Over anticonceptie is al veel gezegd en geschreven. Toch is het soms nog steeds moeilijk om door het bos de bomen te zien. Welk anticonceptiemiddel is het veiligst? Hoe kies je het middel dat het beste bij je past. En hoe schadelijk zijn hormonale anticonceptie nu écht? Noelie Dony, gynaecologe bij UZ Brussel, legt uit.
‘In België kiest ongeveer 40% van de vruchtbare vrouwen voor de pil’, begint dokter Noelie Dony. ‘Op de tweede plaats staat het spiraal. Op de derde plaats? Niets … 25% van de vrouwen in ons land kiest er immers voor om geen anticonceptie te gebruiken. En dan zijn er de minder populaire anticonceptiemiddelen. Zo’n 5% van de Belgische vrouwen kiest voor sterilisatie. Nog minder dan 5% voor een vaginale ring, plakpil of een natuurlijke vorm van anticonceptie, zoals de temperatuurmethode, waarbij vrouwen hun cyclus volgen door hun temperatuur te meten. Amper 2% van de Belgische vrouwen kiest ten slotte voor een hormoonstaafje of -implantaat.’
De pil
‘De pil is en blijft een betrouwbaar anticonceptiemiddel en heeft tal van voordelen. Het belangrijkste is natuurlijk dat de pil nemen voorkomt dat je zwanger raakt. Daarnaast heb je tijdens bloedingen – als je hormonale anticonceptie gebruikt, spreken we van bloedingen en niet van menstruatie – minder bloedverlies en pijn, en kan de pil ook acne aanzienlijk verminderen. Heb je een heel onregelmatige cyclus? Ook dan kan de pil soelaas bieden. Als je ze neemt, wordt je cyclus immers overgenomen door de hormonen die erin zitten, zodat je exact weet wanneer je je volgende bloeding zult hebben.’
‘De pil is en blijft een betrouwbaar anticonceptiemiddel’
Noely Dony, gynaecoloog bij UZ Brussel
‘Een nadeel is dat je de pil dagelijks én stipt moet innemen. Ben je daar laks in? Dan vermindert de doeltreffendheid. Als je de pil gebruikt, kun je bovendien last krijgen van hoofdpijn en misselijkheid. En dan is er ook nog het feit dat je bij het nemen van de pil een licht verhoogd risico loopt op trombose. Een klassieke of combinatiepil bevat twee hormonen: oestrogeen en progestageen. Het is deze combinatiepil die het risico op trombose kan verhogen. Een minipil bevat enkel progestagenen en verhoogt dat risico niet. Sowieso is er geen reden tot paniek. De kans op trombose is klein. Komt trombose voor in je familie? Vraag dan raad aan je arts of gynaecoloog.’
Het spiraal
‘Het hormoonspiraal zorgt er – net zoals de pil – voor dat bloedingen minder hevig zijn en dat je ook minder pijn ervaart. Aangezien een spiraal minder hormonen bevat dan de pil, zullen de nadelige bijwerkingen ook minder voorkomen. Bij het koperspiraal kun je net méér bloedverlies en pijn hebben, omdat het geen hormonen bevat. Het grootste voordeel van beide spiralen? Eens ze geplaatst zijn, ben je gedurende enkele jaren beschermd tegen zwangerschappen zonder dat je daar zelf iets voor moet doen. Het plaatsen van een spiraal is niet comfortabel, maar laat je daardoor niet afschrikken. De ene vrouw ervaart veel pijn, de andere enkel een ongemakkelijk gevoel.’
Drie soorten betrouwbaarheid
‘Elke vorm van anticonceptie op de markt is betrouwbaar. Toch zijn er verschillen. Voorbehoedsmiddelen zoals de pil, plakpil en vaginale ring hebben grosso modo dezelfde werking. Wat ze ook gemeen hebben? Dat de vrouw ze moet nemen, plakken of inbrengen. Doet ze dat verkeerd, dan kan er ook iets mislopen met de werking van het voorbehoedsmiddel in kwestie. Anderzijds heb je het hormoon- en koperspiraal en het implantaat. Deze drie voorbehoedsmiddelen zijn in de praktijk betrouwbaarder dan de pil en co omdat je er – zoals ik eerder al aangaf – eens aangebracht niks aan moet doen. Je kunt ook sterilisatie in deze groep onderbrengen, maar weet dat dat onomkeerbaar is. Alle andere vormen van anticonceptie – zoals condooms en natuurlijke methodes – worden niet als betrouwbaar gezien, omdat er meer dan 1% kans op falen is. Deze methodes zijn echter sowieso veiliger dan helemaal niks gebruiken.’
Puur natuur?
‘In theorie kun je met een natuurlijke methode een succespercentage hebben van 96%. In de praktijk zien we echter dat dat percentage lager ligt. Waarom? Omdat het veel meer vraagt van een vrouw. Ben je geen fan van hormonale anticonceptie en zou zwanger worden geen ramp zijn? Dan kan natuurlijke anticonceptie iets voor jou zijn. Maar als je écht geen kinderen wilt, zou ik toch aanraden om niet voor natuurlijke anticonceptie te kiezen. De kans op falen is gewoon té groot. Daarmee zeg ik niet dat het voor vrouwen niet goed is om hun lichaam en cyclus te leren kennen, maar je moet je wél bewust zijn van de consequenties als het fout loopt.’
Welk anticonceptiemiddel past bij mij?
‘Bij het kiezen van het juiste anticonceptiemiddel is er geen spraken van one size fits all. Ik raad mijn cliënten altijd aan om rekening te houden met drie factoren. Ten eerste moet je rekening houden met de voor- en nadelen van een anticonceptiemiddel. Ten tweede moet je kijken naar het anticonceptiecomfort, oftewel de extra voordelen van een voorbehoedsmiddel. Heb je last van hevige bloedingen? Dan kunnen zowel de pil als het hormoonspiraal verlichting bieden, en laat je het koperspiraal beter links liggen, want dat kan net zorgen voor nog meer last. Ten slotte willen we zo min mogelijk bijwerkingen. Anticonceptie nemen mag immers niet gevaarlijk zijn. Loop je al een verhoogd risico op trombose? Dan moet je niet voor de pil kiezen. De keuze van de juiste anticonceptie hangt dus heel erg af van wat een vrouw verwacht, welke bijkomende voordelen ze wilt en welke nadelen voor haar een no-go zijn. Sommige vrouwen kiezen eerst het ene voorbehoedsmiddel, om later over te schakelen op iets anders. Dat is helemaal oké. Soms moet je iets proberen om te weten of het bij je past of niet.’
Hoe zit het met hormonen?
‘Hormonen kregen de voorbije jaren een negatieve connotatie. Je hoeft je echter geen zorgen te maken als je hormonale anticonceptie gebruikt. Begrijp me niet verkeerd. Hormonen hebben wel degelijk een impact op ons lichaam. Die impact is echter relatief klein en maakt ons niet ziek. We leven in een maatschappij waar er veilige anticonceptie voorhanden is. Daar mag je écht wel gebruik van maken. Anticonceptie evolueert bovendien ook mee. De pil van vijftig jaar geleden is niet de pil van nu. Ook voor jongere gebruikers is het nemen van anticonceptie met hormonen niet schadelijk. Wel wachten we met het voorschrijven van de combinatiepil tot twee jaar na de eerste menstruatie. Tijdens die twee jaar kunnen meisjes immers nog groeien en het is bewezen dat de combinatiepil de groei afremt.’
‘De impact van hormonen op onze gezondheid is relatief klein’
Noelie Dony, gynaecoloog bij UZ Brussel
‘Ook op lange termijn heeft het gebruik van hormonale anticonceptie geen negatieve gevolgen. Je kunt op latere leeftijd natuurlijk gezondheidsproblemen ontwikkelen, zoals een hoge bloeddruk of suikerziekte, maar die ziektes zou je dan ook ontwikkeld hebben als je géén hormonale anticonceptie zou gebruiken.’
Vruchtbaarheid en libido
‘Geen enkele anticonceptiemethode heeft een negatieve invloed op je vruchtbaarheid. Raak je moeilijk zwanger? Dan was dat probleem er al voor je anticonceptie gebruikte, maar komt het nu pas tot uiting. Anticonceptie kan wél een impact hebben op je libido. Is dat bij jou het geval? Ook dan kun je naar je arts of gynaecoloog gaan voor advies.
