Het lijkt erop dat JavaScript is uitgeschakeld. Schakel dit in om ervoor te zorgen dat deze website correct werkt.

Voedingsmythes ontkracht: waarom afvallen niet simpelweg een kwestie is van wilskracht

Sien Vanneste
5 min read

Er is de laatste jaren enorm veel te doen rond voeding. Diëten vallen met bosjes uit de lucht en opeens is de helft van ons bord toch niet zo gezond als we dachten. Maar is dat ook echt zo? In het boek ‘Voeding is geen medicijn: Kijk uit voor nutribullsh*t & trap niet in de dieetvalkuil’ ontkracht Dr. Joshua Wolrich voedingsmythes die hij ‘nutribullshit’ noemt. Drie weken lang mogen we zo’n ontkrachte mythes met jullie delen. Vandaag: afvallen is niet simpelweg een kwestie van wilskracht.

Hoe vaak heb je iemand niet horen zeggen dat het geheim om af te vallen ‘gewoon minder eten en meer bewegen’ is? Het is een beetje als tegen iemand zeggen dat rijk zijn zo simpel is als gewoon meer geld verdienen en niet zoveel uitgeven. Hoewel de premisse technisch misschien juist is, is de realiteit veel complexer dan het standpunt wil impliceren.

Als we gedurende een bepaalde periode meer energie innemen dan we gebruiken, wordt die energie uiteindelijk in het lichaam opgeslagen in de vorm van vet. Het tegenovergestelde doet zich voor wanneer we minder energie innemen dan we nodig hebben. De complexiteit dient zich aan wanneer je je realiseert hoeveel factoren er eigenlijk zijn die invloed hebben op zowel de energie die we innemen als de hoeveelheid energie die ons lichaam gebruikt.

In 2007 heeft een Foresight-project in opdracht van de Britse overheid een rapport opgeleverd waarin meer dan honderd factoren werden aangewezen die deze ‘energiebalans’ beïnvloeden. Het bevestigde wat mensen al heel lang weten: gewichtstoename kan niet aan één specifiek ding worden geweten. Het zou onmogelijk zijn om ze alle honderd door te nemen, maar hier volgt een aantal van de belangrijkste elementen om je een beeld te geven:

  • Biologisch factoren: hoeveelheid spieren, verdeling van lichaamsvet, groei in de kinderjaren, efficiëntie van de darmen, genetische aanleg, eetlust, metabolisme.
  • Psychologische factoren: stress, mate van focus op gewicht en lichaamsomvang, mate van focus op controle over voeding, sociale interactie.
  • Sociaal-psychologische factoren: mediaconsumptie, culturele waardering van voeding, roken, blootstelling aan reclame rondom voeding.
  • Voedselinname: variëteit, energiedichtheid, alcohol, gemak, beschikbaarheid, eetsnelheid, portiegrootte.
  • Voedselomgeving: kostprijs, beroep, druk om voor elk wat wils op tafel te zetten.
  • Individuele lichaamsbeweging: lichaamsbeweging in de kinderjaren, beroepsmatige lichaamsbeweging, gebruik van transportmiddelen, recreationele lichaamsbeweging.
  • Factoren die de mate van lichaamsbeweging beïnvloeden: kostprijs van lichaamsbeweging, veiligheid van wandelen, toegang tot lichaamsbeweging, werkloosheid.

En dat is nog maar ongeveer een derde ervan. Het is belangrijk om op te merken dat al deze factoren ook onderling met elkaar verweven zijn. Neem nou bijvoorbeeld stress. Dit kan de eetlust in beide richtingen beïnvloeden en het risico op roken vergroten, hetgeen vervolgens de eetlust juist weer kan onderdrukken en tegelijkertijd het vermogen kan verminderen om recreationele lichaamsbeweging te ondernemen.

Aannemen dat iemand niet afvalt omdat hij gewoon niet goed genoeg zijn best doet, is niet alleen stigmatiserend maar complete nonsens. Het ligt veel gecompliceerder.

Stel je voor: je hebt twee banen. Wanneer je thuiskomt, heb je niet de tijd of energie om een verse maaltijd te bereiden, zoals je volgens social media zou moeten doen, en je schaamt je daarvoor. Je woont in een gebied waar geen grote supermarkt is en aangezien je geen auto hebt ben je niet in de gelegenheid om naar een grote supermarkt toe te rijden. In plaats daarvan is je enige optie de buurtwinkel of de snackbar op loopafstand van je huis. Het valt niet mee om iets te vinden wat je jezelf en je twee kinderen kunt voorzetten, maar je weet er het beste van te maken met het beperkte aanbod dat je kunt betalen. Je leeft in een permanente toestand van stress omdat het voedsel dat je je kinderen voorzet niet zo gezond is als je zou willen, maar je hebt niet veel andere opties. Je bent altijd al onzeker geweest over je uiterlijk, dus je besluit een week lang de avondmaaltijd over te slaan om af te vallen. Het werkt, maar je kunt de avondmaaltijd niet eeuwig blijven overslaan, want je begint last te krijgen van een tekort aan energie op je werk. Niet alleen heeft je relatie met voeding de zoveelste knauw gekregen, maar de kilo’s komen ook gewoon weer terug, zoals altijd.

Ik heb het privilege dat ik iets dergelijks niet aan den lijve heb ondervonden, maar voor een paar miljoenen mensen in het Verenigd Koninkrijk ligt dit niet ver van de realiteit. Het overweldigende aantal mensen dat is afgevallen en nu hun ‘succesverhaal’ aan je probeert te verkopen kan hier evenmin over meepraten. Ieder van ons zal uiteindelijk te maken krijgen met verschillende factoren die ons gewicht in een van beide richting kunnen beïnvloeden, van een kind krijgen tot nachtdiensten draaien of simpelweg de stress van het doorstaan van een wereldwijde pandemie.

Meer lezen? ‘Voeding is geen medicijn: Kijk uit voor nutribullsh*t & trap niet in de dieetvalkuil’ van Dr. Joshua Wolrich, €22,99.

Door Sien Vanneste

Deze artikelen kunnen u misschien ook interesseren…

Lees Meer ...

Deze artikelen kunnen u misschien ook interesseren…