Het lijkt erop dat JavaScript is uitgeschakeld. Schakel dit in om ervoor te zorgen dat deze website correct werkt.

Cholesterol op hol? De diëtiste legt uit hoe je dat kunt voorkomen en wat je kunt doen als het te laat is

Birte Govarts
6 min read

Volgens de Cardiologische Liga heeft bijna 50% van de Belgen last van een te hoge cholesterol. Omdat cholesterol hart- en vaatziekten kan veroorzaken, is het nochtans enorm belangrijk om het gehalte in je bloed onder controle te houden. Maar wat is cholesterol? En hoe doe je dat, je cholesterolgehalte onder controle houden? Wij gingen te rade bij Sanne Mouha, de sympathiekste diëtiste ter wereld én auteur van het boek ‘Eat to beat: Cholesterol’

Hart- en vaatziekten is een verzamelnaam voor aandoeningen die betrekking hebben op het hart en de bloedvaten. Van alle overlijdens in Europa is meer dan de helft te wijten aan hart- en vaataandoeningen. Ook in België is het een van de belangrijkste doodsoorzaken. Een van de belangrijkste oorzaken van hart- en vaataandoeningen is dan weer een te hoge cholesterol. Maar wat is dat nu precies? ‘Cholesterol is een vetachtig goedje dat je kunt terugvinden in alle cellen in ons lichaam én in ons bloed’, legt Sanne Mouha uit. ‘Cholesterol is niet zo slecht als je zou verwachten. Integendeel: ons lichaam heeft het nodig om te kunnen functioneren. Zo helpt cholesterol bij het aanmaken van nieuwe cellen, hormonen, vitamine D en galzouten. 80% van de cholesterol die we daarvoor nodig hebben, wordt gemaakt door onze lever en darmen. De overige 20% krijgen we binnen via onze voeding. Door onze levensstijl kan het cholesterolgehalte in ons bloed echter te hoog worden. En dat kan op termijn leiden tot een pak gezondheidsproblemen, zoals dus hart- en vaatziekten.’ 

Vetzuren + eiwitten = cholesterol 

‘Wanneer vetten in je bloed worden opgenomen, worden ze verdeeld in kleinere stukjes, die we vetzuren noemen’, gaat Mouha verder. ‘Van die vetzuren maakt de lever cholesterol. Omdat vetdruppels niet goed in ons bloed worden vervoerd, koppelt onze lever ze aan eiwitten. Deze eiwitten vormen een soort van netwerk rond de vetzuurdruppels, waardoor ze wél naar de juiste plaats in ons lichaam kunnen worden gebracht. De combinatie of het geheel van deze vetzuurdruppels en eiwitten noemen we cholesterol. Er zijn een hele hoop verschillende soorten cholesterol. De twee belangrijkste zijn low density lipoproteïne of LDL en high density lipoproteïne of HDL. Beide soorten zijn belangrijk voor ons lichaam, maar er zit een addertje onder het gras. Een te hoge dosis LDL in ons bloed kan immers leiden tot artherosclerose. Bij artherosclerose wordt er plaque opgebouwd in de wand van onze bloedvaten. Dat kan leiden tot het verstoppen van die bloedvaten, waardoor zuurstofrijk bloed niet meer naar onze weefsels en organen kan worden vervoerd. Het gevolg? We lopen een hoger risico op hart- en vaatziekten, en dan vooral op een infarct of beroerte.’ 

Het belang van voeding 

Zijn er mensen die meer risico lopen op een hoge cholesterol dan andere? ‘Ja’, bevestigt Sanne Mouha. ‘En dat is voor het grootste deel erfelijk bepaald. Hebben veel familieleden last van een te hoge cholesterol? Dan is de kans groter dat jij het ook hebt. Ook mensen met diabetes of hart- en leverproblemen lopen een groter risico op een hoge cholesterol.’ Gelukkig kun je een hoge cholesterol best makkelijk aanpakken. Je kunt de aanwezigheid van LDL en HDL in je bloed immers beïnvloeden door je voeding. ‘Zo creëer je bij het eten van verzadigde vetten meer LDL en bij het eten van onverzadigde vetten meer HDL’, aldus Mouha. ‘Je kunt verzadigde vetten met andere woorden het beste zoveel mogelijk vermijden. Waar je die verzadigde vetten vooral vindt? In vette, dierlijke producten, maar ook in bijvoorbeeld kokos- en palmolie en cacaoboter. Onverzadigde vetten zijn wel oké. Die vind je vooral in vette vis en plantaardige voeding en horen sowieso thuis in een gezond voedingspatroon. Ook omdat producten met onverzadigde vetten meestal nog een heleboel andere gezonde voedingsstoffen bevatten.’

Etiketten lezen 

Sanne Mouha: ‘Of een product verzadigde of onverzadigde vetten bevat, kun je zien op het etiket. Daarop staat een voedingsmiddelentabel, met onder andere de hoeveelheid energie in kilocalorieën en in kilojoule. Ook kun je de verdeling van de energie vinden in de vorm van koolhydraten, eiwitten en vetten. Voor je cholesterol is de aanwezigheid van vet van belang en nog belangrijker de onderverdeling van de vetzuren. Dat herken je aan de vermelding: vetten, waarvan verzadigde vetzuren en onverzadigde vetzuren. Soms wordt enkel de hoeveelheid verzadigde vetzuren weergegeven. Je mag er dan van uitgaan dat de overige vetzuren vooral van het onverzadigde soort zijn. Hoeveel vetten er in een product zitten, is afhankelijk van het soort voedingsmiddel. Zo zal er in cake sowieso meer vet zitten dan in een stuk fruit. Bekijk het product per product. Als je ziet dat een product meer dan 10%

of 10g per 100g vet bevat, is het slim om te kijken hoe de verhouding verzadigd/onverzadigd in elkaar zit. Wint de hoeveelheid onverzadigd? Dan heb je in elk geval een slimmere keuze gemaakt. Enkel op je vetten letten, heeft slechts een beperkte impact op je cholesterol. Het aannemen van een gezond voedingspatroon in het algemeen is van veel groter belang. Het is immers nooit één voedingsmiddel of één product dat een positieve invloed heeft, maar wél de synergie tussen verschillende voedingsstoffen.’ 

Erfelijkheid en ouderdom  

En wat als je cholesterol onder controle is? Loop je dan geen kans meer op hart- en vaatproblemen? ‘Zo simpel is het helaas niet’, zegt Sanne Mouha ten slotte. ‘Een te hoge cholesterol is immers niet de enige risicofactor voor hart- en vaatziekten. Ook erfelijkheid en ouderdom spelen een belangrijke rol, net zoals nog een heleboel andere factoren die je niet zelf in de hand hebt. Gezond leven garandeert met andere woorden niet dat je nooit hart- en vaatproblemen zult krijgen, maar het helpt wél om het risico zo laag mogelijk te houden.’

Meer lezen? ‘Eat to beat: cholesterol’ van Sanne Mouha (Lannoo, € 25,99)

Door Birte Govarts

Deze artikelen kunnen u misschien ook interesseren…

Lees Meer ...

Deze artikelen kunnen u misschien ook interesseren…