Matthieu Clarysse: ‘Je hebt twee  grote groepen insecten; insecten  die bijten en insecten die steken. Onder andere dazen en muggen vormen samen de categorie van bijtende insecten. Wespen en  bijen daarentegen zijn stekende  insecten. De behandeling van de  verschillende soorten beten is vergelijkbaar. Wanneer een mug of daas bijt, krijg je een kleine  huidwonde. Meestal zijn die wonden onschuldig en zorgen ze enkel voor een licht ongemak. Een daas is groter dan een mug. De beet kan dus ook iets groter, roder en pijnlijker zijn.’ 

‘Een insectenbeet helemaal  voorkomen kan niet. Insecten buiten houden, doe je het beste met een vliegenraam, zeker als  je dicht bij (stilstaand) water woont. Bij de apotheek vind je heel wat insectenwerende middelen. Die zijn vooral handig wanneer je gaat kamperen. Het meest effectieve middel is DEET, maar eigenlijk is dat vooral bedoeld om op tropische en exotische plaatsen te gebruiken. Vermijd lichtbronnen, die trekken muggen en dazen namelijk aan. Doe daarom ’s avonds zoveel mogelijk de lichten uit als je buiten zit. Traditionele trucs zoals citronellakaarsen werken  bovendien echt. Of muggen en dazen ook op onze lichaamsgeur afkomen, weten we niet honderd procent zeker. Dat de beestjes  ‘zoet bloed’ lekkerder vinden klopt niét, dat is een fabel.’

Hoe behandelen?  

‘Heb je een beet, dan koel je de wonde het beste af met een  ijsblokje, waardoor de zwelling vermindert. Op een kleine muggenbeet hoef je dat niet per se te doen, maar bij een grote, rode, dikke beet kan het de pijn wel verzachten. Belangrijk is dat je het ijs niet rechtstreeks op de beet legt, doe er altijd een was handje of handdoek rond. In de  meeste gevallen is het probleem daarmee opgelost. Is de jeuk toch te hevig, dan kun je een jeukwerende zalf gebruiken.’  

Wespen- of bijensteek

Wat is het?

‘Het verschil tussen een bij en een wesp is het aantal keren dat het kan steken. Een bij verliest haar angel wanneer ze steekt en sterft nadien. Iemand steken is de allerlaatste actie van haar leven, en een bij zal het  dus enkel doen wanneer ze zich écht bedreigd voelt. Zit er nog een angel in je huid? Dan gaat het negen kansen op tien om een bijensteek. Bij een wesp zit het anders. Nadat die gestoken heeft, kan ze gewoon verder vliegen. Je kunt door één wesp dus ook meerdere keren gestoken worden.’

Hoe voorkomen?

‘Bijen en wespen worden aan getrokken door zoete geuren. Denk aan eten en drinken, maar ook aan parfums en zonnecrème. Ruim daarom gemorste frisdrank meteen op en maak de handen en mond van een kind goed schoon nadat het een ijsje heeft  gegeten. Een insectenval makenof kopen kan helpen om wespen of bijen op afstand te houden. Komt er toch eentje in de buurt? Blijf dan rustig. Hoe meer je naar ze slaat, hoe agressiever ze worden en hoe groter dus ook de kans dat ze zullen steken.’

Hoe behandelen?

‘Een angel kun je vergelijken met  een kopspeld: een dun staafje  met bovenaan een gifzakje. Zit de angel nog in de huid? Dan haal je die er het beste zo snel mogelijk uit, zonder het gifzakje  aan te raken. Duw de huid naar  beneden en de angel omhoog. Reinig de wonde nadien met  water en leg er ijs op om zwelling tegen te gaan. Doe dat  maximaal twintig minuten, dan  verminderen de pijn en de jeuk  aanzienlijk. Bij een wespen- of  bijensteek is een jeukwerende  zalf geen overbodige luxe. Het kan zelfs zijn dat je die meerdere  keren per dag op de steek moet  smeren. Steken van grotere wespensoorten – denk aan de Europese of Aziatische hoornaars  – zijn niet per se gevaarlijker, maar zien er wel ernstiger uit en voelen pijnlijker aan. De zwelling  en pijn zijn op korte termijn heviger, maar de behandeling blijft dezelfde: ijs en zalf!’ 

Tekenbeet

Wat is het?

‘Een tekenbeet is anders dan  andere insectenbeten, omdat  teken doorgaans nog aanwezig  zijn op het moment dat je hun beet opmerkt. Teken zijn parasieten die bloed nodig hebben om te leven. Ze zitten in grassen,  bossen, duinen en struikgewassen. Daar wachten ze tot er een  gastheer – lees: een hond, kat of  mens – voorbijkomt. Ze laten zich  op je lichaam vallen, waarna ze  het meest comfortabele plekje  uitzoeken. Teken zitten graag  op plaatsen waar het warm  en vochtig is, denk aan je nek, oksels, knieholtes en liezen. Via hun mond hechten ze zich vast  aan hun slachtoffer en zuigen  ze zich gedurende enkele uren  of dagen vol met bloed. Er doen heel veel horrorverhalen de  ronde, maar teken zijn niet altijd  gevaarlijk. Ze spelen wél een rol  bij het overdragen van ziektes.  De meest bekende is de ziekte  van Lyme. Als een teek minder  dan 24 uur op je lichaam heeft  gezeten, is de kans dat je de  ziekte van Lyme oploopt zo goed  als onbestaande. Hoe langer een  teek aanwezig is, hoe meer tijd ze heeft om bloed te zuigen en dus ook om giftige stoffen over te dragen. Het is dus belangrijk dat je teken zo snel mogelijk verwijdert.’

Hoe voorkomen?

‘Je zou tekenbeten kunnen vermijden door in de zomer permanent een lange broek, kousen en T-shirt met lange mouwen en een hoofddeksel te dragen. Maar is dat realistisch? Niet echt. Het is met andere woorden onmogelijk om een tekenbeet helemaal te voorkomen. Wel blijf je in bossen het beste op de paden. Voor volwassenen is dat geen probleem, maar voor kinderen is dat moeilijker. Geef nu toe, er is toch niets leukers dan tussen het struikgewas en in het bos te spelen?! De beste tips is om jezelf, je kinderen en je huisdieren regelmatig te onotroleren op teken. Ze zijn van nature heel klein en zien eruit als kleine, zwarte puntjes, maar hoe langer ze bloed zuigen, hoe groter ze worden.’

Hoe behandelen?

‘Het voornaamste is dat je de teek zo snel mogelijk verwijdert. Dat is eenvoudiger dan veel mensen denken. Je gebruikt echter beter niet je vingers. Die zijn relatief dik, waardoor de kans groot is dat je de teek kapot knijpt. En daarop reageert de teek dan weer door besmet speeksel in je huid te spuiten. Gebruik ook liever geen pincet. Wat dan wel? Er bestaan twee soorten tekentangen die je kunt gebruiken: een grijptang en een klein koevoetje. Bij de grijptang plaats je de twee lange beentjes tegen de huid, net onder de teek. Vervolgens trek je de teek er in één rechte beweging uit. Bij het koevoetje past de onderkant van de teek tussen de spleet. Hier maak je een draaiende beweging om de teek uit je huid te schroeven. Zo’n beestje lost natuurlijk niet zomaar en soms moet je er voorzichtig aan trekken. Controleer nadien of je de teek helemaal hebt verwijderd. Is ze weg? Reinig de wonde dan met water of ontsmettingsmiddel. Controleer de wonde enkele weken op abnormale huidveranderingen. Dat je huid de eerste dagen na een tekenbeet wat rood ziet, is normaal. Als de vlek groter wordt dan vijf centimeter, kan dat eventueel wijzen op de ziekte van Lyme. Je doet er dan goed aan om een dokter te raadplegen, zeker als je ook koorts hebt.’

Eikenprocessierups

Wat is het?

‘Eikenprocessierupsen zijn de  larven van de eikenprocessie vlinder. Ze komen in de maanden  mei, juni en juli voor en leven in  grote nesten op boomstammen of takken. ’s Nachts verplaatsen  ze zich in groepen, op zoek naar eten, vandaar ook het woordje  ‘processie’ in de naam van het dier. Op hun rug hebben de  rupsen brandharen met micro scopisch kleine weerhaken. Die haren kunnen ze lossen als een  vorm van zelfverdediging of door felle wind. Komen de brandharen op je huid terecht, dan veroorzaakt dat irritatie. Je hoeft daarvoor dus niét in contact te komen met de beestjes zelf. Hoe meer haartjes op je huid, hoe sterker de reactie.’

Hoe voorkomen?

‘Zit er een nest in je tuin, dan moet een speciaal bedrijf het in zijn geheel komen opzuigen  met een speciale stofzuiger. Zie je zo’n nest op een openbare plaats? Dan laat je dat het beste  aan de stadsdiensten weten. Vermijd bomen waar veel rupsen  zitten. Je herkent een nest heel duidelijk, want het ziet eruit als een harige bol. Blijf uit de buurt en houd ook je kinderen op een  veilige afstand.’ 

Hoe behandelen?

‘De voornaamste richtlijn? Niét krabben of wrijven. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de irritatie zorgt voor enorm veel jeuk. Je doet er goed aan om je kleren uit te trekken en je helemaal te wassen, zodat je niet opnieuw in contact komt met de brandharen. Het kan ook gebeuren dat je ’s nachts wakker wordt met jeuk. Als je je lakens in de zomer buiten laat drogen, kunnen die de haren van de processierups opvangen. Leg propere lakens op je bed en spoel jezelf af onder de douche. Zijn de brandharen weg? Dan verdwijnt ook de jeuk!’

Spinnenbeet