Het onderzoek naar de relatie tussen voeding en gezondheid is een dynamische wetenschap. Tijdens het voorbije internationale congres van de “Federation of European Nutrition Societies” (FENS) van 20 tot 23 oktober te Berlijn, konden de 1600 deelnemende voedingsdeskundigen uit 70 verschillende landen zich informeren, zich laten inspireren en onderling kennis uitwisselen. Tijdens 5 plenaire lezingen en ongeveer 1300 presentaties en posters werd de huidige stand van zaken over diverse thema’s besproken.
Voeding vraagt op elke leeftijd specifieke aandacht
Het centrale thema van het FENS congres was voeding en gezondheid doorheen de volledige levenscyclus. In de voorbije jaren ging veel aandacht naar het effect van de voeding op chronische aandoeningen zoals cardiovasculaire ziekten en diabetes bij volwassenen op middelbare leeftijd. Prof. Walter Willett verwees in de openingslezing naar het toenemende bewijs dat ook de voeding op zeer jonge leeftijd en tijdens de adolescentie een bijzonder grote rol speelt bij het ontstaan en de ontwikkeling van deze aandoeningen. Er zijn aanwijzingen dat zelfs de voeding van de moeder voor de conceptie mogelijks door epigenetische factoren de gezondheid van haar kind kan beïnvloeden. Dit inzicht hoeft geen fataliteit in te houden. Een gezonde voeding tijdens het verdere leven blijft onmiskenbaar een positief effect hebben en kan een slechte start minstens deels goed maken.
Met de toenemende vergrijzing groeit ook de interesse in een gezonde voeding voor ouderen. Met name de rol van voeding in de preventie van neurodegeneratieve aandoeningen (bv. Alzheimer) wordt momenteel door verschillende onderzoeksgroepen bestudeerd. Prof. Thomas Kirkwood gaf voorts aan dat een energiebeperkte voeding mogelijk gunstig kan zijn om bepaalde verouderingsprocessen bij proefdieren te vertragen, maar dat er nog onvoldoende bewijs is dat dit ook zo is voor mensen. Hij riep dan ook op om vooral van voeding te genieten zonder de wetenschappelijk onderbouwde adviezen inzake gezonde voeding uit het oog te verliezen.
Voedingsaanbevelingen: van voedingsstof naar voedingspatroon
In heel wat landen is de herziening van de voedingsaanbevelingen bezig of net afgerond. De herziening moet volgens een gedegen methodiek gebeuren waarbij de nieuwste inzichten en bevindingen worden meegenomen. Hierbij moeten de verschillende onderzoeken op hun kwaliteit worden beoordeeld. Dat is geen gemakkelijke oefening. Het forum bood de mogelijkheid om de verschillende werkwijzen voor te stellen en te bespreken. Een meer holistische aanpak waarbij de klemtoon niet alleen meer ligt op de afzonderlijke nutriënten maar de adviezen ook meer in termen van voedingsmiddelen en voedingspatronen worden opgesteld, wint steeds meer aan belang. Prof. Ursula Schwab merkt op dat voedingsaanbevelingen op die manier beter worden begrepen en in het dagelijks leven makkelijker op te volgen zijn.
De gezonde Nordic voeding staat in de kijker
De voorbije 5 jaar neemt de interesse voor de gezondheidseffecten van het Nordic dieet sterk toe. De gezonde Nordic voeding is een voedingspatroon gebaseerd op voedingsmiddelen die geproduceerd worden in de Noord-Europese landen of die er traditioneel worden gegeten. Dit voedingspatroon is rijker aan fruit, bessen, lokale groenten, aardappelen, peulvruchten, plantaardige vetten en oliën, (vette) vis en eieren maar bevat minder rood vlees, gevogelte, zuivelproducten, suiker en alcoholische dranken dan de huidige Scandinavische voeding. Het is een voedingspatroon dat aanleunt bij de principes van Mediterrane voeding en van het DASH-dieet. De NORDIET-studie heeft aangetoond dat omschakelen van de gebruikelijke hedendaagse Noordse voeding naar het gezonde Nordic dieet veelbelovende effecten heeft op overgewicht en cardiovasculaire risicofactoren zoals een hoge bloeddruk en verstoorde bloedlipidenwaarden. Verder onderzoek is zeker nog nodig om tot een betere omschrijving van het voedingspatroon te komen. De hoop bestaat dat ook andere regio’s een gezond voedingspatroon kunnen ontwikkelen op basis van lokaal geproduceerde of traditionele voedingsmiddelen.
Een duurzame voeding moet een gezonde voeding zijn
Bij de herziening van voedingsaanbevelingen, worden ook steeds vaker ecologische aspecten mee genomen. Een duurzame voeding veronderstelt echter niet alleen een voeding met respect voor de natuur. Ze moet ook aandacht hebben voor het aspect gezondheid. Een duurzame voeding moet alle noodzakelijke nutriënten kunnen leveren. Wereldwijd is de prevalentie van ondervoeding sterk verminderd. In 1990 waren er nog 1 miljard mensen ondervoed. In 2014 was dit aantal gedaald tot 805 miljoen. Deze positieve cijfers kunnen een harde realiteit echter niet verdoezel
