De coronacrisis heeft ervoor gezorgd dat we massaal begonnen te bewegen. Daardoor wonnen ook sporthorloges en smartwatches enorm aan populariteit. Tom Teulingkx, sportarts en voorzitter van de sportartsenvereniging SKA, vertelt hoe accuraat ze tegenwoordig zijn, maar ook waar ze nog steeds tekortschieten.
‘Hartslagmeters werden voor het eerst gebruikt in de paardensport’, begint sportarts Tom Teulingkx zijn mini-geschiedenisles. ‘Polar bijvoorbeeld, een van de bekendste hartslagmetermerken, heeft zijn start gemaakt in de paardensport en is later verder geëvolueerd naar de brede bevolking. Hartslagmeting was het eerste en enige item dat werd weergegeven. Zo kon je een idee krijgen van hoe intensief je aan het sporten was. De hartslagmeter werd voordien altijd gemeten met een borstband. Dat is niet altijd comfortabel, zeker bij dames kan dat voor problemen zorgen. Dat was een van de redenen waarom de hartslagmeters voortaan in het horloge werden verwerkt. In slechts tien jaar tijd hebben ze enorme evolutie doorstaan, er zijn vooral veel toeters en bellen bijgekomen. Die toestellen hebben ondertussen ook heel wat andere functies: muziek luisteren, berichten lezen, slaapmeting. Allemaal zaken die voor sporters handig zijn om rond de pols te hebben. Toch zijn er zijn nog altijd heel weinig tot geen modellen die de accuraatheid van borstbanden naderen. De hartslag die je rond je pols ziet, is niet altijd even juist als die van een borstband.’
Keerzijde van het horloge
‘Je kan tegenwoordig op zo’n toestel zien hoe lang het duurt voor je terug gerecupereerd bent en hoe hoog je Vo2max is (een maat voor conditie). ‘Nu moet u drie dagen rusten voor de volgende inspanning’, toont het toestel dan. Maar daar stel ik mij natuurlijk wel wat vragen bij. Want als sportartsen zo’n zaken willen berekenen, doen ze dat met heel ingewikkelde apparatuur. Blijkbaar kan zo’n horloge dat wél meteen weergeven door het rond je pols te dragen. Ik wil maar zeggen: soms baseren mensen zich heel sterk op bepaalde cijfers die niet altijd even accuraat zijn. Ik raad als arts dus altijd aan om de gegevens met een korrel zout te nemen. Je moet dus heel rationeel met zo’n toestel omgaan.’
‘Versta me niet verkeerd, ik ben enorm voorstander van sporthorloges en heb zelf al heel veel verschillende modellen en merken gehad. Maar ik ben altijd bang dat mensen de slaaf worden van hun polshorloge. En dat daardoor ze vergeten waar sport juist rond draait, namelijk ontspannen aan je gezondheid werken. Vaak zie ik dat sporters tijdens een training meer op hun horloge kijken dan naar de omgeving. Hoe kan je nog genieten van sporten als je muziek luistert, wordt gebeld, tien WhatsApp-berichten binnenkrijgt en dan nog eens overspoeld wordt door al je trainingsparameters? Ik ben er persoonlijk zelf als langeafstandsloper en fietser van afgestapt. Af en toe luister ik wel eens een podcast maar eigenlijk probeer ik zonder enig toestel te sporten om zo beter naar mijn lichaam luisteren. Zolang je nog goed kan ademen en ervan kan genieten, ben je goed bezig. Back to the basics, raad ik aan.’
De juiste hartslag
Wil je toch graag wat gecontroleerde sporten, dan raadt Tom Teulingkx vooral een instapklare hartslagmeter aan. ‘Houd het simpel! De hartslag is nog altijd de gemakkelijkste en best betrouwbare parameter voor startende sporters. Ook voor mensen die met een trainer of coach werken, is het zeer handig. Ik vraag als sportarts bijvoorbeeld heel dikwijls de gegevens van mijn patiënten op. Dan zie ik al in één oogopslag wat er aan de hand is, zelfs hartritmestoornissen zijn soms te detecteren. Alle informatie die door een sporthorloge verzameld wordt, is dus zeer interessant. Het probleem is dat je de gegevens als gewone sporter niet altijd zelf kan evalueren of er conclusies uit kan trekken.’
Wil je op een juiste manier sporten, dan blijf je best tussen bepaalde hartslagzones. Om die zones te bepalen kan je best langsgaan bij een sportarts. Tom Teulingkx: ‘Je hoort vaak waaien dat je zelf je hartslagzone kan berekenen volgens de eenvoudige formule: 220 min je leeftijd. Bij 60% van de gevallen zal dat wel correct zijn. Maar gebruik je deze richtlijn en ben je bij die 40% waarbij deze formule niet klopt, dan ben je op een verkeerde hartslag aan het sporten. Het is belangrijk om te beseffen dat een hartslag een individuele paramater is. Je kan je hartslag dus niet vergelijken met de vriendin waarmee je gaat joggen. Je hartslagzones veranderen trouwens niet wekelijks of maandelijks, we weten wel dat je maximale hartslag ieder jaar zakt. Die blijft dus niet even hoog als toen je twintig was.’
Geen zin om langs te gaan bij een sportarts, dan let je best op een aantal dingen. ‘Ben je op een hartslag aan het sporten waarop je niet meer kan praten met de persoon naast jou, dan ben je té intensief bezig. Je bent pas op een goede manier aan het sporten als je nog comfortabel bent en normaal kan praten, dat vergeten veel mensen. Ook het principe ‘no pain, no gain’ volgen wij in de sportwereld echt niet. Veel sporters denken dat ze de volgende dag spierpijn moeten hebben en moe zijn om goed gesport te hebben, maar dat is eigenlijk net het omgekeerde. Gaan sporten en niet heel moe zijn als je terug komt, is meestal de beste training. Spierpijn betekent namelijk spierafbraak en dat moet je vermijden. Maar dat krijg je heel moeilijk uitgelegd aan sporters.’
Tips voor een nieuw sporthorloge
Wil je nog graag een (nieuw) sporthorloge aanschaffen. Dan geeft Tom Teulingkx nog een paar tips: ‘De instapprijzen voor een standaardhartslagmeter liggen tussen de 50 en 60 euro en kunnen oplopen tot 600 euro. De prijs is meestal bepalend voor de toeters en de bellen die er in zitten. Ik raad vooral aan om bij de geëigende merken te blijven. Ook belangrijk is om een gecodeerd aan te schaffen. Dat wil zeggen dat het alleen aan jouw lichaam gelinkt is. Wat daarbij interessant kan zijn, is dat de gegevens worden opgeslagen. Meestal komen de toestellen nu ook met een eigen overzichtelijke app. Maar ook een ingebouwde gps of stappenteller bijvoorbeeld zijn handige tools. Die maken het sporten nog wat gevarieerder, aangenamer en uitdagender waardoor we blijven sporten. En dat is ook de bedoeling van zo’n sporthorloge. Veel hangt er dus van af wat je zelf wilt en nodig hebt. Maar ik zou zeggen: begin heel simpel met niet te veel gegevens. Als je er echt vertrouw mee bent kan je later nog steeds een geavanceerder toestel kopen.’
