Stond je net op het punt om vrede te nemen met die eerste rimpels, duiken er ineens (weer) puistjes op. Dat alleen tieners met acne worstelen is helaas een fabel. Dermatoloog Thomas Maselis beantwoordt de meest prangende vragen over acne bij volwassenen.
‘Eerst en vooral is het belangrijk om te begrijpen wat acne precies is en hoe het veroorzaakt wordt’, vertelt Thomas Maselis, dermatoloog en stichter en voorzitter van Euromelanoma. ‘Acne wordt veroorzaakt door een verstopping van je talgklieren, die huidsmeer of talg produceren én reguleren. Aan elk haarzakje in ons lichaam zitten vier à vijf talgklieren, die geleidelijk aan huidsmeer vrijgeven. De meest behaarde zone van ons lichaam is ons gezicht. Daar zitten de meeste haartjes bijeen, maar die zijn zodanig kort dat ze niet of bijna niet uit onze huid steken. Bij mensen met acne raakt de uitgang van de talgklieren verstopt door hoornschilfers of dode huidcellen, waardoor de talg niet meer weg kan. Als gevolg zwelt de talgklier op en vormt er zich een comedo of mee-eter. Dat is een kweekoord voor bepaalde bacteriën, die op hun beurt kunnen woekeren en een ontsteking veroorzaken. En die ontsteking is een puist.’
Niet alle puisten wijzen op acne
‘Niet iedereen met puistjes heeft acne. Een absolute voorwaarde om van acne te mogen spreken, zijn mee-eters. Je kunt zelfs acne hebben zonder puistjes, maar met enkel mee-eters. Dan spreekt men van comedonenacne. Er zijn twee belangrijke componenten van acne. Als eerste speelt de diameter van de uitgang van de talgklier een grote rol. Hoe meer hoornschilfers, hoe nauwer de uitgang en hoe moeilijker dat het huidsmeer naar buiten geraakt. De tweede belangrijke factor is de hoeveelheid huidsmeer die wordt geproduceerd. Des te meer huidsmeer, des te groter de kans op een verstopping van de talgklieruitgang. Vandaar dat veel pubers acne krijgen, want in de pubertijd piekt de huidsmeerproductie.’
Soorten acne
‘Er zijn verschillende soorten acne. Zo is er – zoals ik eerder al vermeldde – de comedonenacne, waarbij er voornamelijk mee-eters worden gevormd. De klassieke acne is de inflammatoire acne, waarbij een bacterie een ontsteking van de talgklier veroorzaakt, waardoor er puisten ontstaan. Een zeer ernstige en minder vaak voorkomende vorm is de conglobata-acne. Bij deze soort ontstaan er enorm grote ettercollecties, die onderhuids met elkaar zijn verbonden.’
Triggers
Of je nu al jaren zweert bij een gezonde levensstijl, je badkamerkastje gevuld is met peperdure crèmes of je katoenen kussenslopen hebt ingeruild voor satijnen exemplaren, aanleg voor acne heb je of heb je niet. ‘Acne is grotendeels erfelijk bepaald’, aldus Thomas Maselis. ‘Bij tieners van elf à twaalf jaar is de voornaamste boosdoener de natuurlijke piek aan huidsmeerproductie. Als een volwassene acne krijgt, zijn er vaak externe redenen. Daarnaast is de kans om op volwassen leeftijd acne te (her)ontwikkelen veel groter als je er al tijdens je puberjaren mee kampte.’
Mogelijke triggers van acne zijn:
1. Overdreven hydrateren
‘Een vaak voorkomende denkfout is dat vette crèmes goed zijn voor je huid. Dat is niet altijd het geval. Sterk hydraterende crèmes kunnen je opperhuid doen opzwellen, waardoor de uitgang van de talgklieren dikker en nauwer worden en huidsmeer moeilijker zijn uitweg vindt.’
2. Cosmetica
‘Vooral foundation kan een trigger zijn voor acne. Die bestaat immers voornamelijk uit woestijnzand dat wordt opgelost in een heel vettige zalf. Er zijn tegenwoordig erg goede foundations op de markt, maar het blijft sterk afgeraden om veel cosmetica te gebruiken op een acnegevoelige huid.’
3. Ultraviolet licht
‘Op lange termijn verdikt ultraviolet licht je opperhuid, waardoor de uitgang van je talgklieren niet alleen nauwer, maar ook langer wordt. Heb jij in de zomer flink in de zon gelegen? Dan bestaat de kans dat je in de herfst meer last krijgt van acne. Het schadelijke effect is immers pas drie maanden later zichtbaar.’
4. Hormonen
‘Zoals eerder al gezegd, speelt de hoeveelheid talg die je produceert een grote rol bij acne. En die productie wordt vooral beïnvloed door je hormonen. Ga je door een stressvolle periode, dan maak je veel adrenaline aan en zal je huidsmeerproductie stijgen. Ook progesteron, een hormoon dat een hormoonspiraal afgeeft, doet de hoeveelheid talg toenemen.’
5. Geslacht
‘Ook testosteron, het mannelijke geslachtshormoon, doet de huidsmeerproductie sterk toenemen. Toch krijgen volwassen mannen minder vaak acne, door hun baardgroei. De dikke haren reinigen de talgklier en trekken het huidsmeer mee naar buiten. Vandaar ook dat acne nooit op je hoofdhuid voorkomt. Dat we meer vrouwen dan mannen met volwassen acne zien, is dus te wijten aan beharing. Vrouwen gebruiken bovendien meer cosmetica’
6. Prutsen en pitsen
‘Het is voor velen een moeilijke opgave, maar je blijft het best van puistjes en mee-eters af. Als je een talgklier manipuleert, produceert ze net meer huidsmeer én beschadig je de uitgang, met alle gevolgen van dien.’
7. Medicatie
‘Bepaalde medicijnen, zoals anti-epileptica en sommige anticonceptiepillen, kunnen acne uitlokken.’
What to do?!
‘Acne is zeker en vast behandelbaar. De eerste stap is alle mogelijke triggers uitschakelen. Als je er dan nog steeds last van hebt, breng je best een bezoek aan een dermatoloog. De meestvoorkomende behandelingen zijn zalven die hoornschilfers oplossen en de uitgang van de talgklier terug openmaken. Ook hormonale behandelingen kunnen een oplossing bieden. Zo kan een dermatoloog specifieke anticonceptiepillen voorschrijven die de mannelijke hormoonproductie vermindert. Een stap verder is een medicamenteuze behandeling. Vaak bevat deze medicatie vitamine A-zuur, dat de huidsmeerproductie enorm vermindert.’
