Gewikt en gewogen: diëtist Michaël Sels beoordeelt 6 populaire diëten

Michael Sels, hoofddiëtist aan het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, maakt de balans op
voor de populairste diëten van het moment.

1. Low-carb of koolhydraatarm dieet

Wat is het?
‘Koolhydraten is de verzamelnaam voor suikers en zetmeel. Bij een koolhydraatarm dieet beperk je het aantal koolhydraten dat je eet, zonder ze volledig te schrappen. Kies je als ontbijt voor 30 gram granola met Griekse yoghurt, dan zijn dat nog altijd minder koolhydraten dan drie sneetjes brood met confituur. Het is belangrijk om te weten dat er heel veel verschillende soorten koolhydraten bestaan. Denk bijvoorbeeld aan lactose, een koolhydraat in melk, of fructose, een koolhydraat in fruit.’

Effectief, omdat …
‘Het grootste verschil zit hem in koolhydraten of suikers die van nature aanwezig zijn in onze voeding en toegevoegde koolhydraten en suikers. De toegevoegde suikers zijn we doorheen de jaren in ons westerse dieet te veel gaan gebruiken: in koekjes, in kant-en-klare sauzen en gerechten. Een koolhydraatarm dieet kan helpen om je calorie-inname onder controle te krijgen en te houden, maar probeer dan wel voornamelijk toegevoegde suikers te beperken.’

Mening van de diëtist?
‘Ik ben vooral voorstander van voedingsmiddelen promoten, en niet van ze te verbieden. Heel wat mensen zijn gefocust op het beperken van hun koolhydraten, en scheppen bijvoorbeeld minder aardappelen op. Eigenlijk zou je beter meer groenten op je bord scheppen, waardoor je portie aardappelen, pasta, rijst of vlees automatisch kleiner wordt. Wist je trouwens dat slechts 5% van de Belgen dagelijks voldoende groenten eet?’

2. Ketogeen dieet

Wat is het?
‘Een ketogeen dieet is een zeer strenge variant van een koolhydraatarm dieet. Mensen die geen brood, aardappelen, pasta of rijst eten, denken dat ze een ketogeen dieet volgen, maar dat is niet zo. Bij een ketogeen dieet moet je namelijk álle koolhydraten in je voeding sterk beperken. Dus ook koolhydraten uit bijvoorbeeld fruit en peulvruchten. Je mag bij een ketogeen dieet dagelijks maar 20 tot 50 gram koolhydraten eten. Daardoor gaat je lichaam in ketose, haalt het energie uit vetten en eiwitten in plaats van uit koolhydraten én maakt het ketonen aan, een soort van afvalstoffen.’

Effectief, omdat …
‘We zetten het ketogeen dieet in bij heel specifieke gevallen van overgewicht, maar dan onderzoeken we eerst grondig of het dieet wel veilig is voor de persoon in kwestie. Zo gebruiken we het ketogeen dieet bijvoorbeeld bij epilepsiepatiënten bij wie de klassieke medicatie niet goed werkt. De ketonen die het lichaam aanmaakt, kunnen er in de hersenen immers voor zorgen dat er minder epileptische aanvallen ontstaan.’

Mening van de diëtist?
‘De gemiddelde Belg eet te veel snelle suikers, ze beperken is dus zeker zinvol. Maar dat wil nog niet zeggen dat je dat met een ketogeen dieet moet doen. Dat is immers zo streng dat je ook een heel aantal goede dingen moet matigen. Het schrappen van fruit en peulvruchten is voor mij een nadeel. Ook het risico op tekorten is bij dit dieet groot. Mensen volgen het daarom vaak maar gedurende een heel korte periode, als een soort van kuur. Eens je na zo’n korte periode opnieuw in je oude eetgewoonten hervalt, houd je er geen gezondheidsvoordelen op lange termijn aan over.’

3. Intermittent Fasting

Wat is het?
‘Bij intermittent fasting eet je maar een paar uur, en vast je de rest van de dag. Er bestaan heel veel verschillende schema’s: zes uur eten en achttien uur vasten, vier uur eten en twintig uur vasten of je kan ook twee dagen per week vasten en vijf dagen gewoon eten. Net omdat er zo veel vormen bestaan, zijn er maar weinig onderzoeken die de voordelen van intermittent fasting aantonen.’

Effectief, omdat …
‘Intermittent fasting heeft zeker voordelen. Het grootste is dat je leert stoppen met wat ik graven noem. We eten doorheen de dag vaak onbewust. Je ontbijt thuis, koopt onderweg een soja latte frappuccino met roze glitters van een halve liter, op kantoor eet je eerst en vooral een paaseitje, om 11u warm je je soep op en nog geen uur later ga je lunchen met de collega’s. Zo zit je heel de dag door te eten. Ook ‘s avonds snacken is bij veel mensen een probleem. Intermittent fasting kan je helpen om die gewoontes te doorbreken.’

Mening van de diëtist?
‘Zoals ik al zei heeft intermittent fasting een aantal voordelen, maar als je bijvoorbeeld maar vier uur per dag eet, dan kan je nooit drie maaltijdmomenten inplannen. Bovendien vind ik het geen goed idee om je ontbijt over te slaan. ’s Nachts daalt je verbranding naar zijn laagste stand en verbruikt je lichaam het minste energie. Als je ’s ochtends opstaat, zijn er eigenlijk maar twee dingen die je kan doen om die rustverbranding terug op ‘dagstand’ te zetten: ofwel ontbijt je, ofwel sport je op nuchtere maag. Beide hebben een metabolismeverhogend effect. Als je pas begint te eten om 12u, dan zit je dus veel langer op een lage verbranding.’

4. Paleodieet

Wat is het?
‘Het paleodieet houdt in dat je eet zoals in het paleolithicum, oftewel de steentijd. De mensen die toen op de aarde rondliepen overleden niet aan welvaartziekten, maar werden ook niet oud. Er is dan ook maar weinig wetenschappelijk bewijs van de voordelen van dit dieet. Bovendien verbiedt het paleodieet veel gezonde voedingsmiddelen, zoals peulvruchten, en zet het vaak grote porties vlees op het menu. Dat laatste maakt dat er ook nadelen aan verbonden zijn. Meer dan 500 gram rood vlees per week eten kan immers het risico op darmkanker verhogen.’

Effectief, omdat …
‘De focus op onbewerkte voedingsmiddelen is het grootste voordeel van dit dieet. We eten tegenwoordig te veel high processed foods. Denk aan veggieburgers die de term veggie niet waard zijn, omdat er nauwelijks groenten inzitten.’

Mening van de diëtist?
‘Ik ben geen fan van de vele dierlijke vetten en de grote porties rood vlees. Bovendien vind ik het niet aan te raden om peulvruchten en co te schrappen. Minder bewerkte voeding eten kan ik daarentegen alleen maar aanraden.’

5. Mediterraan dieet

Wat is het?
‘Het mediterrane dieet heeft niet echt een afgelijnde definitie. Als je Italiaanse pizza’s als onderdeel van het mediterrane dieet beschouwt, dan begin je er beter niet aan. De filosofie achter dit dieet is dat je vooral gezonde vetten eet. Ook vis en schaaldieren mogen regelmatig op het menu. Natuurlijk blijven de porties en hoe je die invult ook altijd belangrijk. Het is dus niet zo dat je die gezonde vetten onbeperkt inzet. In olijfolie zitten bijvoorbeeld meer calorieën dan in roomboter.’

Effectief, omdat …
‘Het voordeel van het mediterrane dieet is dat het niet uitgaat van strenge beperkingen. Je hoeft dus geen groepen voeding te schrappen. Graanproducten, pasta, aardappelen, vlees … ze komen in het mediterrane dieet allemaal aan bod. Dat maakt dat je je maaltijden heel evenwichtig kan samenstellen, met – uiteraard – die aandacht voor gezonde vetten en plantaardige voeding.’

Mening van de diëtist?
‘Het mediterrane dieet is zeker aan te bevelen, al moet je de porties wel in je achterhoofd houden. Het is niet omdat olijfolie een gezond vet is, dat je het à volonté mag gebruiken. Het mediterrane dieet is ook niet echt een vermageringskuur, je zal er dus geen kilo’s mee verliezen. Zie het eerder als een gezonde manier van leven voor wanneer je je streefgewicht bereikt hebt.’

6. Intuïtief eten

Wat is het?
‘Intuïtief eten is niet echt een dieet. Je probeert je hongergevoel terug te vinden en er goed naar te luisteren. Bij intuïtief eten kan en mag je alles eten. Let wel op: de grens tussen intuïtief eten en goesting hebben in iets is nogal vaag.’

Effectief, omdat …
‘Je bewust worden van je voeding is voor mij hét grote voordeel van intuïtief eten. Je moet jezelf immers constant de vraag stellen: waarom eet ik dit? Voor veel mensen is die vraag moeilijk te beantwoorden. Eens kritisch naar je eigen eetpatroon kijken, is zeker goed.’

Mening van de diëtist?
‘Ik ben absoluut niet tegen intuïtief eten, alleen heeft het weinig houvast, wat het voor velen moeilijk toepasbaar maakt. Zeker als je weet dat we in een obesogene omgeving leven. Dat wil zeggen dat er heel veel factoren zijn die het ons bemoeilijken om gezonde keuzes te maken. Je kan in het midden van de nacht een fietskoerier je favoriete snack laten leveren. Bovendien zijn de porties doorheen de jaren groter geworden. Ook de technologische evolutie heeft een invloed. Ons leven is makkelijker geworden, maar we zijn ook luier geworden. Vroeger gingen we te voet naar ons werk, nu kan je dat al zwevend op je hoverboard doen en daar komt geen inspanning aan te pas. Doe daar nog 2+1 gratis-acties bij, waardoor we veel meer consumeren dan vroeger. Die obesogene omgeving werkt intuïtief eten heel sterk tegen.’