Weet jij – alweer – niet wat te doen dit weekend? Wij redden je met veel plezier uit de nood, door elke week een ‘gezond’ boek voor te stellen. Deze week delen we vier uitingsvormen van faalangst uit ‘Omdat we hier niet genoeg over praten’ van Nicolas Overmeire en Jef Willem. Als je nog inspiratie wil, hebben we trouwens goed nieuws, want wij mogen drie exemplaren van het boek wegschenken. Laat het weekend maar beginnen!
Er zijn vier vormen van responsen of uitingsvormen van faalangst. Wanneer je je druk maakt om goed te kunnen presteren, kan je lichaam op een neurologische, fysiologische, cognitieve of gedragsmatige manier reageren. Soms doen verschillende van die responsen zich tegelijkertijd voor.
Neurologische respons
Het begint allemaal in de amygdala, een van de oudste structuren van je hersenen. De amygdala is je rookmelder. Van hieruit wordt een stress-signaal uitgestuurd dat opgevangen wordt door de hypothalamus, ons controlepaneel. Die geeft dan weer groen licht aan de bijnieren om stresshormonen te produceren: adrenaline en cortisol. Dat hele proces is razendsnel, je merkt er uiterlijk niks van.
Fysiologische respons
Nadat de bijnieren in actie zijn geschoten en de hormonen loslaten, zal je ook lichamelijke effecten ondervinden van de angst die door je lichaam raast. Dat is de adrenalinerush: een stroomstoot vol energie. Je stresshormonen brengen je lichaam in staat van paraatheid om te kunnen omgaan met gevaar. Dit is ons oeroud beschermingsmechanisme: de fight, flight or freeze-respons. Op dit moment kan er van alles gaande zijn in je lichaam: verhoogde hartslag en bloeddruk, blikvernauwing, angstzweetproductie, duizeligheid, tintelingen en maagklachten. Misselijk zijn van de stress is dus een normale bijwerking van je lichaam dat zich alert houdt in de fight-or-flight-modus. De angst legt jouw rest-and-digest-modus stil, want je lichaam leidt al je energie af om jou alert te houden.
Cognitieve/mentale respons
Je gedachten worden ineens een tintje catastrofaler. De doemscenario’s maken zich meester van je brein. De negativiteit maalt door je hoofd: het gaat me niet lukken, ik haal mijn diploma nooit, iedereen zal me uitlachen, niemand zal me serieus nemen. Wanneer de gedachtemolen eenmaal begint te malen, wordt het moeilijk om weer met beide voeten op de grond komen te staan.
Gedragsmatige respons: fight, flight or freeze
Je lichaam had zich puur fysiologisch al klaargezet om zichzelf te beschermen. Je zou wel kunnen springen van de adrenaline, of je ijsbeert door de kamer. Omgaan met de stress kan nu op drie manieren.
In fight-modus zal je er alles aan doen om de doemscenario’s van je gedachtemolen te voorkomen. Je studeert uren en uren aan een stuk voor een heel simpele presentatie of je traint je kapot voor die hardloopwedstrijd. Dat is een vorm van actieve faalangst: je schiet in overdrive en hyperfixeert je op de uitkomst. Je sluit je op, je slaapt niet en stelt alles in het teken van het resultaat. Je bent voortdurend bang voor heel onrealistische uitkomsten, zoals een 0/20 behalen op een toets.
In flight-modus zal je eerder de confrontatie uit de weg gaan. Dat is de meest herkenbare valkuil van faalangst: je stelt uit wat je zou moeten doen. Op korte termijn voelt vermijding belachelijk goed, want het probleem is even van de baan. Alleen nestel je je eigenlijk alleen maar dieper en dieper in een wormhole. Vermijding geeft je een vals gevoel van veiligheid, ingefluisterd door je innerlijke zelfsaboteur. Het enige wat je in feite doet, is je angstcyclus in stand houden. Hoe vals ook, voor jouw zelfvertrouwen is dit de betere tactiek. Het is minder moeilijk mislukking te aanvaarden omwille van uitstelgedrag dan om alles gegeven te hebben en er toch naast gegrepen te hebben.
Sommige mensen doen dan weer helemaal niets. Of liever: ze zijn tot niets in staat. In freeze-modus reageert je lichaam met black-outs: je verliest je woorden, je bevriest, je voelt je overweldigd door de prikkels, het wordt je te veel. Deze status van verlammende paniek kan erg traumatiserend werken en ervoor zorgen dat je de confrontatie met je angst uit de weg probeert te gaan.
Win 3 exemplaren van ‘Omdat we hier niet genoeg over praten’
Wil je meer te weten komen over faalangst, eenzaamheid, liefdesverdriet en rouwen? Dan hebben wij goed nieuws voor je, want wij mogen van uitgeverij Lannoo drie exemplaren van het boek wegschenken. Wat je moet doen om er binnenkort eentje op je boekenplank te kunnen plaatsen? Je leest het hier!
