Dat opvoeden een hele opgave is, zal iedereen die kinderen heeft zonder meer kunnen beamen. Kinderen komen namelijk niet ter wereld met een gebruiksaanwijzing, dus is het vaak ook een kwestie van aanvoelen welke methodiek en opvoedingsstijl wel werkt en wat juist niet. Kinderen hebben immers hun eigen persoonlijkheid, met hun eigen trekjes. Opvoeden is dus zeker niet makkelijk en af en toe kan je wel degelijk behoefte hebben aan een vorm van back-up.
Wij maakten een podcastaflevering over mild ouderschap. Beluister de volledige aflevering hieronder. Je zal horen dat heel wat zaken verschillend zijn van wat we hieronder beschrijven als gezaghebbend ouderschap, maar er zijn ook heel wat gelijkenissen. Een ding is duidelijk: een stappenplan voor opvoeding is er niet.
Opvoeden: Ken de behoeftes van je kind
Kinderen hebben, nagenoeg in elke leeftijdsfase, een aantal duidelijke behoeftes. Ze zijn druk bezig om een heleboel dingen tegelijkertijd te ontdekken. Zo willen ze weten wie de vaste figuren in hun leven zijn, in de meeste gevallen de ouders. In de meeste gevallen spelen de grootouders een belangrijke rol. Maar ook de school, hun vriendjes en hun eigen omgeving. Kortom, kinderen hebben het druk. Door de vele indrukken die een kind opdoet in de opgroeiende fase kan het wel eens overweldigend zijn. Niet alleen als ze nog in de peuter- en kleuterfase zitten, ook in de tienerjaren.
Wat belangrijk in elke fase is het bieden van structuur. Grenzen aangeven hoort hierbij en helpt om het natuurlijke gezag wat je als ouder dient te hebben door het kind wordt erkend en bevestigt. Niet op de ouderwetse manier van ‘mijn wil is wet’ maar juist op een meer natuurlijke manier.
Grenzen aangeven
Gezag bevestigd krijgen begint met het stellen van grenzen. Op die manier bouw je effectief aan het realiseren van structuur wat resulteert in een rustig en stabiel opvoedingsklimaat.
Grenzen stellen werkt effectief als je consequent bent in het hanteren van regels waar je als opvoeder achter staat. Dat kan streng klinken, het heeft echter niets te maken met ‘onvriendelijkheid’. Structuur bouw je namelijk op met de achterliggende gedachte dat het zorgt voor duidelijkheid. Daarbij gelt het advies van de drie r’s:
- Rust
- Reinheid
- Regelmaat
Deze drie kernwaarden hebben een kern van waarheid in zich. Door je te houden aan je eigen regels creëer je duidelijkheid en stabiliteit, de perfecte omgeving voor een kind, ongeacht de leeftijdscategorie, om op te groeien tot een stabiel en evenwichtig persoon.
Verwennen vs beloning
De vraag die zich opdringt is of de verwennerijen zoals snoep, chips, cola en spontane presentjes dan niet langer toegelaten zijn? Jawel, deze zijn nog steeds toegelaten. Maar een kind is snel geneigd om ‘iets extra’s krijgen’ op te vatten als een beloning. Gebruik dat dus op een effectieve manier die recht doet aan de situatie. Een beloning geven uit eigen belang om maar ‘van het gezeur’ af te zijn werkt averechts. Een kind koppelt het namelijk aan de situatie en zal dus denken dat het wordt beloond voor het vervelende gedrag.
Een van de belangrijkere zaken die een kind moet leren is om te gaan met tegenslagen, het geven van beloningen op verkeerde momenten werkt dus gegarandeerd averechts.
Tien voordelen van grenzen stellen
- Regels zijn niet bélastend, maar zorgen voor structuur. Ontlastend dus!
- Het hanteren van duidelijke regels voorkomt een herhaling van discussie
- Orde scheppen resulteert in meer tijd (als je kinderen hebt is tijd iets wat je altijd te kort komt)
- Regels werken sfeer verhogend
- Regels bieden veiligheid, structuur en houvast
- Kinderen krijgen meer zelfvertrouwen
- Respect voor de regels = respect voor de ouders
- Betere sociale vaardigheden, rekening houden met de ander
- Afwijken van de regels (na overleg) wordt ervaren als een beloning
- Regels stellen werkt stress verlagend
Structuur en regelmaat: de basis voor gezond gezag
- Kinderen hebben behoefte aan duidelijkheid. Laat kinderen dus ook fouten maken en straf dit niet direct af. Opvoeden is immers een leerproces, zowel voor de ouders als het kind. Leg uit waarom iets wel of niet mag. Op die manier leer je het kind begrip te hebben en win je aan respect, en dat is uiteindelijk het doel.
- Wees consequent! Grenzen en regels hebben een doel, door dat doel los te laten geef je je over aan de wil van het kind. Hoe moeilijk het dus ook is, nee = nee. Ook als partners onderling is het verstandig om daarin een lijn te trekken. We kennen allemaal de momenten waarop je zoon of dochter zal zeggen ‘maar van mama mag het wel’. Probeer dus te vermijden dat er strijd ontstaat over de vraag waar de grens ligt.
- Als iets in het leven van een kind belangrijk is, dan is het wel het stukje veiligheid. Zo leren ze wat wel en niet kan en wat wel of niet mag. Consequent zijn heeft dan als voordeel dan kinderen niet bang zijn om de volgende keer een uitbrander te krijgen. Ook verbaal geweld is een vorm van onmacht.
- Spiegelen! Laat je kind ervaren wat het gevolg is van zijn of haar handelen. Door de confrontatie techniek toe te passen leer je jouw kind een stuk zelfreflectie, iets wat compleet onmisbaar zal zijn in zijn of haar latere leven.
