In dit artikel gaan we specifiek kijken naar twee dingen: de factoren die een cyste kunnen veroorzaken en de symptomen waaraan je zo’n cyste herkent. Tot slot zullen we dan ook nog even kort kijken naar hoe een cyste behandeld kan worden, daar dit natuurlijk ook handige informatie is, als je denkt dat je er mogelijk één hebt. Eerst is het echter van het grootste belang om te kijken naar wat er precies bedoeld wordt, wanneer we spreken van een cyste.
Een cyste kent veel gelijkenissen met een abces, maar is niet precies hetzelfde. De overeenkomst zit hem erin dat er sprake is van een bult. Waar deze bij een abces eigenlijk altijd uitwendig is, kan deze bij een cyste echter zowel uitwendig als inwendig zijn. Daarnaast is de bult bij een cyste niet gevuld met pus en etter, zoals bij een abces een geval is. Een cyste bestaat van binnen namelijk uit lucht of vocht.
Wat ze dan weer gemeen hebben, is dat zowel een cyste als een abces op vrijwel alle plaatsen in het lichaam voor kunnen komen. Op de ene plaats komt een cyste echter vaak voor dan op de andere plaats. Een aantal plaatsen waar cystes relatief vaak voorkomen, zijn de volgende:
- In de eierstokken.
- In het longweefsel.
- In de lever.
- In de knieholte.
- In een nier.
Een cyste kan spontaan groter worden, maar ook weer kleiner worden of zelfs verdwijnen. Een normale cyste is goedaardig en kan nooit kwaadaardig worden. Een cyste moet dan ook zelden operatief worden verwijderd.
De symptomen die komen kijken bij een cyste
We hebben al benoemd wat een cyste is en in deze beschrijving van de aandoening is ook gelijk een eerste symptoom teruggekeerd. Eén van de eerste dingen die je zal opvallen wanneer er zich een cyste ontwikkeld ergens in of op je lichaam, is namelijk dat er een bult verschijnt. Wanneer dit op je lichaam is, bijvoorbeeld in de knieholte, zal je dit direct wel merken. De bult ontstaat dan immers aan het oppervlak en springt gelijk in het oog. Is ie nog klein, dan zal ie wellicht niet ontdekt worden door te kijken maar door andere symptomen vast te stellen. Door te kijken en te voelen kan dan echter wel gelijk de precieze locatie van de cyste vastgesteld worden.
Is het echter zo dat er een cyste, oftewel een bult gevuld met lucht en/of vocht, inwendig ontstaat, zoals in een nier of in het longweefsel, dan zal je dit niet met het blote oog op kunnen merken en zal je de kwaal met behulp van andere symptomen moeten diagnosticeren. Voelen en kijken is dan niet voldoende om te bepalen of je daadwerkelijk een cyste hebt of dat het iets anders is, waar je last van hebt. Buikpijn, een symptoom dat vaak bij een bepaald soort cyste terugkeert, kan bijvoorbeeld niet op die manier gelijk als gevolg van cyste gezien worden.
De symptomen die zich voor kunnen doen als je een inwendige cyste hebt, zijn erg divers. Ze hangen namelijk vaak direct samen met de plaats waar de cyste is ontstaan. Iemand die een cyste in de eierstokken heeft, zal bijvoorbeeld last kunnen krijgen van buikpijn of pijn tijdens de geslachtsgemeenschap, terwijl iemand met een cyste bij de nier juist weer hinder kan ondervinden aan de ademhaling. Hieronder hebben we van enkele van de meest voorkomende vormen van inwendige cystes de typische, bijbehorende symptomen genoteerd:
- In de eierstokken: pijn bij geslachtsgemeenschap, pijn in de onderbuik en verandering in de menstruatie.
- In het longweefsel: ademhalingsmoeilijkheden, verhoogde hartslag, pijn op de borst en blauwe lippen en nagels.
- In de lever: vage pijnklachten in de rechterbovenbuik.
- In een nier: bloed in urine, pijn in onderbuik –en rug, kortademigheid en brandend gevoel bij het urineren.
Kortom: de symptomen van een cyste zijn dermate divers, dat ze in eerste instantie vaak niet gelinkt worden aan een cyste. Om die reden moet er vaak nader onderzoek aan te pas komen bij inwendige cystes om de diagnose te vellen. Dit nadere onderzoek kan verschillende vormen aannemen. Cystes kunnen bijvoorbeeld opgespoord worden met een röntgenfoto, met een echo, met een CT-scan of met een MRI-scan.
De oorzaken van een cyste
De redenen voor het krijgen van een cyste zijn al even verschillend als de gevolgen en de symptomen ervan. Wat veel voorkomt, is dat er op één of andere manier een infectie is ontstaan, die op den duur uitgegroeid is tot een echte cyste. Wanneer dit geregeld gebeurt, is er sprake van een chronische ontsteking. De kans dat er dan een cyste gecreëerd wordt, is uiteraard nog een stuk groter. Ook is het mogelijk dat een cyste ontstaat door andere zaken dan een ontsteking of een infectie, bijvoorbeeld wanneer er een tumor aanwezig is. Deze kan ervoor zorgen dat de ophoping van vocht of lucht gestimuleerd wordt.
De genoemde zaken zijn stuk voor stuk oorzaken die tijdens het leven zelf ontstaan. Het kan echter ook zo zijn dat je als het ware al voorbestemd was om een cyste te krijgen, omdat het nou eenmaal in de familie zit. Erfelijke aanleg is namelijk ook één van de veelvoorkomende oorzaken voor het krijgen van een cyste. Hier valt vaak niet heel veel aan te doen ter voorkoming.
Op welke manier wordt een cyste behandeld?
Cystes kunnen op verschillende manieren behandeld worden, daar er nou eenmaal ook veel verschillende soorten cystes zijn en ze ook nog eens stuk voor stuk een andere oorzaak hebben, zoals we zonet al hebben gezien.
Allereerst is het belangrijk om te kijken naar de mogelijke oorzaken van een cyste die zelf weggenomen kunnen worden, bijvoorbeeld door een verandering in de leefstijl. Hierbij kan gedacht worden aan een cyste in het longweefsel. De oorzaak hiervan ligt namelijk meer dan eens in het feit dat de patiënt rookt. Stoppen met roken kan dus al een eerste stap zijn naar het herstel.
In sommige gevallen volstaat zo’n veranderde manier van leven niet, dan is er echt een operatie nodig. Tijdens zo’n operatie wordt de cyste chirurgisch verwijderd en wordt bovendien getracht om de ontsteking die er aan ten grond slag lag ook weg te halen. In sommige gevallen is een operatie niet mogelijk. Dit is bijvoorbeeld zo wanneer de patiënt te oud of te zwak is. Bij inwendige cystes kan er dan vaak nog gekozen worden om antibiotica als bestrijdingsmiddel in te zetten, bij uitwendige cystes wordt dan ook geregeld uitsluitend aan symptoombestrijding gedaan. Dit gebeurt door de cystes alsmaar weer lek te prikken, als ie opnieuw gegroeid is, waardoor de zwelling én de pijn voor eventjes afneemt.
