Kinderen komen vaak met onverwachte vragen. Zeker als het om seksualiteit gaat, is het weleens lastig te bepalen wat je wel of niet uitlegt. In haar nieuwe boek ‘100 antwoorden bij seksuele opvoeding’ geeft de Nederlandse Belle Barbé antwoord op veelvoorkomende vragen van ouders en opvoeders die ze bij haar trainingen en workshops krijgt. Zes weken lang mogen wij daar antwoorden van met jullie delen. Vandaag: de leeftijdscategorie vier tot zes jaar.
Wat moet ik doen als ik het ongemakkelijk vind dat mijn kind dit soort seksuele spelletjes (zoals doktertje) speelt, maar ik het geen schaamte hierover wil meegeven?
Belle Barbé: ‘Niet alleen zijn dit soort spelletjes onderdeel van een gezonde seksuele ontwikkeling, ze zijn zelfs heel erg belangrijk voor een kind. Zulk spel draagt bij aan een prettige beleving van seksualiteit, ook later als volwassene. Voor ouders die het ongemakkelijk vinden om blote spelletjes te zien, is de oplossing misschien wel om minder vaak te gaan kijken wat de kinderen aan het doen zijn. Je kunt ook met de kinderen afspreken dat ze dit spel voor een bepaalde tijd mogen doen en dat jullie daarna weer iets anders gaan doen. Dan geef je hun de ruimte om te experimenteren en zet jij alvast de thee en puzzels klaar zodat er een duidelijk einde aan het spel zit. Op die manier word jij niet geconfronteerd met het seksuele gedrag van je kind, maar krijgt je kind wel iets meer vrijheid om dit te verkennen. En dan maar hopen dat ze ondertussen niet de hele slaapkamer met douchegel aan het insmeren zijn …’
Wat kan ik als ouder doen om mijn kind seksueel weerbaar te maken?
‘Naast het begeleiden van je kind in de seksuele ontwikkeling door bij spel met andere kinderen altijd te checken of er aan bovenstaande criteria wordt voldaan, is er wat mij betreft nog iets heel belangrijks wat je vanaf jonge leeftijd al kunt doen om je kind weerbaar te maken: je kunt met je kind vanaf de kleuterleeftijd al oefenen met grenzen herkennen bij jezelf en bij een ander. Kinderen voelen haarfijn aan wat ze wel of niet fijn vinden. Helaas zie je dat ouders en andere volwassenen dit eerder afzwakken dan dat ze het behouden of zelfs versterken. Je wilt graag dat je kind beleefd is en laat je kind daarom oma of opa toch een kus geven, ook al geeft je kind aan daar eigenlijk geen zin in te hebben. Je knuffelt je kind – ook al geeft het aan dit niet te willen – omdat jij er zoveel zin in hebt. Herkenbaar?’
‘Het is natuurlijk altijd een lastige balans als ouder, kinderen kunnen nou eenmaal niet alles bepalen. Tandenpoetsen moet ook gebeuren als je daar geen zin in hebt. Maar als je je tanden niet poetst, krijg je gaatjes. Wat gebeurt er als je oma geen kus geeft voor het slapengaan? Oké, oma is misschien teleurgesteld, maar daar komt ze wel weer bovenop. Vraag jezelf als ouder dus af hoe erg het is als je meegaat in de grens van je kind; kan het ook op een andere manier? Er zijn veel manieren om elkaar gedag te zeggen, bijvoorbeeld door te zwaaien. Jouw kind heeft intussen maar mooi geleerd dat het werkt om een grens te stellen en dat er geluisterd wordt wanneer het iets echt niet wil.’
‘Ook ‘de kieteldood’ is niet zo onschuldig als veel mensen denken. Ten onrechte kan namelijk het idee ontstaan dat kinderen het leuk vinden om gekieteld te worden, omdat ze lachen. Toch kunnen ze iets heel anders zeggen, en wat moet je dan geloven? Nou, dat is heel simpel: als je gekieteld wordt, ga je lachen. Dat is een reflex, daar kun je niks aan doen. Dus als een kind zegt dat je moet stoppen, dan luister je daarnaar en stop je met kietelen. Voor de mensen die vinden dat ik het nu wel erg groot maak: stel je voor dat jouw kind over twintig jaar met iemand in bed ligt, en diegene iets doet wat hij of zij niet prettig vindt. Wil je dan dat je volwassen kind in staat is om dat aan te geven, of vind je het oké dat hij of zij het maar laat gebeuren omdat het ‘er nou eenmaal bij hoort’ en er waarschijnlijk toch niet naar een protest geluisterd wordt?’
Mijn zoon wil graag een jurk aan naar school. Ik ben bang dat hij dan gepest zal worden en wil hem daartegen beschermen. Moet ik dit nu wel of niet toelaten?
‘In deze situatie is het heel belangrijk om te weten hoe de school en de leerkracht van jouw kind hierover denken. Hoe zorgt de school voor een sociaal veilig klimaat waar kinderen zichzelf kunnen zijn? Doen de leerkrachten zelf al iets om genderstereotypes te doorbreken? Mocht het zover komen: hoe gaan ze om met pesten? Ga in gesprek met de leerkracht: vertel dat je kind dit graag wil en uit je zorgen. En ga ook met je zoon in gesprek om erachter te komen waarom hij graag een jurk aan wil naar school. Misschien vindt hij het ook prima om de jurk na schooltijd en in het weekend te dragen. Die optie is er altijd nog als jij je echt zorgen maakt om zijn welzijn op school. Dat een jongen op deze leeftijd (of welke leeftijd dan ook) een jurk aan wil, is trouwens geen (voor)teken dat hij transgender of homoseksueel is. Jurken zijn gewoon heel mooi, dat zien jongens ook. Wanneer je je negatief uitlaat over het feit dat je zoon een jurk aan wil, doe je voor zijn gevoel afbreuk aan wat hij mooi vindt en waardeert. Voor een kind kan de afkeuring van een kledingstuk dus ook aanvoelen als een afkeuring van hem als persoon.’
Meer lezen? ‘100 antwoorden bij seksuele opvoeding’ van Belle Barbé (Ploegsma, € 18,99)
