het teveel aan pigment weghalen. We werken daarbij met zachte lasers die de pigmentcel niet echt raken. Een melanocyt laat je namelijk het best zo veel mogelijk met rust. De meeste lasers werken het best op een zo licht mogelijke huid. De wintermaanden zijn daarom een ideale behandelperiode. Maar we beschikken ook over speciale lasers met korte pulstijden die we het hele jaar door kunnen gebruiken. Bij mediterrane huidtypes die zelfs tijdens de winter snel pigment aanmaken zetten we nog andere lasers in. Met ons VISIA-toestel kunnen we de huid van het gelaat tot in de diepte onderzoeken. Het toont ook de vlekken die zich diep in de huid aan het vormen zijn en laat ons toe om ook preventief te werken. We passen het toe bij iedere patiënt die zijn huidconditie wil verbeteren. Met de laser behandel je een momentopname, maar zonneschade diep in de huid kan je helaas niet terugdraaien. Om de huid mooi te houden, is een jaarlijkse laserbehandeling geen overbodige luxe. En ook een goede zonnebescherming is cruciaal om verdere schade te vermijden.’ 

Melasma 

Wat is het?  

Dr. van Riet: ‘Bij melasma of zwangerschapsmasker is er sprake van een hyperstimulatie van de pigmentvormende cellen. Hormonale veranderingen spelen een belangrijk rol, maar we weten dat ook hevige zonneblootstelling een belangrijke trigger is.’ 

(ON)gevaarlijk?  

‘Melasma is onschuldig, maar wel vervelend.’ 

Behandelen?  

‘Melasma is een lastig te behandelen huidkwaal. Melanocyten zijn slimme celen. Ze komen uit het neurologische systeem van ons lichaam en hebben als het ware ‘the brains’ om over een sterk geheugen te beschikken. Tijdens de winter neemt het teveel aan pigment in de huid af, maar eens de zon zich laat zien beginnen de pigmentcellen weer op volle toeren te draaien. Dat proces zet je niet zomaar stop. Bij melasma zijn irriterende behandelingen uit den boze. Alles wat de huid prikkelt of rood maakt is nefast en kan de aanmaak van pigment triggeren. Verzorg je huid dagelijks met kalmerende producten. Crèmes met ingrediënten als hydroquinone en tranexaminezuur helpen de pigmentvorming tot rust te brengen. The Ordinary heeft een goed product met niacinamide in haar gamma. En bij SkinCeuticals vind je goede producten met depigmenterende bestanddelen. Zachte peelings helpen om het opgestapelde pigment in de opperhuidcellen te verwijderen en ook zachte laserbehandelingen kunnen zinvol zijn. Maar voorkomen is altijd beter dan genezen. Een goede zonnebescherming tijdens de zwangerschap is key.’ 

Rode puntjes 

Wat is het?  

Dr. van Riet: ‘De Fransen noemen deze rode vlekjes die vaak een beetje op de huid liggen ‘points rubis’. Deze rode verkleuringen zijn kleine angioompjes: goedaardige opstapelingen van kleine bloedvaatjes.’ 

(On)schuldig?  

‘Het is een typisch kenmerk van huidveroudering en compleet onschuldig.’ 

Behandelen?  

‘Wie deze vlekjes storend vindt, kan ze makkelijk laten wegflitsen. De laser doet de haarvaatjes krimpen, waardoor het rode vlekje verdwijnt.’ 

Kleine witte spikkeltjes 

Wat is het?  

Dr. van Riet: ‘Een toxische zonneblootstelling kan de werking van pigmentellen compleet verstoren. Denk maar aan oudere mensen die hun hele leven op het strand spendeerden. Vaak hebben zij als het ware een tijgervel, met witte, bruine, donkere en rode plekken. Door een teveel aan zon kan de pigmentaanmaak in overdrive geraken, maar net zo goed stilvallen. Met de leeftijd hebben heel wat mensen last van kleine, pimentloze vlekjes op de huid. We zien deze mini-vitiligoplekjes het vaakst op de voorkant van de scheenbenen en op de bovenkant van de onderarmen. Zones die veel aan zonlicht blootgesteld worden.’ 

(On)schuldig?  

‘Niet gevaarlijk.’ 

Wat te doen?  

‘Deze vorm van zonneschade is helaas onomkeerbaar en neemt toe met de jaren. Zonneschade wordt namelijk pas jaren later zichtbaar. In de jaren ‘80 en ‘90 droomde iedereen van een bruine huid. Wie als tiener vaak naar de zonnebank ging, zal daar op latere leeftijd de prijs van betalen.’ 

Ouderdomsvlekken 

Wat is het?  

Dr. van Riet: ‘Met leeftijd komen pigmentafwijkingen vaker voor. Verouderingsvlekken bestaan in verschillende vormen. Keratosen zijn roodbruin gekleurd en vaak wat schilferig. Andere ouderdomsvlekken zijn vlak en bruin of liggen als een soort van wratje op de huid: verruca seborrhoica. Naast leeftijd en erfelijkheid speelt de zon ook hier een cruciale rol. Ouderdomsvlekken komen het vaakst voor op zones die veel zon te zien krijgen, zoals het decolleté. Ook de handen, onderbenen en – armen zijn gevoelig voor ouderdomsvlekken.’ 

(On)schuldig?  

‘Niet gevaarlijk, wel vervelend.’ 

Wat te doen?  

‘Huidvlekken doen je huid sneller ouder lijken dan rimpeltjes. Heel wat patiënten dromen van een egalere huid. Depigmenterende crèmes kunnen verlichting bieden, maar omdat ouderdomsvlekken gepaard gaan met verstoorde verhoorning van de huid heb je ook een behandeling met peelend effect nodig. Producten met vitamine A en afgeleiden als retinol werken zeer goed bij deze vorm van zonneschade. Ze werken zacht peelend, bevorderen de regulatie van de keratinocyten in de dermis en dragen op lange termijn bij aan de stevigheid van de huid. Vitamine A is een medicijn en enkel op voorschrift verkrijgbaar. Retinol is zachter en zit in heel wat commerciële crèmes. Met lasers die op het pigment inwerken kunnen we de huidverkleuringen aanpakken. Maar ook fractionele lasers, die de huid als het ware wat afschaven, zijn belangrijk om de huidstructuur te verbeteren. Dat klinkt pijnlijk, maar zelfs bij onze krachtigste lasers is de roodheid na maximaal vier dagen verdwenen. Een goede verzorging én zonnebescherming nadien zijn cruciaal.’ 

Sproetjes 

Wat is het?  

Dr. van Riet: ‘Sproetjes zijn een vorm van aangeboren hyperpigmentatie die vooral bij lichte huidtypes voorkomt. Als de zon schijnt komen deze verkleuringen tevoorschijn, om tijdens de wintermaanden weer te vervagen.’ 

(On)schuldig?  

‘Sproetjes zijn onschuldig. De meesten ervaren ze niet als storend, tenzij ze met de jaren in grotere ouderdomsvlekken veranderen.’ 

Wat te doen?  

‘Om sproetvorming te voorkomen kan je niets anders doen dan je huid goed tegen de zon beschermen. Worden de sproeten groter en blijven ze permanent aanwezig, dan kunnen we de huidverkleuringen aanpakken met de laser.’ 

Post-inflammatoire hyperpigmentatie 

Wat is het?  

Dr. van Riet: ‘Acné kan voor donkerbruine vlekjes op de huid zorgen. Een ontstekingsreactie in de huid wakkert namelijk de pigmentvorming aan, waardoor een rood vlekje in een bruine verkleuring verandert. Vooral mensen met een donkere huid hebben er last van.’ 

(On)schuldig?  

‘Onschuldig maar vervelend.’ 

Wat te doen?  

‘Deze bruine huidverkleuringen vervagen vanzelf, maar dat vraagt tijd. Bij acné is het daarom belangrijk om de ontstekingsreactie aan te pakken en pigmentvorming te voorkomen. Is het kwaad al geschied? Dan bevordert regelmatig peelen de afbraak van het teveel aan pigment. Je kan voor het slapengaan een zachte peeling met fruitzuren zoals salicylzuur gebruiken. De meeste huidtypes verdragen dit zonder problemen. Wie een erg gevoelige huid heeft, beperkt zich het best tot 2 à 3 keer per week. SkinCeuticals Correct Glycolic 10 Renew Overnight is een goede nachtverzorging die op lange termijn de kwaliteit van de huid helpt verbeteren. Het is trouwens ook een goed middel om zonneschade te vervagen.’ 

Bescherm je huid!  

De sleutel naar een egale huid ligt in een goede zonnebescherming ‘Het meest ondankbare maar ook het belangrijkste advies dat we patiënten meegeven’, zegt Dr. van Riet. ‘Kies voor een zonnecrème met een voldoende hoge beschermingsfactor. UVB-filters gaan verbranding van de huid tegen, terwijl UVA-filters tegen zonveroudering beschermen. Let er dus op dat je crème tegen UVB- én UVA-straling beschermt. Heel wat crèmes bevatten enkel een UVB-filter. Je huid zal dan niet verbranden, maar wel zonverouderen. Let ook op de beschermingsfactor. Een zonneproduct met factor 50 beschermt je huid voor 90%, gedurende 2 à 3 uur. Als je voldoende product gebruikt, tenminste. Blijf ook een gebruinde huid goed beschermen om zonneschade te voorkomen. Je apotheker kan je helpen bij de keuze van een kwalitatief product.’ 

Door Lynn Guillaume

Deze artikelen kunnen u misschien ook interesseren…

Lees Meer ...

Deze artikelen kunnen u misschien ook interesseren…