Heel eenvoudig gezegd is dyslexie is een beperking of stoornis in het dagelijks functioneren waarbij iemand extra veel moeite heeft met het lezen. In veel gevallen is ook het vermogen tot schrijven beperkt wat in feite helaas logisch is daar juist door het lezen, ook het vermogen tot leren en dus het schrijven beperkt wordt. Overigens wil dat niet zeggen dat er sprake is van een beperkte leerbaarheid. Echter in de huidige maatschappij waarbij communicatie in vele varianten wordt gebezigd is een goede leesvaardigheid essentieel. Kinderen die dan hinder ondervinden van dyslexie komen dan snel op een achterstand te staan in hun ontwikkeling.
Kinderen waarbij dyslexie is geconstateerd hebben met name moeite met de normale lees- en spellingsvaardigheden die men op basis van hun leeftijd mag verwachten. Deze kinderen lezen vaak trager dan hun leeftijdsgenootjes en maken vaker fouten bij het lezen en/of spellen in vergelijking met hun klasgenootjes.
Kinderen die met dyslexie zijn gediagnosticeerd ondervinden met name hinder, wanneer:
- er een betere taalvaardigheid wordt verwacht (met name het spellen van onbekende en lange woorden)
- er sprake is van een bepaalde tijdsdruk (proefwerken en tijdsgebonden opdrachten)
- er sprake is van het zogenaamde "multitasken", bijvoorbeeld gelijktijdig luisteren en schrijven
Hoe wordt de Diagnose voor Dyslexie gemaakt?
Voor een correcte diagnose indien er dyslexie wordt vermoed, is uitgebreid onderzoek noodzakelijk. Pas dan kan er met zekerheid worden gesproken over dyslexie. Er is immers pas sprake van dyslexie als er niet voldoende resultaat wordt bereikt op het gebied van de taalvaardigheid van het kind. Als ondanks de aangeboden extra hulp, bijvoorbeeld door extra aandacht van een leerkracht of remedial teacher er over een van te voren afgesproken periode geen vooruitgang wordt geboekt op het gebied van taalvaardigheid, kan de diagnose woordblindheid worden gesteld.
Onder kinderen in de basisschoolleeftijd komt dyslexie geregeld voor. Slechts 5% van de kinderen in die leeftijdscategorie heeft dyslexie. Vaak wordt gedacht dat deze kinderen minder intelligent zijn doordat zij trager overkomen door hun ontwikkeling op taalgebied. Er is echter geen wetenschappelijk draagvlak voor een verband tussen dyslexie en intelligentie. Onafhankelijk onderzoek heeft aangetoond dat kinderen met dyslexie lager zouden scoren op het gebied van intelligentie.
Symptomen van dyslexie tijdens de kleuterleeftijd
Het is niet geheel ongebruikelijk dat er tijdens de kleuterperiode al aanwijzingen zijn dat een kind dyslectisch is. Dyslexie bij deze jonge kinderen is bijvoorbeeld te herkennen aan een van de volgende symptomen:
- moeite hebben met het onthouden van liedjes
- het zelfstandig maken van rijmpjes is een lastige opgave
- het onthouden van namen is lastig, bijvoorbeeld namen van vriendjes op school, sommige straatnamen, moeilijke en nieuwe woorden
Deze situaties betekenen niet dat het kind per definitie dyslectisch is, alleen een arts kan die diagnose na onderzoek stellen.
Hoe ontstaat dyslexie bij kinderen?
Bij het leren lezen worden letters en combinaties van letters omgezet in klanken, en worden de hersens van het kind gestimuleerd om de klank te verbinden aan een klank-specifieke betekenis. Kinderen met dyslexie hebben moeite om het verband tussen de klank aan de ene kant en de betekenis aan de andere kant te "zien". Met name het onthouden en het eigen maken van de klan-betekenis combinatie verloopt problematisch. Er wordt dan gezegd dat de automatisering van het lezen niet goed functioneert.
Waarschijnlijk wordt dat veroorzaakt doordat een specifiek gedeelte van de hersenen niet functioneert zoals het zou moeten. Het kind moet erg veel moeite doen om de klank te verbinden aan de betekenis. Daarnaast dienen de hersenen ook getraind worden in het onthouden en reproduceren van de klank (het multi-tasken). Dit proces verloopt bij kinderen met dyslexie dus niet automatisch zoals dit bij kinderen zonder dyslexie wel het geval is. Vergelijk het met het leveren van een inspanning die een grote mate van concentratie vergt in een vermoeide toestand.
Het begrijpen van taal is voor een kind met dyslexie geen probleem. Echter, het verwerken van de klankinformatie gaat trager en heeft daardoor dus wel invloed op de wijze waarop het kind de taal machtig wordt. Het werkt net even wat anders bij kinderen met dyslexie. Hierdoor blijkt het voor deze kinderen vaak moeilijker te zijn om in een relatief korte periode voldoende taalinformatie te kunnen onthouden en te reproduceren.
Een ogenschijnlijk eenvoudige taalopdracht blijkt dan een hele opgave te zijn waardoor het beeld ontstaat dat het kind over minder capaciteit beschikt om te leren. De toegespeelde informatie is dan teveel voor het verwerkingsproces.
Wanneer naar de huisarts voor dyslexie?
Dyslexie wordt vaak bij kinderen pas op school gesignaleerd, juist omdat er dan een leerinspanning geleverd moet worden. Indien u zelf vermoedt dat er wellicht sprake zou kunnen zijn van dyslexie bij uw kind dan is een bezoek aan de huisarts niet direct noodzakelijk.
Het doen van navraag bij de school en bij de leerkrachten van uw kind is in veel gevallen zinvoller omdat ze vaker te maken hebben met kinderen die ogenschijnlijk wat moeilijker leren. Niet elk geval van "traag" leren hoeft te wijzen op dyslexie. Als de school of de leerkracht vermoed dat er sprake zou kunnen zijn van dyslexie kan onderzocht worden in hoeverre eventuele leer en/of concentratie problemen binnen het spectrum van dyslexie vallen.
Mocht het nodig zijn, dan kan er eventueel extra leerondersteuning worden gegeven aan uw kind om hem of haar te ondersteunen bij het ontwikkelen van de juiste lees- en schrijfvaardigheden. Eventueel kunt u uiteraard zelf contact zoeken met een psycholoog of orthopedagoog met het verzoek om een onderzoek te doen en dyslexie als oorzaak uit te sluiten.