Bestaat er een verband tussen fysieke en psychische problemen? Er zijn aanwijzingen dat verstoringen in het immuunsysteem aanleiding kunnen geven tot het ontstaan van een depressie. Hoogleraar medische immunologie Hemmo Drexhage van het Erasmus MC onderzoekt ondertussen al meer dan dertig jaar of psychische klachten veroorzaakt kunnen worden door een verstoord immuun- en hormoonsysteem. Wij zetten zijn bevindingen tot nu toe op een rijtje.
Twee soorten depressies
Om met de deur in huis te vallen: het ultieme bewijs dat een verstoord immuunsysteem ernstige psychische klachten kan veroorzaken, is er nog niet. Hoogleraar Hemmo Drexhage durft wel al te stellen dat er twee soorten depressies bestaan.
Enerzijds kan je depressief raken doordat er een ingrijpende verandering plaatsvindt in je leven. Iemand die zijn of haar kind verliest kan een psychogene depressie krijgen. Er onstaan in dat geval pijnklachten door psychologische factoren.
Anderzijds kan je, volgens Drexahage, depressief raken doordat je immuunsysteem, en het daaraan gekoppelde hormonale systeem, ernstig verstoord zijn. In dat geval voelen mensen zich zowel fysiek als mentaal ziek. Er worden bij die mensen zowel afwijkingen in het bloed als in de immuuncellen gevonden waardoor ze een groter risico op infecties, slagaderverkalking en auto-immuunziekten lopen.
Hoe kan depressiviteit een fysieke oorzaak hebben?
Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen ziekteverwerkers zoals bacteriën, virussen en parasieten. Van zodra een ziekteverwerker ons lichaam toetreedt, zal het immuunsysteem cytokinen afgeven, stofjes die de immuuncellen het signaal geven om in actie te komen.
Die cytokinen komen vervolgens in onze hersenen terecht waar zij het beloningssysteem gaan onderdrukken. Dat heeft een negatief effect op ons vermogen om plezier te maken. Het verhoogt daarentegen wel het risico op depressie.
Geen gepaste hulp
Volgens Drexhage leggen somatische artsen te weinig het verband tussen lichaam en geest terwijl psychiaters geen aandacht hebben voor de fysieke klachten. Hierdoor worden patiënten die over de hele linie ziek zijn, niet correct behandeld waardoor ze vaak in het alternatieve circuit terechtkomen.
Efficiëntere behandeling
De onderzoeken van Drexhage zouden een nieuw licht op de behandeling van patiënten met chronische inflammatoire aandoeningen zoals multiple sclerose, reuma en de ziekte van Crohn werpen. Die aandoeningen zorgen ervoor dat het immuunsysteem voortdurend actief is. Hetzelfde geldt voor kankerpatiënten die behandeld worden met cytokinen. Naast de behandeling van hun fysieke klachten, zouden zij ook gescreend moeten worden op depressie. Hoe vroeger een depressie erkend wordt, hoe effectiever de depressiviteit behandeld kan worden. Als men weet dat de psychische klachten het gevolg zijn van een onderdrukt beloningssysteem, kan men veel gerichter behandelen.
Drexhage gaat nog een stapje verder en stelt dat schizofrenie, bipolaire stoornissen, vormen van autisme en postnatale depressies veroorzaakt worden door een slecht afgesteld immuunsysteem. Maar ook voor die stelling kan hij momenteel nog geen bewijs voorleggen.
