Protten laten, we doen het allemaal. Ook al wordt het vaak gezien als iets om ons voor te schamen, het is zelfs heel natuurlijk. We hebben het met gastro-enteroloog Heiko De Schepper over de oorzaken, oplossingen en het taboe van winderigheid.
Dokter Heiko De Schepper: ‘Iedereen heeft lucht in zijn darmen. Die lucht komt daar door drie verschillende mechanismen. Ten eerste slikken we doorheen de dag heel de tijd lucht door, bijvoorbeeld bij het doorslikken van ons speeksel of tijdens het eten. Ten tweede is lucht een restproduct van de vertering van ons eten. Als laatste factor heb je jouw microbioom, dit zijn alle bacteriën die in je dikke darm zitten. Die gaan de voedingsstoffen die je zelf niet goed verteerd krijgt voor jou afbreken. Deze drie processen zijn volledig normaal en gaan gepaard met gasvorming. Er kunnen wel enkele problemen ontstaan. Zo heb je mensen die té veel lucht slikken, dat is een gedragsstoornis genaamd aerofagie. Die mensen zullen ook meer last hebben van winderigheid. Ook mensen met verteringsproblemen, bijvoorbeeld door een lactose-intolerantie, hebben vaak last van meer gasvorming.’
Overdaad schaadt
‘Bepaalde voedingsstoffen werken gasvorming in de hand. Uien, koolsoorten en bonen zijn de klassiekers, maar ook verschillende andere groenten en fruit zorgen ervoor dat je meer winden laat. Dat komt omdat ze vrij veel natuurlijke suikers bevatten. Fruit eten hoort bij een gezond dieet, maar overdaad schaadt. Wanneer je zo’n vier à vijf stukken fruit per dag eet, biedt je enorm veel suikers aan je maag-darmsysteem aan. Dat krijgt dat allemaal niet verteerd. We zien daarom ook dat mensen die vooral plantaardig eten meer last hebben van winderigheid. Mensen die vegetarisch of veganistisch eten moeten er dus voor zorgen dat ze divers eten en voor degelijke vervangproducten kiezen. Anderzijds is te veel vlees eten ook niet goed. Meer zelfs: het kan zorgen voor een verhoogd risico op darmpolypen en op termijn darmkanker.’
Je dieet aanpakken
‘Als er geen onderliggende oorzaak te vinden is, kunnen we eigenlijk weinig doen aan winderigheid. Daarom kiezen we vooral voor dieettherapie. We kijken wat de patiënt eet en of we bepaalde voedingsstoffen kunnen weglaten. Zo zien we dat een lactose-intolerantie frequent voorkomt in onze samenleving. Door zuivel te schrappen kan het probleem al opgelost zijn. Is het probleem hardnekkiger, dan werken we samen met een diëtist. Is de oorzaak nog steeds niet duidelijk, dan wordt er beroep gedaan op het FODMAP-dieet. In de eerste fase worden alle verschillende suikers uit de voeding geschrapt, zo kunnen we kijken of de situatie verbetert. Is de winderigheid onder controle, dan kunnen we die suikerproducten groep per groep terug opnemen in de voeding. Deze aanpak is heel individueel, want iedereen heeft andere bacteriën in zijn of haar darm. Denk je nu: ik laat misschien wel veel winden en zou het graag wat meer onder controle krijgen, maar een dokter heb ik misschien nog niet direct nodig? Begin dan eens met je maaltijdhygiëne. Zorg ervoor dat je niet te snel eet en beperk je inname van frisdranken. Ook kun je gemakkelijk thuis koemelk vervangen door bijvoorbeeld sojamelk om je zuivelinname te verminderen. Merk je ineens toch forse veranderingen in je stoelgang en windenpatroon? Dan contacteer je beter een dokter. Ook bij bloed in de stoelgang, gewichtsverlies zonder reden, ernstige diarree of braken bel je best met je huisarts.’
Let it go?
‘Af en toe een wind inhouden is zeker niet erg. Zo kun je ook zonder problemen je stoelgang uitstellen, je hebt namelijk niet altijd een toilet in de buurt. Maar moet je een wind laten of naar het toilet gaan dan is daar ook een goede reden voor. Ga je die signalen dus voor een langere tijd negeren, dan kan het wel tot problemen leiden. Wist je bijvoorbeeld dat je één tot anderhalve liter gas in je darm bijhoudt als je een volledige dag geen enkele scheet laat? Dat kan op termijn heel ongemakkelijk voelen. Maar vergis je niet, dat is niet gelijk aan één tot anderhalve kilo, zoals beweerd werd in De Slimste Mens Ter Wereld, want lucht is uiteraard gewichtloos. Een mens produceert ook maar 200 tot 250 gram stoelgang op een dag. Dus anderhalve kilo winden laten is echt héél ruim geteld.’
En dan nog over de geur
‘We weten dat mensen die veel vlees eten een minder aangename geur van winden hebben. Dat komt voornamelijk omdat er in vlees veel producten zitten die afgebroken worden tot zwavelstoffen in je eigen stoelgang. Dat kun je vergelijken met de geur van rotte eieren. Mensen die geconstipeerd zijn of een onderliggende darmaandoening hebben, krijgen ook een verandering op vlak van geur. Maar enkel op de geur kunnen we uiteraard geen diagnose stellen.’
No shame in een scheetje laten
‘In onze samenleving zijn we heel panisch over alles wat met stoelgang en winderigheid te maken heeft. In andere samenlevingen is het laten van een wind nochtans totaal geen taboe. Eigenlijk zouden we allemaal vrij en blij een scheet moeten kunnen laten wanneer we willen. Het is heel normaal en zoals ik al zei heeft iedereen lucht in zijn of haar darm die eruit moet.’
Meer lezen van Heiko De Schepper? Prikkelbare darmen, Pelckmans uitgeverij (€22,50)
