Vandaag is het Wereld Diabetesdag. Een ziekte die bij veel mensen bekend in de oren klinkt, maar waar we zeker nog niet alles over weten. De Diabetes Infolijn beantwoordt daarom tien vragen.
1.Een vriendin van me heeft diabetes type 2. Ze volgde onlangs een streng dieet en zegt nu definitief verlost te zijn van haar diabetes. Kan je genezen van diabetes?
Bij diabetes type 2 is het soms mogelijk om via leefstijlaanpassingen (gezonde voeding, voldoende beweging, niet roken, geen alcoholgebruik) de medicatie tijdelijk te verminderen of te stoppen. Dit wordt soms ten onrechte als een genezing gezien. Eigenlijk gaat het hier eerder over een tijdelijke verbetering of ‘remissie’. Genezing zou betekenen dat de pancreas zich opnieuw kan herstellen en dat er nooit meer medicatie nodig is om de bloedglucose te regelen. Hoewel het wetenschappelijk onderzoek naar een blijvende oplossing met rasse schreden vordert, zijn we jammer genoeg nog niet zo ver. Diabetes is een chronische aandoening die vanaf het moment van de diagnose levenslang je aandacht vraagt: leefstijl, zelfzorg, medicatie… Met de huidige medische mogelijkheden kan diabetes doeltreffend behandeld worden. Zo kunnen de lange termijn complicaties ter hoogte van hart en bloedvaten, nieren, ogen en voeten maximaal voorkomen worden.
2. Mijn moeder heeft diabetes. Is de kans dan groter dat ik dit later ook krijg?
Erfelijke aanleg speelt zeker een rol in het ontstaan van diabetes. Het risico om zelf diabetes te krijgen is wel afhankelijk van het feit of je moeder diabetes type 1 of type 2 heeft. Als je moeder diabetes types 1 heeft, heb je zelf 3% kans om ooit de diagnose diabetes type 1 te krijgen. Als je vader diabetes type 1 heeft, ligt dit risico op 5%. Bij diabetes type 2 ligt het percentage iets hoger. Een positieve familiale voorgeschiedenis van diabetes type 2, zowel in eerste als in tweede graad, verhoogt het diabetesrisico (ouders, broers/zussen, grootouders, ooms/tantes, neven/nichten). Kinderen van een ouder met diabetes type 2 hebben tot 40% kans om de aandoening ook te ontwikkelen. Naast erfelijkheid spelen ook voeding, overgewicht, leeftijd (vanaf 45 jaar), voorgeschiedenis van verhoogde bloedsuikerwaarden en roken. Door gezond te leven kan je jouw risico op diabetes type 2 met meer dan de helft verminderen.
3. Men spreekt in de artikels die ik lees over diabetes type 1 en type 2. Zijn er ook nog ander diabetesvormen?
Diabetes type 1 en type 2 zijn de bekendste vormen. Meer dan 90% van de personen die diabetes hebben ,heeft diabetes type 2. Diabetes type 1 komt bij minder dan 10% van de personen met diabetes voor. Een speciale vorm van diabetes is zwangerschapsdiabetes. Deze treedt vooral op in de tweede helft van de zwangerschap en vraagt verdere opvolging tijdens, maar ook na de zwangerschap. Daarnaast zijn er nog andere, meer zeldzame vormen van diabetes
- MODY (Maturity-Onset Diabetes of the Young)
- MIDD (Maternally Inherited Diabetes and Deafness)
- LADA (Latent Auto-immune Diabetes in Adults)
- Neonatale diabetes
Diabetes kan ten slotte ook veroorzaakt worden door ernstige pancreasschade bv. door een pancreasontsteking of door langdurig gebruik van bepaalde medicatie, zoals cortisone. Voor elk van deze vormen is er een specifiek verloop en bestaat er een specifieke behandeling.
4. Ik heb diabetes en vertrek binnenkort op strandvakantie met vrienden. Kan het kwaad als ik af en toe op blote voeten rondloop?
Veel personen hebben bij mooi weer de neiging om blootsvoets rond te lopen zowel in de tuin, op het strand of binnenshuis. Maar dat is niet zo’n goed idee als je diabetes hebt. Diabetes kan zenuwbeschadiging veroorzaken in voeten en benen, wat voor gevoelloosheid kan zorgen. Een wondje (bv. door op het hete zand van het strand te lopen of door in een scherp voorwerpt te trappen) wordt dan niet altijd als pijnlijk ervaren en kan leiden tot grotere problemen. Als er dan ook nog eens verminderde bloedtoevoer is door vernauwing van de bloedvaten, zullen die wonden langzamer genezen, met alle gevolgen van dien. Om dit te voorkomen raadt men aan nooit op blote voeten rond te lopen, noch binnenshuis, noch op het strand. Geniet dus van de zomer, maar draag steeds comfortabele schoenen die goed passen én de voeten beschermen.
5. Ik ben moslim en heb sinds een paar jaar diabetes type 1. Binnenkort komt de ramadan er weer aan. Mag ik daaraan meedoen?
Volgens de Koran, ‘Sourah 2 Al-Baqarah vers 183’, is de ramadan een van de vijf pijlers van de islam en een religieuze plicht. Er is echter een uitzondering voor personen die ziek zijn of als het meedoen aan de ramadan de gezondheid negatief beïnvloedt. Indien de mogelijkheid bestaat dat de ziekte verergert door het vasten of het niet innemen van medicatie is het voor moslims zelfs verboden om te vasten. Niet vasten is dan een plicht. Zonder toestemming van je arts is het als persoon met diabetes steeds af te raden om mee te doen aan de ramadan; vooral als je diabetes type 1 hebt, je diabetes ontregeld is, je zwanger bent of nierproblemen hebt… Wil je toch vasten tijdens de ramadan, bespreek dit dan altijd met je arts, diabetesverpleegkundige en diëtist. Tracht vooral niet zelf te experimenteren met je medicatie. Besef dat, als je meedoet aan de ramadan, de kans groot is dat je diabetes ontregeld raakt. Ook als je niet vast, kan je dagritme veranderen omdat je bv. wel deelneemt aan het gebed en wat mee-eet als de rest van het gezin eet. Bespreek dit zeker ook met je diabetesteam.
6. Ik kom net van een sollicitatiegesprek voor een job die ik heel graag wil doen. Nu blijkt echter dat er in shiften gewerkt wordt. Lukt dit als je diabetes hebt?
Er zijn zeker genoeg voorbeelden van personen met diabetes die succesvol in ploegen werken, zelfs in een 3-ploegensysteem. Welke (medicatie)aanpassingen er eventueel moeten gebeuren is individueel sterk verschillend, maar hierover kan je zeker overleggen met je behandelend team. Niet enkel het werken in een ploegensysteem kan aanpassingen vergen, ook een verandering in fysieke belasting zal bijvoorbeeld een invloed hebben. Deze veranderingen vergen een correcte opvolging, maar hoeven een goede diabetesregeling zeker niet in de weg te staan.
7. Ik kreeg niet zo lang geleden de diagnose van diabetes type 1 en heb een heel specifieke vraag: kan diabetes mijn seksleven beïnvloeden?
Als je diabetes hebt, kan je inderdaad te maken krijgen met seksuele problemen. Het is echter belangrijk om te beseffen dat niet iedereen met diabetes problemen heeft op seksueel vlak én dat ook personen zonder diabetes regelmatig geconfronteerd worden met deze problematiek. Seksuele problemen bij de man kunnen zich situeren op verschillende vlakken: erectiestoornissen, verminderd libido, ejaculatieproblemen en schimmelinfecties. Erectiestoornissen bij diabetes worden veroorzaakt door zenuwaantasting en bloedvatproblemen. Vooral roken heeft een negatieve impact omdat het de bloedvaten beschadigt. Ook specifieke medicamenten kunnen aanleiding geven tot erectiestoornissen. Hoe ouder je bent, hoe langer je al diabetes hebt, hoe hoger je bloeddruk en hoe lager je testosteronwaarden, hoe groter de kans op erectieproblemen. Voornamelijk mannen met overgewicht hebben vaak last van die lage testosteronspiegels. het belangrijkste is om niet met seksuele klachten te blijven zitten. Spreek er je huisarts, diabetesspecialist of diabeteseducator over aan. Erectiestimulerende middelen kunnen vaak hulp bieden. Soms zal ook testosteron voorgeschreven worden. Uiteraard kunnen erectieproblemen ook samenhangen met relationele problemen. In dat geval kan je arts je doorverwijzen naar een psycholoog of seksuoloog.
8. Sinds kort moet ik insuline inspuiten. Ik vraag me echter af hoelang kan ik mijn insuline kan bewaren?
Insuline kan je in de koelkast bewaren tot de houdbaarheidsdatum. Eens ze in gebruik is, bewaar je de insuline best op kamertemperatuur. Koude insuline is namelijk pijnlijker bij het injecteren. Op kamertemperatuur is insuline echter beperkt houdbaar, tot maximaal 1 maand. Als de omgevingstemperatuur boven de 30°C ligt, verliest insuline nog sneller haar werking. Bewaar de insuline die in gebruik is dus niet op een warme plaats (niet in de veranda of achter de autoruit). Als je twijfelt aan de werkzaamheid van de insuline, vervang dan steeds de flacon of de voorgevulde insulinepen. Een koeltas (type Frio, te vinden op shop.diabetes.be) kan je helpen om zowel insuline als insulinepennen (en eventueel andere medicatie) op een veilige temperatuur te bewaren wanneer je onderweg bent.
9. Binnen een maand vertrekken we op vliegvakantie naar Tenerife. Mogen de insulinepennen en glucosemeter mee in de handbagage?
Dat mag zeker! Neem je medicatie (voldoende ruime voorraad!) en je diabetesmateriaal steeds mee in je handbagage en niet in de koffers die je incheckt. Koffers raken immers al eens zoek of je vlucht kan vertraging oplopen. Laat wel een medisch attest (security declaration) invullen door je behandeld arts waarop de juiste omschrijving van het gebruikte materiaal staat vermeld, zo ondervind je geen problemen bij de veiligheidscontrole. Stop je insuline samen met andere vloeistoffen in een doorzichtige, afsluitbare plastic zak. De inhoud van flesjes, blikjes en dergelijke is beperkt tot maximum 100 ml per recipiënt. Neem daarom steeds druivensuiker in plaats van een suikerhoudende drank mee om een mogelijke hypo op te vangen. Na de controle kun je het materiaal eventueel verdelen over je eigen handbagage en deze van je reisgezelschap om verlies of diefstal te voorkomen.
10. Ik ben 24 jaar, en heb reeds 5 jaar diabetes type 1. Mijn vriend en ik willen graag aan kinderen beginnen. Hoe kan ik dit het beste aanpakken?
Het is belangrijk dat je een eventuele zwangerschap op voorhand plant en bespreekt met je behandelend team. Zo kun je de risico’s zoals aangeboren misvormingen of miskraam beperken. De organen van je baby worden immers gevormd tijdens de eerste 12 weken van de zwangerschap. doorgaans wordt bij vrouwen die zwanger willen worden, gestart met een insulinepomp zodat een vrijwel normale glycemie kan worden nagestreefd. Medicijngebruik moet kritisch nagekeken worden en indien nodig wordt dit stopgezet (soms reeds voor de bevruchting). Er zal ook steeds een foliumzuursupplement worden voorgeschreven. Voorafgaand aan de zwangerschap is ten slotte een onderzoek van de oogfundus en urine aangewezen omdat de ogen en nieren zwaar belast worden tijdens de zwangerschap. Daarnaast zal een goede diabetesregeling gedurende de zwangerschap van groot belang zijn. Een gezonde leefstijl staat hierbij voorop: evenwichtige en gevarieerde voeding, geen alcohol of tabak, een goede nachtrust en voldoende beweging. Daarnaast is een regelmatige consultatie bij het diabetesteam een noodzaak. Een zwangerschap is dus voor jou als persoon met diabetes een extra uitdaging, maar mits een goede voorbereiding kunnen de risico’s tot een minimum beperkt worden en kun je evenzeer genieten van deze mooie periode.
Meer lezen? ‘111 vragen over diabetes’ van Diabetes Infolijn (Borgerhoff & Lamberigts, €15).
